'Sorry, schatje': zo word je 'liefdesvaardig' en verbeter je je relatie

Liefdesvaardig + goede match = goede relatie. Zo simpel is de formule, volgens relatiecoach Anne de Jong. In de praktijk heb je op die goede match helaas weinig invloed. "Je moet een beetje geluk hebben dat je de juiste persoon tegen het lijf loopt", zegt ze. Maar alléén een goede match maakt nog geen goede relatie. Daarvoor moeten jullie beiden ook 'liefdesvaardig' zijn. En op dat laatste heb je wel degelijk invloed.

Zo denkt De Jong, die getrouwd is met schrijver Raymond van de Klundert (beter bekend als Kluun), dat zij nooit bij elkaar waren gebleven als ze elkaar vijftien jaar geleden hadden ontmoet. "We waren dan wel verliefd geworden, maar omdat we nog niet liefdesvaardig genoeg waren, zou de relatie zeker zijn gestrand", zegt ze.

Gemiddeld gaan stellen vijf jaar te laat bewust aan de slag met hun relatie, ziet De Jong. Zonde, want liefde is volgens de relatie-expert een vaardigheid, die iedereen kan leren. Vaardig worden in de liefde is misschien wel het allerbelangrijkste wat je kunt leren, zegt ze. Al is het maar omdat uit onderzoek van Harvard blijkt dat mensen die een goede relatie hebben minder vaak ziek zijn en gemiddeld acht jaar langer leven.

Vijf dingen die je moet weten

Maar hoe word je dan 'liefdesvaardiger'? Aan de hand van vijf basisprincipes – dingen die je in een relatie moet wéten. Dat zijn: 'kies elke dag opnieuw', 'zet je partner op nummer één', 'zorg voor jezelf', 'stel je kwetsbaar op' en 'accepteer of ga weg'.

De eerste betekent dat je kiest voor een goede relatie en bereid bent daar moeite voor te doen. Je blijft bij de ander en bent er voor de ander. Je partner op nummer één zetten – principe 2 – gaat over lief zijn, geïnteresseerd zijn, geven en de ander laten merken dat hij of zij de allerbelangrijkste in jouw leven is. Principe 3, voor jezelf zorgen, heeft te maken met het bewaken van je grenzen. Het vierde principe gaat over je partner eerlijk en kwetsbaar kunnen vertellen wat er in je omgaat en hoe dat voor je voelt, in plaats van uit zelfbescherming boos, onverschillig of cynisch te reageren.

"Hanteer je die vier principes, dan zul je merken dat je veel milder bent naar je partner en dat eigenlijk alles in de relatie beter is", zegt De Jong. Het vijfde principe ten slotte, gaat over het accepteren van dingen die je liever anders had gezien in je relatie. "Kun je ze niet veranderen? Dan zit er niets anders op dan ze ofwel te accepteren – en dan écht – of uit elkaar te gaan. Meer opties zijn er niet."

Grimmige scheiding voorkomen

Want niet élke relatie is te redden, zegt De Jong. "Als je allebei totaal andere waarden hebt, is het soms beter om uit elkaar te gaan. Dat kan ook op een fijne manier; een grimmige scheiding is zeker te voorkomen." Op welk punt je ook staat in een relatie, er zijn altijd dingen die je kunt doen om die (nog) beter te maken, gelooft ze. "Een paar punten omhoog is voor iedereen mogelijk. Wat dat betreft zie ik in mijn praktijk wonderen gebeuren. Een grimmige relatie kan totaal omslaan als mensen elkaar alleen maar wat beter snappen."

Tien dingen die je moet kunnen: superskills

Naast de vijf basisprincipes onderscheidt De Jong nog tien 'superskills': dingen die je in een relatie moet kúnnen. Zoals positief ruziemaken, lief en duidelijk communiceren en nieuwsgierig zijn. En natuurlijk sorry zeggen – niet voor niets heet het boek Sorry, schatje.

"Als iemand je heeft gekwetst, gaat het brein vaak op slot, je bent niet meer bereid om te luisteren. Totdat de ander oprecht sorry zegt en verantwoordelijkheid neemt voor de pijn die hij of zij heeft veroorzaakt. Dan gaat je brein weer open en pas dán kunnen jullie dingen uitpraten."

