Angelina's dochter werd online buitengesloten: 'Ze was zo wanhopig en radeloos'

In de brugklas leek er nog niet veel aan de hand tot Anna tijdens een schoolfeest botste met een aantal vriendinnen. "Ze kregen ergens een discussie over en dat escaleerde. Terugkijkend was dat het begin van het online buitensluiten."

In de tweede klas kreeg Angelina geen alarmerende signalen vanuit school of Anna. En dat terwijl ze juist altijd goed konden praten. Maar zonder dat Angelina het wist, bleek er al van alles te spelen. Zo was er een groepsapp voor 'alleen de leuke mensen uit de klas’ waar Anna als enige niet in zat. Angelina: “Dit was natuurlijk heel confronterend, want waarom hoorde zij er niet bij? Ook werd ze op Instagram getagd in foto's waar ze niet opstond met nare opmerkingen erbij. Langzaam maar zeker sloeg het buitensluiten om in online pesten." 

Waarom ze Anna moesten hebben? Haar moeder kan de vinger er niet op leggen: “Anna is gevoelig, vindt het lastig om haar emoties te uiten en was snel in tranen – misschien zagen ze haar daarom als aansteller." Angelina vroeg zich af of haar dochter iets deed wat het online pestgedrag uitlokte, maar kwam tot een pijnlijke conclusie: "Sommige kinderen zijn gewoon het pispaaltje. Terwijl je als volwassene naar zo'n kind kijkt en denkt: 'er is toch niks mis met hem of haar?'”

Van kwaad tot erger

In het derde jaar verslechterde de situatie. Anna trok zich terug, ging met tegenzin naar school en haar cijfers zakten. Rond die tijd overleden ook haar beide oma’s met wie ze een goede band had. "Dat maakte het lastig inschatten wat de oorzaak was,” vertelt Angelina. “Een paar maanden later zei ze dat ze school niet meer trok. Op dat moment dacht ik nog: ‘Ach, je gaat bijna naar de vierde met je eigen vakkenpakket en een andere klas – dat helpt vast.’ Ik probeerde het nog goed te praten.”

Totdat vlak voor de zomervakantie de bom barstte. Anna vertelde over een zogenaamd Burner-account: een anoniem account waar mensen voor schut worden gezet. "Ze zei: 'Mama, ze denken dat ík het ben.” Uiteindelijk gaf Anna toe dat zij het inderdaad zelf had aangemaakt, uit machteloosheid – in de hoop de aandacht van zich af te leiden en even rust te hebben."

Angelina raadde haar dochter aan eerlijk te zijn. Maar toen de waarheid uitkwam, kreeg Anna een golf van haat over zich heen. "Niet alleen haar klas, maar ook andere leerlingen en wildvreemden van buiten school vielen haar online aan. Haar telefoonnummer werd gedeeld, en ze is zelfs bedreigd: 'We wachten je op bij het fietsenhok.' Het werd zó heftig dat ze niet meer naar school kon."

‘Waait wel over’

Angelina dacht dat het na de zomervakantie wel overgewaaid zou zijn. "Ik kom uit een generatie zonder social media, dus ik dacht: over een maand of twee is dit oud nieuws. Maar Anna was radeloos. Die pure wanhoop in haar ogen zien, dat vond ik het allermoeilijkst." Ze wilde zelfs bij haar opa wonen om daar naar school te gaan. En ook Angelina heeft overwogen om naar de andere kant van het land te verhuizen. "Je wilt je kind gelukkig zien. Daarom besloten we uiteindelijk dat het beter voor Anna zou zijn om naar een andere school te gaan.”

