Beschoten, omsingeld of dicht: de ziekenhuizen van Gaza in kaart gebracht

"Er heerst paniek onder de ontheemde burgers hier. Ze verzamelen zich vanuit de omgeving van het ziekenhuis in de richting van dit gebouw. Vermoedelijk geloven ze dat deze plek bescherming biedt." Zo klinkt een grimmige spraakmemo van een arts vanuit een ziekenhuis in de zuidelijke stad Khan Younis. Hij vertelt dat ze voor de achtste dag op rij worden beschoten en dat het zorgpersoneel wacht op het sein of ze de gewonden moeten evacueren.

Voor de ziekenhuizen in Gaza wordt de situatie steeds nijpender. Er is een ernstig gebrek aan medicijnen, elektriciteit, voedsel en water. Verder zijn er veel te veel gewonden: de maximumcapaciteit wordt per ziekenhuis gemiddeld met meer dan 400 procent overschreden, schrijft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) aan RTL Nieuws.

Volgens de opgevraagde cijfers bij de WHO zijn momenteel 14 van de 36 ziekenhuizen in de Gazastrook nog open. Zeven in Noord-Gaza en zeven in het zuiden. De ziekenhuizen die nog draaien, zijn maar beperkt in werking of staan op het punt van opdoeken.

RTL Nieuws analyseert de status van de ziekenhuizen in Noord- en Zuid-Gaza en brengt een aantal in kaart.

Al-Shifa: deels heropend na zware belegering

In het begin van Israëlische offensief in Noord-Gaza lag vooral het Al-Shifa-ziekenhuis onder vuur. Israël beweerde dat onder dit ziekenhuis een hoofdkwartier van Hamas zat. Die beweringen zijn altijd onbevestigd gebleven. 

In november werd het personeel opgeroepen het gebouw te evacueren. Dit werd een complete chaos. Ernstig zieke en gewonde mensen moesten naar andere plekken worden vervoerd, met te weinig ambulances. Sommige gewonden werden met ziekenhuisbed en al naar buiten vervoerd, en daar op straat noodgedwongen achtergelaten.

Het Al-Shifa was sindsdien zo goed als gesloten. Maar vorige week wist de WHO een humanitaire missie te voltooien naar Noord-Gaza, waar naar schatting nog zo'n half miljoen mensen zitten. Ook het Al-Shifa kreeg nieuwe brandstof en hulpmiddelen, waardoor er weer zo'n vijf tot tien operaties per dag kunnen worden uitgevoerd. En ook al is de zuurstofinstallatie van het Al-Shifa totaal vernietigd, de WHO zegt binnenkort een aantal bedden aan de intensive-careafdeling toe te voegen.

Al-Quds: gesloten sinds november

Het Al-Quds-ziekenhuis in Gaza-Stad werd geleid door de Palestijnse Rode Halve Maan, een zusterorganisatie van het Rode Kruis. Ook dit ziekenhuis werd vorig jaar belegerd door het Israëlische leger. In november moest het Al-Quds de deuren sluiten vanwege gebrek aan brandstof, wat essentieel is om bijvoorbeeld operaties uit te voeren. Sindsdien is het ziekenhuis gesloten gebleven.

Maar dat betekent niet dat er niemand meer in het gebouw aanwezig is, zegt Danielle Brouwer, woordvoerder van het Rode Kruis die in nauw contact staat met haar Palestijnse collega's. "Er komen geen medicijnen meer binnen en er rijden geen ambulances meer naartoe, maar mensen kunnen zich nog wel schuilhouden in het gebouw. "Onze hulpverleners verzorgen nog zoveel mogelijk mensen in medische posten, een soort tenten, naast het ziekenhuis."

Al-Amal: dagen op rij beschoten, kritieke situatie

De situatie in het Al-Amal-ziekenhuis is op dit moment erg onzeker. Volgens de laatste berichtgeving zijn alle operaties in het Al-Amal gestaakt en worden evacuaties voorbereid. Het is niet bekend hoe lang het ziekenhuis nog in werking blijft.

