Tineke de Nooij: 'Ik loop nog steeds met een BioStabil om mijn nek'

Tineke de Nooij werd bekend als eerste vrouwelijke diskjockey van Nederland, maakte in de jaren tachtig furore met haar eigen middagprogramma Tineke op tv, bedacht en regisseerde nog meer populaire programma’s en won talloze radio- en tv-prijzen. 

Maar in de jaren negentig was ze ook onlosmakelijk verbonden met de BioStabil: een magnetische ketting met yin-yangteken, die een genezende werking zou hebben. Ze was in reclames te zien en stond aan de wieg van de samenwerking tussen reclamekanaal Tel Sell en de bedenker van de omstreden ketting, Bruno Santanera. Wonderhanger of een onzinproduct? Om die vraag draait het in de nieuwe podcast De Ketting van Santanera, gemaakt door RTL Nieuws-journalisten Daniël Youssef en Sven van Diepen. 

We leggen Tineke 14 vragen voor. 

1. Nieuwsjunk of zappend langs het journaal?

"Ik was een nieuwsjunk. Toen ik nog tv maakte, las ik vijf kranten op een dag: van NRC tot AD en De Telegraaf. Dat is nu nergens meer voor nodig, maar ik ben nog altijd geïnteresseerd in nieuws. De krant lezen hoort bij mijn ochtendroutine, liefst met een kop koffie en een stroopwafel erbij. Ik heb er de pest aan om dat op mijn computer te doen, dus ik denk erover weer een abonnement te nemen. Maar ja, ik heb me laatst geabonneerd op De Groene Amsterdammer en ineens liggen er weer vijftien tijdschriften die ik moet lezen. Ik heb een raar druk leven."

2. Podcast of radio?

"O, radio. Podcasts vind ik meer iets voor jonge mensen. Actualiteiten en lekkere muziek, dat is radio maken voor mij. Vanaf mijn twaalfde wist ik al precies wat ik wilde. Ik woonde in Hilversum, iedereen in de buurt werkte bij de omroep. En mijn moeder was een radiofreak. Vooral radio-orkesten vond ze geweldig. Op mijn twaalfde werd ik uit 500 kabouters gekozen om de stationcall voor een padvinderijradioprogramma van de AVRO in te spreken. Ik heb mijn hele leven niks anders gedaan dan radioprogramma’s maken. Later kwam daar ook tv bij."

3. Een gestopte radioshow: jammer of prima? 

"In oktober stopte mijn programma bij Radio Veronica, heel jammer. Maar toen ik laatst in De Telegraaf zei dat ik het radio maken mis, hingen meteen vier radiozenders aan de lijn met de vraag of ik voor ze wil komen werken. Of ik dat ga doen? Nog even niet. Laatst zag ik ook dat Dorpsradio Laren gaat uitzenden vanuit het Rosa Spier Huis (een woon- en werkgemeenschap van oudere kunstenaars en wetenschappers in Laren, red.), waar ik sinds een jaar woon. Dat wil ik weleens doen, dacht ik. Tot ik hoorde dat het elke zaterdagmorgen zou zijn. In die vastigheid heb ik geen zin, ik wil ook naar yoga op zaterdag. Maar ik blijf altijd geïnteresseerd in radio."

4. BioStabil: top of flop?

"Ik loop er nog steeds mee om mijn nek en vind nog steeds dat Bruno Santanera een fantastische ketting heeft gemaakt. Daar gaat de podcast De Ketting van Santanera over; de makers hebben ongelooflijk goed en leuk geresearcht. Ik geloof ook wel in de werking van een magneet, zoals anderen met mineralen, een kristal of rozenkwarts rondlopen omdat ze denken dat die genezend werkt. Vooral doen, als je daarin gelooft. Ik zit de hele dag achter mijn computer en heb toch het idee dat het me een beetje beschermt tegen allerlei onzinnige stralen."

5. Muziek maken of muziek luisteren?

"Beide. Mijn vleugel staat op een fantastische plek in mijn appartement, en ik ben weer begonnen met spelen. Mijn oude klassieke-muziekboeken kon ik niet meer vinden, dus ik heb online nieuwe besteld. Heerlijk. Maar luisteren doe ik ook veel. Ik ben laatst nog naar een concert geweest van Desray en Lo van Gorp, met een fantastische band. Daar geniet ik echt van."

6. Overal herkend of anoniem over straat?

"Nou, ik word echt niet overal herkend hoor. Mijn kleindochter van twaalf keek me laatst somber aan en zei: 'Oma, ze zeggen dat je bekend bent. Maar in mijn klas zit niemand die jou kent'. Mensen vanaf veertig jaar zijn nog wel met me opgegroeid, en er is een generatie die zelfs nog weet dat ik bij het Veronicaschip zat. Een periode waar ik nog steeds heel trots op ben. Maar er is ook een generatie die geen idee heeft wie ik ben."

