Experts: prijsstijging in supermarkt na de zomer voorbij

"Na de zomer zullen de prijsstijgingen van voedsel in de winkel verleden tijd zijn", zegt Nadia Menkveld, landbouw- en voedingsmiddeleneconoom bij ABN Amro.

Rini Emonds, consultant die zich bij marktonderzoeksbureau Circana bezighoudt met de detailhandel, is het met haar eens. "De inflatie van voedingsmiddelen zal dan nog maar een paar procent zijn, maar dat zijn normale inflatiecijfers."

Het kan zelfs zijn dat we het kantelpunt nu al hebben bereikt, zegt Norman Buysse van marktonderzoeksbureau GfK. Van een mandje van 55 producten die consumenten vaak kopen, stijgt de prijs nu al niet meer, aldus GfK.

Maar supermarkten verkopen in totaal tienduizenden producten, dus dat mandje is niet representatief voor het hele supermarktassortiment, tekent Buysse aan.

Prijzen stijgen vooral sinds juni vorig jaar

Sinds juni vorig jaar stijgen de prijzen van voedingsmiddelen met dubbele cijfers. In februari was die toename zelfs 17,9 procent. Niet alleen de grondstofkosten stegen, ook die van onder meer verpakkingen, transport en energie. 

Je meet de inflatie door te vergelijken met de prijzen van dezelfde maand een jaar geleden. En vorig jaar begonnen de prijzen in de winkel in juni echt omhoog te gaan. Dat betekent dat vanaf juni 2023 het prijsniveau waarmee wordt vergeleken een stuk hoger is, waardoor de stijging van de prijzen lager uitvalt, legt Emonds uit.

Kosten gedaald

Zo zijn de prijzen op de wereldmarkt voor agrarische grondstoffen al weer zo’n 20 procent lager dan het hoogtepunt in maart vorig jaar. Graan en zuivel, bijvoorbeeld, zijn flink goedkoper geworden. En ook de energieprijzen en prijzen voor transport zijn, na eerder fors te zijn gestegen, flink gedaald, aldus Menkveld.

Ze verwacht dat deze prijsdalingen 'zeker' terug te zien zullen zijn in de supermarkten. Maar dat zal wel nog een paar maanden duren, denkt Menkveld, omdat contracten tussen supermarkten en levensmiddelenproducenten vaak voor een langere periode worden afgesproken. Andersom gaat het ook zo. Zo duurde het even voordat de hogere kosten aan supermarkten en daarmee aan consumenten werden doorberekend.

Bij het verwachte einde van de sterke stijging speelt ook mee dat consumenten van een aantal producten al een tijdje minder kopen. De vraag naar vlees, bijvoorbeeld, neemt al ruim twee jaar af en ligt nu een zelfs een stuk lager dan in 2019, aldus Menkveld.

Minder verkocht

Van bijna alle producten dalen de verkochte volumes, blijkt uit cijfers van Circana. In het eerste kwartaal verkochten supermarkten zo'n 2,2 procent minder producten dan in dezelfde periode van 2019.

Gezien de gekrompen dalende volumes en de dalende kosten zullen supermarkten scherper onderhandelen met leveranciers en proberen om de prijzen zo ver mogelijk naar beneden te krijgen, denkt Menkveld.

En mogelijk zullen supermarkten met het oog op de gedaalde verkoopvolumes bij een aantal producten met de prijs gaan stunten om klanten terug te halen, zegt Menkveld. Maar een regelrechte supermarktoorlog ziet zij niet.  

Na de zomer proberen supermarkten van oudsher al om klanten weer aan te trekken, vult Emonds aan. Het is volgens hem de vraag of ze dat met flinke aanbiedingen zullen gaan doen, of met een blijvende prijsverlaging.

Arbeidskosten stijgen

In de tweede helft van het jaar zullen de prijzen van voeding als geheel wat kunnen gaan dalen, denkt Menkveld. Dat is volgens haar wel met enige onzekerheid omgeven, omdat de arbeidskosten nu stijgen. De gemiddelde contractlonen in de voedingsindustrie stijgen met 7,6 procent, blijkt uit cijfers van de AWVN, die als adviseur betrokken is bij dij de meeste van de bijna 800 cao's die in ons land worden afgesloten.

"En arbeidskosten zijn goed voor 15 tot 20 procent van de kostprijs in de voedingsindustrie, dus dat is best een groot deel", aldus Menkveld. Naast de hogere lonen speelt de huidige droogte een rol bij de onzekerheid over de prijzen, zegt zij. Gisteren bleek dat door de huidige droogte en het natte voorjaar aardappelen en uien nauwelijks groeien. Dat zal waarschijnlijk voor een kleinere oogst zorgen, en daarmee voor hogere prijzen.

En van sommige levensmiddelen dalen de prijzen in de winkel nu al. Zo was in mei, volgens het CBS, rijst 1,2 procent goedkoper dan een maand eerder. Verse volle melk kostte 2,5 procent minder en verse of gekoelde groente zelfs 4,4 procent minder.

Prijsregulering

Ook in andere landen veroorzaakt de prijsstijging ophef. Zo gaan levensmiddelenconcerns als Unilever in Frankrijk hun prijzen van een flink aantal producten verlagen. Dat gebeurt overigens onder druk, want de Franse minister van Financiën dreigde met extra belastingen.

In Nederland pleit econoom Arnoud Boot, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, voor 'een milde vorm van prijsregulering'. Maar dat is dus niet meer nodig, zegt Emonds hier over.

In Nederland maakt de politieke partij SP zich boos over vermeende woekerwinsten van supermarkten, die de prijzen onnodig zouden verhogen. "Dat geld is van ons en gaan we terughalen." Maar dat hoeft blijkbaar niet op de korte termijn: de SP roept op tot een protest op de zaterdag voor Prinsjesdag, dat is op 16 september, dus over drie maanden.

Hoewel ze verwacht dat de prijzen van voedingsmiddelen later dit jaar mogelijk wat zullen gaan dalen, zullen de prijzen niet zakken tot het niveau van vóór corona, denkt Nadia Menkveld (ABN Amro). "Ze blijven hoogstwaarschijnlijk op een hoger niveau."

In deze video zie je dat klanten alleen in deze supermarkt kunnen winkelen als ze hulp accepteren: