Tweede ontslaggolf bij KLM 'kwestie van tijd', 1500 banen op het spel
Een tweede ontslagronde bij KLM lijkt onvermijdelijk, nu het aantal vluchten bij het bedrijf zo drastisch is gedaald en daar voorlopig geen verandering in zal komen. Dat wordt een prijzige operatie. Piloten ontsla je namelijk niet zomaar.
Afgaand op het aantal vluchten dat het bedrijf de komende maanden verwacht uit te voeren, is het niet de vraag of er een tweede ontslagronde komt, maar wanneer, vrezen vakbonden.
En KLM-ceo Pieter Elbers schreef afgelopen vrijdag aan zijn personeel dat 10 procent minder productie, nog eens 1500 banen kost. En dat is precies het scenario dat zich voltrekt.
Of er al aan een reorganisatieplan wordt gewerkt, is onduidelijk. KLM wil niet inhoudelijk reageren op vragen van RTL Z. "Dit is voor de muziek uitlopen", laat een woordvoerder weten.
Tweede coronagolf
Waar het bedrijf in de zomer nog rekende op herstel in de loop van het jaar, is het omgekeerde het geval door de tweede coronagolf. Het aantal vluchten dat het bedrijf de komende maanden nog uitvoert, daalt alleen maar.
Toen de eerste ontslagronde werd aangekondigd eind juli, waarbij 5000 voltijdsbanen geschrapt worden de komende jaren, werd nog uitgegaan van verder vliegen op bijna 60 procent van de capaciteit. Die verwachting is in de afgelopen maanden meerdere keren naar beneden bijgesteld, in min of meer hetzelfde tempo als het oprukkende virus.
Op 23 september ging het bedrijf nog uit van tussen de 56 en 59 procent capaciteit, ruim een maand later is dat cijfer totaal achterhaald. In de vooruitblik op de laatste drie maanden van het jaar bij de cijfers over het derde kwartaal gaat het bedrijf uit van 45 procent.
"Er was meer herstel verwacht en je hoeft geen rekenwonder te zijn om te zien dat dit niet het geval is."
"Het is heel duidelijk: er was meer herstel verwacht en je hoeft geen rekenwonder te zijn om te zien dat dit niet het geval is", beaamt Birte Nelen van FNV Cabine. De vakbond houdt dan ook 'zeer ernstig rekening' met een tweede ontslagronde, vertelt Nelen.
Dat is geen kwestie van of het gebeurt, maar wanneer, verwacht zij. Zij wil niet speculeren hoeveel banen er mogelijk gaan verdwijnen, maar KLM is een groot bedrijf en dus gaat het om 'grote aantallen'.
Grote zorgen
Bij VNC, de andere vakbond voor cabinepersoneel, wordt ook al rekening gehouden met een nieuwe ontslagronde, vertelt Annette Groeneveld. "We gaan ervan uit dat er nog wat komt, maar er is nog niets concreets."
Bij vakbond De Unie wil men zich ook niet aan concrete aantallen wagen, maar wordt serieus rekening gehouden met meer slecht nieuws, vertelt voorzitter Reinier Castelein. "We moeten ons grote zorgen maken hoe lang alle vliegtuigen nog aan de grond blijven staan." De dringende oproep van het kabinet gisteren om niet op reis te gaan, is slecht nieuws.
De vreugde over het groene licht van Hoekstra voor het staatssteunpakket was daarom ook van korte duur, vertelt Robert Swankhuizen van de NVLT, de bond voor de technici van de airliner. "Het is een eerste horde. We kunnen even leven met dit geld, maar voor hoe lang? Vertel het maar."
Ingewikkeld dilemma
Wanneer er duidelijkheid komt is nog niet te zeggen. "We snappen wel dat de directie de rust probeert te bewaren", zegt Nelen. Het is ook een ingewikkeld dilemma voor KLM, legt zij uit. "Al te rigoureuze plannen nu, daar is niemand bij gebaat." De reden? Het kost tijd om personeel op te leiden en te laten screenen door de AIVD. "Stel dat er weer meer gevlogen kan worden, daar wil je ook klaar voor staan."
"Ieder vliegtuig dat weg moet, betekent ook een bemanning minder."
Het maken van een reorganisatieplan bij een luchtvaartmaatschappij is een flinke puzzel, leggen Nelen en Groeneveld uit. "Bij het grondpersoneel komt er gewoon een doel voor het aantal fte dat eraf moet", aldus Groeneveld.
