Aidsfonds slaat alarm: hiv-bestrijding loopt wereldwijd vast door ongelijkheid en discriminatie
Er zijn effectieve medicijnen beschikbaar voor zowel het voorkomen als het behandelen van hiv, het virus dat aids veroorzaakt, maar de wereldwijde bestrijding loopt toch vast. Het zorgt voor grote frustratie bij het Aidsfonds, want hoe kan het dat de hiv-epidemie, die nu zou moeten afnemen, juist toeneemt in 45 landen?
In Nederland zijn naar schatting 24.000 mensen besmet met hiv. 94 procent van hen krijgt een behandeling en draagt het virus niet meer over. In vergelijking met de rest van de wereld scoort ons land goed en is hier het einde van de hiv-epidemie volgens het Aidsfonds zelfs in zicht. Maar elders zijn schokkende cijfers te zien: in 45 landen groeit de hiv-epidemie.
Ongelijkheid en discriminatie
Goede gezondheidszorg is lang niet voor iedereen toegankelijk en een fundamenteel recht. In verschillende landen, bijvoorbeeld in Rusland, worden mensen gediscrimineerd op basis van hun seksuele geaardheid.
"Homoseksuele mannen in Rusland die zich melden bij een kliniek om zich op hiv te laten testen worden niet geholpen", vertelt Anna Nijsters, woordvoerder van het Aidsfonds. Er is ook een groot aantal druggebruikers in Rusland dat met gebruikte naalden het hiv-virus verspreidt. "Voor deze mensen is er totaal geen zorg. Die laat de overheid liever creperen."
De landen waar hiv de afgelopen tien jaar is toegenomen zijn: Afghanistan, Algerije, Armenië, Belize, Brazilië, Chili, Congo, Costa Rica, Cuba, Dominicaanse Republiek, Egypte, El Salvador, Equatoriaal-Guinea, Fiji, Filippijnen, Georgië, Griekenland, Guatemala, Guyana, Honduras, Ierland, Jamaica, Jemen, Kaapverdië, Kazachstan, Kirgistan, Madagaskar, Maleisië, Mauritanië, Oezbekistan, Oman, Papoea-Nieuw-Guinea, Paraguay, Peru, Rusland, Senegal, Servië, Soedan, Suriname, Tadzjikistan, Timor-Leste, Tunesië, Turkmenistan, Uruguay en Zuid-Soedan.
Op de Filippijnen en in Maleisië treedt een islamitische conservatieve regering hard op tegen sekswerkers en druggebruikers. Die komen in de gevangenis terecht zonder hiv-zorg.
Ook in sommige Afrikaanse landen, waaronder Oeganda en Kenia, gaat het weer mis. In de beginjaren van de hiv-bestrijding ging het bijvoorbeeld in Oeganda goed. "Maar sinds er een conservatieve, christelijke wind waait, worden lhbti's uitgesloten en verliezen vrouwen hun rechten; hiv neemt nu weer toe", zegt Nijsters.
In Kenia kan een homorelatie worden bestraft met een gevangenisstraf van 14 jaar. "Als een homoman naar een kliniek durft te gaan om een hiv-test te vragen, wordt hij weggejaagd of geslagen door andere patiënten."
Hiv-preventie met PrEP
In Nederland zijn de GGD's bezig met een vijfjarige proef met de hiv-preventiepil PrEP. Tegen een kleine vergoeding kunnen 8500 mensen met een verhoogde kans op hiv PrEP-pillen ontvangen, die tegen hiv beschermen. Homomannen, transgender personen, sekswerkers en druggebruikers vallen onder de risicogroepen.
Nieuwe data laten zien dat de PrEP-pillen effectief werken: het aantal nieuwe hiv-infecties neemt sterk af onder mannen die seks hebben met mannen. De interesse is dan ook groot: er staan meer dan 2500 mensen op de wachtlijst bij de GGD.
De PrEP-proef loopt tot 2024. Er moet nog besloten worden hoe het middel na 2024 wordt ingezet. Het Aidsfonds zou graag zien dat het aanbod van PrEP nu al wordt verruimd. "Beperk het niet tot de groep van 8500 mensen. Werk de wachtlijsten weg en verstrek PrEP veel breder. Maak het beschikbaar voor iedereen die dat nodig vindt", zegt Nijsters.
Wachtrij leidt tot besmetting
De wachtlijst voor PrEP is lang, wat vervelende gevolgen kan hebben voor mensen die het middel graag zouden willen gebruiken. Zo zijn er mensen die met hiv besmet zijn geraakt terwijl ze nog op de wachtlijst voor PrEP stonden.
Ook is PrEP niet bij alle huisartsen beschikbaar. Een groot deel van de huisartsen kiest ervoor om het middel niet beschikbaar te stellen, omdat het niet onder het eigen risico van patiënten valt.
Mensen bereiken
Naar schatting zijn er in Nederland ongeveer 1700 mensen die niet weten dat ze hiv hebben. Ook komen late hiv-diagnoses nog steeds voor, vooral onder 50-plussers en meer onder heteromannen en vrouwen dan onder homomannen, schrijft het Aidsfonds. Soa Aids Nederland probeert deze groepen mensen te bereiken.
Jonge mensen moeten ook zeker niet vergeten worden. Nijsters: "We zijn continu bezig met het voorlichten van jonge mensen. Er zijn altijd jongeren die seksueel actief worden en die moeten wel de goede voorlichting meekrijgen over hoe ze soa's en hiv kunnen voorkomen."
Het Aidsfonds benadrukt het belang van het opsporen van de laatste hiv-infecties. "Hiv is goed te behandelen, je blijft gezond en je kunt het dankzij de medicijnen niet meer doorgeven", zegt Nijsters. Voor huisartsen luidt de oproep dan ook: "Denk ook actief aan het inzetten van hiv-tests, ook bij mensen bij wie het misschien niet meteen voor de hand ligt."