Blinde vlek

Omdat het buitensluiten en pesten zich vooral online en buiten schooltijd afspeelde, kreeg Anna op school niet het stempel ‘gepest kind’. “Zelfs haar mentor, de vertrouwenspersoon van de klas, deed niets,” vertelt Angelina verbijsterd. “In de klas had ze een paar vriendinnen en leek er vaak weinig aan de hand. Maar online speelde er van alles, en dat hield Anna volledig in haar greep.” Volgens Angelina werd de situatie onderschat, juist omdat het zich niet zichtbaar binnen de schoolmuren, maar verborgen op social media afspeelde. Slechts een paar klasgenoten probeerden Anna te steunen, maar de meesten durfden niets te zeggen, mogelijk uit angst zelf doelwit te worden. “Uiteindelijk voelde ze zich heel alleen.” Juist daarom pleit Angelina voor meer aandacht op school voor sociale veiligheid. “Niet alleen focussen op prestaties, maar ook kijken: zit een kind wel goed in z’n vel?”

Nieuwe start

Omdat het zo niet langer kon, besloten Angelina en haar dochter op zoek te gaan naar een nieuwe school. En dat bleek een schot in de roos te zijn. Angelina: “Vanaf dag één had Anna een klik met een paar meiden. Tien jaar later is één van hen zelfs een van haar beste vriendinnen." Toch was het in het begin best lastig. “Zo werd er regelmatig tegen haar gezegd: 'Oh, ben jij die Anna?' en – volledig op niets gebaseerd – 'Jij bent toch van school gestuurd, omdat je drugsverslaafd zou zijn?’ Dat raakte haar, maar ook daar heeft ze zich sterk doorheen geslagen. Het was heel fijn om haar weer te zien opbloeien!"

Langdurige impact

Anna is inmiddels 23, studeert, heeft veel vriendinnen en zit beter in haar vel. Maar de littekens zijn niet verdwenen. “Ook al speelde het buitensluiten en pesten zich online af, voor haar voelde de buitenwereld ook niet meer veilig. Je raakt een stuk vertrouwen in de mens kwijt,” zegt Angelina. Haar zelfbeeld bleef lange tijd laag. “Zoals ze zelf zegt: ‘Ik ben niet veranderd, maar mensen vinden mij nu wel leuk – hoe kan dat?’ Het heeft haar uiteindelijk sterker gemaakt en het is heel fijn om te zien dat ze nu zo goed gaat, maar het had haar gespaard mogen blijven."

Ook voor Angelina was het een pittige periode. "Het raakt je enorm, natuurlijk! Je wilt dat je kind veilig opgroeit." Maar ze heeft gemerkt dat online buitensluiten vaak buiten het zicht van ouders gebeurt. Zeker in de puberteit, wanneer het gedrag alle kanten opschiet. Anna kon bijvoorbeeld het ene moment stampvoetend naar boven rennen en een halfuur later vrolijk beneden komen. Dan weet je niet: is dit pubergedrag of is er iets anders aan de hand? Alleen haar schoolprestaties gaven mij met vlagen een teken dat er iets mis was."

Tips voor ouders

Helaas maken veel ouders mee dat hun kind online wordt buitengesloten. Angelina weet hoeveel verschil je als ouder kunt maken, simpelweg door een warm, veilig nest te bieden. "En te blijven praten. Als jij het niet bent bij wie je kind open is, kijk dan wie dat wél kan zijn: een oma, opa, tante, oom of goede vriend(in) die jou als ouder kan inseinen als er actie moet worden ondernomen." Wat ze zichzelf tien jaar geleden had willen meegeven? "Neem je kind altijd serieus. Wat voor jou klein lijkt, kan voor hen de hele wereld zijn.”

Tot slot heeft ze een boodschap voor jongeren die zelf worden buitengesloten: “Blijf er niet mee rondlopen. Neem iemand in vertrouwen bij wie jij je écht veilig voelt. Vroeger kraste je een vervelende opmerking op de wc-deur gewoon door – online blijft het je achtervolgen en waait het niet vanzelf over."

Wordt jouw kind online buitengesloten of gepest? Organisaties zoals De Kindertelefoon en Helpwanted bieden gratis en volledig anoniem hulp en advies voor jongeren en ouders. Want praten helpt – altijd. 

Met de campagne 'Iedereen Behalve' wil KPN een bijdrage leveren aan een #BeterInternet en online buitensluiten en pesten tegengaan. Ga naar de website voor meer informatie over deze campagne.