"Maar bij het cabine- en cockpitpersoneel is het afhankelijk van de operatie: minder vliegen betekent minder mensen en dat is ook afhankelijk van het aantal vliegtuigen", vervolgt zij. "Ieder vliegtuig dat weg moet, betekent ook een bemanning minder", vult Nelen aan.
Piloot ontslaan dure zaak
Hoe die puzzel ook uitpakt, het zal een kostbare operatie worden voor KLM. Vooral het vertrek van piloten is een vreselijk dure aangelegenheid.
Als de pijn van deze ontslagronde net zo wordt verdeeld als tijdens die van de ontslagronde in de zomer, zullen van de 1500 KLM'ers die het veld moeten ruimen zo'n 300 in de cockpit zitten. En alleen al het afvoeren van een overschot aan piloten kan tientallen miljoenen kosten.
Vier keuzes: ergens anders werken...
Volgens de cao voor KLM-piloten zijn er vier opties om om te gaan met een teveel aan piloten, met gedwongen ontslag als laatste. Voor het zover is kan een piloot ervoor kiezen om uitgeleend te worden door KLM aan een ander bedrijf of om op een andere plek binnen KLM te gaan werken.
Het is buitengewoon onwaarschijnlijk dat deze regeling soelaas kan bieden. Piloten uitlenen aan een andere maatschappij is niet aan de orde, want de concurrenten van KLM hebben het net zo zwaar. Ook binnen KLM hebben ze op andere plekken nu geen mensen nodig. Laat staan de allerduurste krachten.
Vrijwillig ontslag...
Optie twee is vrijwillig ontslag, maar gezien de geringe animo voor de vertrekregeling die KLM in de zomer openstelde, zullen weinig piloten hierop intekenen. Mocht dat toch gebeuren, dan kost dat de luchtvaartmaatschappij opnieuw veel geld. Voor de vertrekregeling in de zomer heeft het bedrijf 188 miljoen uitgetrokken.
Onder de vrijwillige vertrekregeling kunnen piloten met maximaal 1,5 jaar salaris vertrekken, afhankelijk van de lengte van het dienstverband. Als we uitgaan van een loon van zo'n 200.000 euro, zou dat KLM per piloot dus 300.000 euro kosten.
Voor 300 piloten kleeft daar voor KLM een kostenplaatje aan van 90 miljoen. Dat zou voor de maatschappij een opsteker zijn, maar het is voor piloten simpelweg niet zo'n aantrekkelijke regeling, gezien de alternatieven.
Wachtgeld...
Zoals bijvoorbeeld de wachtgeldregeling, optie drie. KLM kan hiervoor kiezen, als het denkt dat het de piloten op een gegeven moment weer kan inzetten. In ruil voor 75 procent van het laatstverdiende salaris gaan piloten voor minimaal een jaar op de reservebank. Ze krijgen in die periode ook 75 procent vakantiegeld doorbetaald.
Stel dat KLM de piloten binnen het jaar weer laat vliegen, dan krijgt de piloot de tijd die hij in de wachtstand stond alsnog volledig betaald. Hoe mooi geregeld ook, piloten hoeven er niet aan mee te doen.
Of ontslag
En in dat geval rest er maar een oplossing: ontslag. Dat levert KLM alleen qua bezuiniging amper wat op, want er geldt het zogeheten last in, first out-principe. Jonge piloten die nog niet zo veel verdienen, moeten als eerste het veld ruimen en de dure oudgedienden blijven zitten, laat een woordvoerder van VNV uiteindelijk weten.
Volgens de woordvoerder gaat het dan vooral om jonggedienden die zo'n 35.000 per jaar verdienen (een modaal salaris) en na een paar jaar iets meer. De kosten voor KLM om hun loon tot 3,5 jaar na ontslag aan te vullen tot hun oude salaris vallen mee. De besparingen die worden gerealiseerd door de goedkoopste krachten te ontslaan, zetten echter geen zoden aan de dijk.
Update 22.05 uur:
Dit artikel is op meerdere plekken gewijzigd waar het ging over de vertrekvergoeding voor piloten bij gedwongen ontslagen. De afspraken hierover zijn onlangs veranderd, met als gevolg dat de bedragen die er eerder stonden niet klopten.