7. Is succes een kwestie van geluk hebben of hard werken?

"Beide. Succes krijg je als je de kansen grijpt die je worden geboden of die je ziet. Die kansen moeten er wel zijn, maar je moet ook iets doen wat een ander niet doet. En goed zijn in je werk. Een kans waarvan ik blij ben dat ik hem heb gegrepen? Toen ik op mijn negentiende bij Radio Veronica begon, was ik de enige vrouw en moest ik de ochtenduren doen. Daar had ik de pest in: ik wilde popmuziek draaien, aan het eind van de middag. Maar dat deden de jongens. Toen heb ik gewoon de ochtend hartstikke populair gemaakt."

8. Afwachtend of ondernemend?

"Ondernemend. Ik ben lang de kostwinner geweest. Ik was getrouwd met een man die vanwege zijn gezondheid nauwelijks kon werken, en na de scheiding ben ik acht jaar alleen geweest. Ik heb altijd zelfstandig voor mijn twee kinderen moeten zorgen, dus ik moest gewoon geld verdienen. Maar ik hoefde niet bij de supermarkt te werken, hè. Ik had een leuke baan bij de radio en heb een productiemaatschappij gehad, die ik later verkocht. 

Ook heb ik, niet gehinderd door enige kennis, een stuk grond gekocht in Zuid-Afrika: 104 hectare in de bergen, waar 24 huizen op gebouwd mochten worden. Dat heb ik ontwikkeld, tot aan het aanleggen van elektriciteit aan toe. Soms denk ik: eigenlijk heb ik best veel gedaan. En nog steeds. Ik schrijf bijvoorbeeld veel. Als je creatief bent, kun je niet met je armen over elkaar gaan zitten. Als ik ideeën heb, moet ik ze kwijt."

9. Sparen of spenden?

"Ik ben een big spender. Toen ik mijn productiemaatschappij had verkocht en daar wat geld voor kreeg, heb ik mijn hele vriendenkring meegenomen naar Zuid-Afrika."

10. Laren of Kaapstad?

"Beide. Ik ben net weer vijf weken in Kaapstad geweest en vond het heerlijk. Ik logeerde er bij vrienden, want mijn huis heb ik een paar jaar geleden verkocht. Jammer dat ik er geen eigen plek meer heb, maar ik ben ook blij dat ik die verantwoordelijkheid niet meer heb. Hoewel Kaapstad in mijn hart blijft, heb ik nooit willen emigreren. Nederland is mijn thuisland."

11. Mijlpalen vieren of snel over tot de orde van de dag?

"Ik heb mijn verjaardag altijd uitbundig gevierd, er zat zo zeventig man. Daar had ik ook de ruimte voor, maar in het Rosa Spier Huis kan dat niet. Als ik met vier, vijf man in mijn kamer sta, is het vol. Dit jaar vier ik mijn verjaardag tijdens een muzikale cruise naar Noorwegen, samen met twee van mijn kleindochters. Per ongeluk, eigenlijk. Het leek me leuk om die cruise samen te doen, want ze zingen allebei, en toevallig is die op mijn verjaardag."

12. Wat red je bij brand: alle kunst uit je woonkamer of alle prijzen die je bewaart op de wc?

"O, de kunst. Wat moet ik met al die prijzen? Ik had er altijd een paar op de wc, en een paar in de badkamer. Maar in mijn tweekamerappartement heb ik weinig ruimte. Tijdens de verhuizing heeft mijn nichtje ze op een kast gelegd. Toevallig lag ik er vanochtend vanuit bed naar te kijken. Toen dacht ik wel: verrek, toch wel leuk. 

Ik ben bijvoorbeeld Ridder in de Orde van Oranje Nassau, met zo’n lintje dat je niet mag dragen – niet dat ik zou weten waar ik dat op zou moeten doen, trouwens. Ook op de Nipkow-prijs en de Marconi Oeuvre Award, heel bijzondere prijzen in mijn vak, ben ik hartstikke trots."

13. Blakend van zelfvertrouwen of soms onzeker?

"Natuurlijk zijn er weleens momenten dat ik ergens over twijfel, maar de laatste jaren ben ik steeds zelfverzekerder geworden. Doordat mensen me om advies vragen en soms tegen me zeggen: door jou ben ik ook mijn eigen ding gaan doen. Dat is een bevestiging dat je iets goed doet. Of ik me ook bemoei met de kritiek dat er te weinig vrouwen op de radio zijn? Nee, hoor. We hebben echt wel een paar hartstikke goede vrouwen op de radio."

14. Jonge hond of ouwe dibbes?

"Haha, ik ben een keer gevraagd om mee te doen aan de rubriek 'Ouwe dibbes' in het tijdschrift van Chantal Janzen. Toen de journalist die rubrieksnaam noemde, heb ik geweigerd. Ik dacht: als ik veertig was geweest, had ik het niet zo erg gevonden. Maar nu ben ik een ouwe dibbes en ga je me niet zo noemen. 

Wat ik vervelend vind aan ouder worden, zijn de kwalen die je krijgt. Maar ja, volgende maand word ik 83, dus waar hebben we het over? Gelukkig ben ik geen oude chagrijn. Dat zit niet in mijn karakter. Ik kom uit een gezin waarin veel werd gelachen, heb genoeg om van te genieten en sta positief in het leven."

De Ketting van Santanera is vanaf nu te beluisteren in jouw favoriete podcastapp.