Amerikaanse ATACMS-raketten zijn volgende plaaggeest voor Rusland

Maandenlang drong Oekraïne aan bij de VS om hen de ATACMS (Army Tactical Missile System) raketten te leveren. De Amerikaanse regering weigerde dat, uit vrees dat het tot verdere escalatie van de oorlog zou leiden. Zeker nadat de Russische president Poetin meermaals had gedreigd met het inzetten van (tactische) kernwapens.

Maar de situatie is veranderd. De regering-Biden heeft uiteindelijk achter de schermen toch ingestemd met de levering van de krachtige wapens, die volgens Koeleba de komende tijd op regelmatige basis zullen worden geleverd aan Oekraïne. Dat krijgt overigens een versie van de ATACMS (uitgesproken als 'attack-em', wat vrij vertaald 'val ze aan' betekent) met een beperkt bereik van zo'n 165 kilometer. De ATACMS-varianten met het grootste bereik vliegen nog verder, tot zo'n 300 kilometer.

Eerder deze week werden de langeafstandsraketten voor het eerst ingezet door Oekraïne. Dat leverde direct doelgerichte treffers op: twee Russische luchtmachtbases in Berdjansk en Loehansk werden achter de vijandelijke linie geraakt, meldde het Amerikaanse Institute for the Study of War (ISW), die de oorlog nauwlettend volgt. Daarbij zouden volgens de Oekraïeners start- en landingsbanen zijn beschadigd en zeker negen helikopters, luchtafweer, een munitiedepot en ander militair materieel zijn verwoest. Het zijn claims die niet onafhankelijk zijn geverifieerd.

'Welkome aanvulling'

Zeker is dat de langeafstandsraketten de volgende versterking zijn voor het arsenaal van het Oekraïense leger. Dat moet het in de oorlog doen zonder luchtoverwicht, terwijl aan beide partijen langs de lange frontlinie grotendeels zijn ingegraven en elkaar met artillerie beschieten.

Langeafstandswapens dwingen de Russen tot het verplaatsten van militaire middelen. Die moeten verder van de frontlinie geplaatst worden, om te voorkomen dat ze doelwit worden. Dat verstoort de Russische operaties, precies wat Oekraïne graag wil.

"Het is een welkome aanvulling en verrijking van het palet aan wapens dat Oekraïne tot zijn beschikking heeft", zegt hoogleraar krijgswetenschappen Frans Osinga. "Het stelt ze in staat om verder afgelegen doelen te beschieten, ook gedurende de aankomende winter. Russische eenheden, maar bijvoorbeeld ook helikopterbases, wapendepots en militaire hoofdkwartieren kunnen worden uitgeschakeld of worden bedreigd. Het dwingt de Russen verder achteruit."

Osinga vermoedt dat Amerika alsnog akkoord is gegaan met het leveren van ATACMS nadat de Britten en Fransen eerder hun hightech Storm Shadow-kruisraketten (bereik 250 kilometer) leverden aan Oekraïne. "De Amerikaanse regering heeft gezien dat daarmee voor Poetin kennelijk geen rode lijn is overschreden. Dat zien we nu opnieuw in Poetins reactie op de eerste Oekraïense aanvallen met ATACMS: hij bagatelliseert dat een beetje."

De Russische president zei gisteren dat de nieuwe wapens die Oekraïne tot zijn beschikking heeft 'de situatie aan de frontlinies niet verandert' omdat Rusland volgens hem voldoende luchtafweergeschut heeft. Verder noemde Poetin de levering 'opnieuw een fout van de Verenigde Staten'.

Toch zal Poetin alles behalve blij zijn met de leveringen. De ATACMS kunnen in tegenstelling tot de Storm Shadow-kruisraketten vanaf de grond worden afgevuurd, wat ze in de regel minder kwetsbaar maakt dan vliegtuigen, die kunnen worden opgemerkt door radarsystemen.

Het afvuren van ATACMS gaat met behulp van het HIMARS- of MLRS-lanceersysteem, waarbij raketten vanuit een magazijn achterop een groot voertuig worden afgevuurd. Oekraïne kreeg deze wapensystemen vorig jaar van de VS geleverd. Rusland heeft overigens de beschikking over vergelijkbare systemen.

Duitse Taurus en Nederlandse F16

Intussen wordt door Oekraine alvast hoopvol vooruit gekeken naar meer. Zo wordt in Duitsland volop gediscussieerd over de mogelijke levering van Taurus-langeafstandsraketten aan Oekraïne. Die luchtgelanceerde raketten kunnen doelen tot op liefst 500 kilometer raken.

Ze beschikken bovendien over een tweetrapslading, waarbij eerst een voorlading de grond of bijvoorbeeld een bunker vrijmaakt, waarop de tweede lading kan binnendringen en ontploffen. "Dan kunnen nog meer aanvallen in de diepte worden uitgevoerd", zegt oud-luchtmachtofficier Patrick Bolder, tegenwoordig werkzaam als defensiedeskundige bij de Haagse denktank HCSS. "Denk daarbij ook aan de bruggen naar het Oekraïense schiereiland de Krim."

Verder is het voor Oekraïne vooral wachten op de F16-gevechtsvliegtuigen die onder meer Nederland heeft toegezegd. Bolder: "De F16 gaat wel het verschil brengen, want Oekraïne is ook behoorlijk succesvol geweest in het slopen van de Russische luchtverdediging. Dat is gunstig om dan straks over vier tot zes maanden de F16 in te zetten."