Israëlische tanks voeren zware gevechten uit in het zuidelijke gebied, tot diep in de stad Khan Younis. Dat baart het Rode Kruis grote zorgen: "Het Al-Amal is een van de laatste grote ziekenhuizen in de regio waar onze artsen grote operaties kunnen uitvoeren", zegt Brouwer. "Overal rondom het Al-Amal wordt geschoten. Ambulances kunnen niet meer bij de ingang komen zonder geraakt te worden."

Iedereen die zich rondom het gebouw beweegt is niet meer veilig, schreven Palestijnse hulpmedewerkers van de Rode Halve Maan op X deze week. Het was maandag de achtste dag op rij dat het Al-Amal-ziekenhuis werd beschoten. Op sociale media schrijft het ziekenhuis hoe zeker twee mensen voor de ingang werden gedood toen ze een gewonde vrouw naar binnen probeerden te dragen.

Ambulances aangevallen en zorgpersoneel gearresteerd: hoe zit dat?

Volgens het oorlogsrecht mogen zorgmedewerkers in conflictgebieden niet worden aangevallen en moeten zij beschermd hun werk kunnen doen. Israël schendt dat recht, omdat volgens het land beweert dat Hamas-strijders zich schuilhouden in ziekenhuizen in Gaza. Niet alleen rondom de ziekenhuizen wordt veel geschoten, ook binnen is het er onveilig. Israëlische militairen komen de gebouwen in en voeren daar de afgelopen dagen geregeld arrestaties uit. RTL Nieuws vroeg een reactie aan het Rode Kruis.

Danielle Brouwer: "Er verdwijnen inderdaad soms mensen. Ik heb ook gelukkig gezien dat sommigen weer terugkomen en herenigd worden met hun collega's. Dat zijn emotionele beelden. Maar we maken ons enorme zorgen. Hulpverleners mogen geen doelwit zijn. Als zij hun werk niet meer kunnen doen, dan is het snel afgelopen."

"In de tweede week van januari werd een ambulance van de Rode Halve Maan gebombardeerd, die vanuit Khan Younis onderweg was. Toen de collega's in het ziekenhuis geen contact meer kregen met het voertuig, gingen ze kijken wat er was gebeurd. Ze zagen de uitgebrande ambulance om de hoek staan, en flarden van hun collega's en hun kleding. Zoiets zou niemand ooit moeten meemaken."

Al-Khair: 'Ernstige zorgen over omsingeling'

Het Al-Kheir is een klein ziekenhuis met zo'n dertig bedden, aan de rand van Khan Younis. Hier werd vorige week een aantal zorgmedewerkers gearresteerd door het Israëlische leger. Het is niet bekend hoe het met ze gaat, contact met het ziekenhuis is niet meer mogelijk vanwege communicatie blackouts.

Ook ambulances hebben last van deze blackouts. Zij rijden "op het gehoor" door Gaza, vertelt Brouwer. "Ze weten niet precies waar ze naartoe moeten rijden, dus rijden ze rond en luisteren of ze bijvoorbeeld iemand horen schreeuwen. Of dat er ergens een bom valt."

Al-Nasser: doden begraven in ziekenhuistuin

Door constante beschietingen rondom het Al-Nasser-ziekenhuis, het grootste ziekenhuis in Zuid-Gaza, kunnen de doden niet worden weggevoerd. Niemand meer het gebouw in of uit, door de bombardementen buiten. Dus ook de doden niet. Het ziekenhuispersoneel is daarom begonnen met gaten graven in de tuin van het ziekenhuis. Daar worden nu de lijken begraven. "Deze afschuwelijke handelingen zouden nooit in een ziekenhuis mogen plaatsvinden", schrijft de WHO.

Internationale organisaties en landen vrezen voor de rampzalige gezondheidszorg in Gaza. Als het zo doorgaat hebben 2,2 miljoen Palestijnen geen toegang meer tot zorg en medicijnen, velen van hen zijn al gewond en ontheemd.