Oprecht sorry zeggen 

Voor de duidelijkheid: een oprechte sorry is geen 'sorry' gevolgd door een 'maar', of een slachtoffersorry in de trant van: 'Ik kan ook niks goed doen'. "Mensen vinden sorry zeggen vaak moeilijk, omdat het voelt alsof je de ander daarmee gelijk geeft. Je zegt eigenlijk: ik heb iets slechts gedaan, en mensen denken niet graag slecht over zichzelf. Ze vermijden het liever door snel in de verdediging te schieten en te beargumenteren waarom ze het deden. Maar dat is niet interessant. Neem éérst oprecht je verantwoordelijkheid en vraag pas daarna: wil je horen wat er aan de hand was?"

De superskill die De Jong zelf het vaakst inzet in haar praktijk is 'zonder oordeel inleven'. "Die laat ik stellen altijd doen. Het is lastig om naar een ander te luisteren en helemaal in iemands hoofd en hart te kruipen zonder gelijk te reageren. Maar blijf nou eens bij de ander, jij doet er even niet toe."

Ook het omgekeerde hiervan past ze regelmatig toe: kwetsbaarheid tonen. "De ander vertellen wat je denkt en voelt, zonder hem of haar aan te vallen of de schuld te geven. Luisteren zonder verdediging en vertellen zonder aanval zijn in mijn ogen de allerbelangrijkste superskills."

Relatie zonder gedoe = illusie 

En om nog even een misverstand uit de wereld te helpen: een goede relatie is niet per se een relatie zonder onenigheid en meningsverschillen. Sterker nog: een relatie zonder gedoe noemt De Jong een illusie. "Gedoe zal er altijd blijven, ook in de beste relaties. Je kunt nu eenmaal nooit honderd procent over alles hetzelfde denken of honderd procent aan elkaars verwachtingen voldoen. En dat is ook helemaal niet erg. Verschillen maken een relatie juist spannend en interessant. Het gaat er in een goede relatie om of je die verschillen accepteert en hoe je met die onenigheid omgaat."

Drie veelgemaakte fouten

Deze drie fouten komt relatiecoach Anne de Jong het vaakst tegen in haar praktijk.

1. Stoppen met geven. "Wat ik heel veel zie, is dat mensen wachten met lief doen tot de ander weer lief wordt. Je vindt iets niet leuk en dan denk je: ik doe even niets en wacht tot hij of zij weer komt. Maar de ander wacht ook, dus daar schiet je niets mee op. De oplossing is zelf weer gaan geven, dan gaat de liefde als vanzelf weer stromen."
2. Verwaarlozing. "Dit noem ik relatie-erosie. Als je al een tijdje bij elkaar bent, bestaat het risico dat je de ander door en door denkt te kennen en je nieuwsgierigheid in de ander verliest. Het interessante is dat stellen die elkaar twintig jaar kennen vaak minder van elkaar weten dan stellen die elkaar pas twee jaar kennen. Toon weer eens oprechte interesse in elkaar."
3. Ruzies niet écht uitspreken. "Jullie hebben gedoe, je maakt het weer goed, krijgt een bos bloemen, hebt seks, het is weer leuk en je zet je eroverheen. Maar als je gewoon weer verder gaat zonder te analyseren wat er nou precies misging, ontstaat er een soort slib waar tijdens de volgende ruzie weer een nieuw laagje bij komt, net zolang tot jullie vast slibben. Ik snap heus dat het spannend is om terug te kijken op een ruzie, omdat je bang bent er opnieuw in te belanden. Maar probeer juist als het weer heel goed tussen jullie gaat een hoofd-hartgesprek te voeren, vanuit nieuwsgierigheid. Je vertelt elkaar wat er in je hoofd gebeurde toen jullie ruzie hadden – wat dacht je allemaal? – en wat er in je hart speelde – wat voelde je? Dat leidt tot meer wederzijds begrip."

'Sorry, schatje' van Anne de Jong (uitgeverij Maven Publishing) is nu te koop.