Poetin zal winnen, maar dit zijn de uitdagingen in zijn toekomst
De verkiezingen in Rusland dit weekend zijn niet spannend, Poetin gaat ze opnieuw winnen. Zijn positie is sterk en de toekomst ziet er rooskleurig voor hem uit. Tegelijkertijd kent de Russische maatschappij verschillende problemen waar Poetin in zijn volgende zes jaar als president tegenaan kan lopen. Vier mogelijke struikelblokken.
Poetin heeft er veel aan gedaan om zich te verzekeren van zijn herverkiezing. Van het tegenwerken van onafhankelijke waarnemers tot het uitsluiten van andere kandidaten. En met succes: naar verwachting wordt Poetin na dit weekend herkozen.
Ondanks twee jaar oorlog in Oekraïne wordt zijn positie daarmee opnieuw verstevigd. Toch loopt niet alles in de Russische maatschappij op rolletjes. "De situatie in Rusland is stabiel, maar fragiel", zegt Joris van Bladel, Ruslandanalist aan het Egmont Instituut.
1. Economie
Op het eerste gezicht lijkt het goed te gaan met de Russische economie. Ondanks internationale sancties verwacht het Internationaal Monetair Fonds een economische groei van 2,6 procent voor 2024.
De Russische economie is nu een oorlogseconomie, wat betekent dat alles gericht is op de productie van wapens en ander militair materieel. "De economie draait daardoor als een tierelier", zegt Ruslandkenner Hubert Smeets. "Er is volledige werkgelegenheid. En door een ongekende krapte op de arbeidsmarkt zijn de lonen relatief hoog."
Dat lijkt mooi, maar die economische groei is niet eeuwig, zeggen deskundigen tegen RTL Nieuws. "Je kunt kanonnen en vliegtuigen en tanks produceren, maar dat betekent niet dat dat voor de toekomst iets oplevert", zegt hoogleraar Geschiedenis en politiek van Rusland Hans van Koningsbrugge.
'Pensioenen zijn belangrijk'
Want al het geld dat de Russische overheid nu in de oorlog investeert, kan niet aan andere dingen worden uitgegeven. Zo stagneren bijvoorbeeld de investeringen in kleinere bedrijven.
Ook wordt er minder gegeven aan sectoren die van belang zijn op langere termijn, zoals onderwijs, gezondheidszorg en infrastructuur. "Voor het eerst in de geschiedenis van het moderne Rusland is in de staatsbegroting meer geld vrijgemaakt voor defensie dan voor sociale voorzieningen en pensioenen", zegt Smeets. "En dat terwijl pensioenen hartstikke belangrijk zijn in het vergrijsde Rusland, waar zo'n 30 procent van de bevolking een pensioen geniet."
Ook het oude Russische verdienmodel bestaat niet meer. Dat bestond voor een groot deel uit het leveren van gas aan de Europese Unie. "En dat komt waarschijnlijk nooit meer terug", zegt Van Koningsbrugge.
Volgens Van Bladel moeten we kijken naar de realiteit van het dagelijkse leven voor Russen die schuilgaat achter de façade van economische groei. "Op dit moment lijkt dat onder controle. Maar als Russen steeds meer moeite krijgen om rond te komen, kan er maatschappelijke onrust of protest ontstaan."
2. Demografie
De vergrijzing zou een volgend probleem kunnen zijn voor Poetin. De Russische bevolking krimpt al jaren, onder andere door een laag geboortecijfer. En de oorlog versterkt dat alleen maar, zeggen deskundigen. "Honderdduizenden Russen zijn gesneuveld aan het front, of zijn Rusland sinds de oorlog ontvlucht."
Het dalende bevolkingsaantal kan economische problemen verergeren, doordat het tekort aan arbeidskrachten nog groter wordt. "Hoe wil Poetin hetzelfde bruto nationaal product behouden als er minder mensen kunnen werken?", vraagt Van Koningsbrugge zich af.
Poetin probeert het tij al jaren te keren. Hij moedigt mensen aan meer kinderen te krijgen, onder andere door hogere kinderbijslag aan te bieden aan grotere gezinnen. Smeets: "Maar tot nu toe zijn al die pogingen mislukt."
3. Criminaliteit en alcoholisme
De criminaliteit in Rusland is toegenomen sinds het begin van de invasie in Oekraïne. In 2023 was het aantal misdaden het hoogst sinds 2011, zou blijken uit cijfers van het Russische ministerie van Binnenlandse Zaken. Voor het eerst in 20 jaar tijd was in 2022 het aantal moorden hoger dan een jaar eerder.
Tegelijkertijd is ook een toename in alcoholgebruik te zien. In 2022 werd voor het eerst in tien jaar tijd meer alcohol gebruikt dan in het voorgaande jaar.
Volgens Van Koningsbrugge duidt dat op spanningen in de Russische samenleving en op de stress die de oorlog voor Russen meebrengt. "In tijden van problemen grijpen mensen naar de fles. Dat zag je ook in de jaren 90, toen het economisch heel slecht ging in Rusland."
Hoe meer soldaten terugkomen van het front, hoe meer druk dat legt op een samenleving, zeggen deze deskundigen. "Dat hebben we na de Afghanistanoorlog ook gezien", zegt Van Bladel. "Het is moeilijk voor militairen om zich aan te passen aan het gewone leven, en ze kampen met enorme trauma's. Nu al stijgt de vraag naar psychologische hulp."
4. Oorlog
Ook de oorlog, afhankelijk van het verloop ervan, kan natuurlijk een probleem gaan vormen voor Rusland, zeggen deze deskundigen. Eerder al ontstond protest toen Poetin mobilisatie aankondigde.
Russen zullen misschien vraagtekens gaan zetten bij de zogenoemde militaire operatie als Rusland niet in staat is door te vechten tegenover een relatief 'lage prijs', zegt Van Koningsbrugge. "En dan heb ik het over het aantal doden, maar ook over (sabotage)acties op Russisch grondgebied door Russische rebellen, zoals we die nu al zien", zegt Van Koningsbrugge. Met andere woorden: op het moment dat de oorlog ook naar Rusland komt.
Bekijk hieronder onze video over Russische strijders die zich tegen Poetin keren:
Aan de andere kant kan Poetin die acties op Russisch grondgebied ook inzetten om de bevolking op te zwepen tegen Oekraïne, denkt Van Bladel. "Door propaganda zullen Russen niet geloven dat het om acties gaat van landgenoten, maar dat ze zijn geïnitieerd door Oekraïne."
Zo rooskleurig als deze verkiezingen er voor Poetin uitzien, geldt dat voor de toekomst van Rusland dus niet per se. Door propaganda en repressie heeft Poetin de komende jaren nog weinig te vrezen, ondanks deze problemen in de Russische samenleving, denken deze experts. Zo staat op dit moment het grootste deel van de bevolking (in ieder geval in het openbaar) nog steeds achter de invasie.
Problemen komen later
"Hoe blijf je in een dictatuur aan de macht? Door de repressie-schroeven nog verder aan te draaien", zegt Van Koningsbrugge. Zelfs als ze ontevreden zijn, durven veel Russen niet in opstand te komen. "Er zijn dingen die niet goed gaan, maar die zullen de komende twee, drie jaar nog niet tot problemen leiden", denkt Van Bladel dan ook. Smeets bevestigt dat: "Deze problemen zullen zich allemaal pas later manifesteren."
"Rusland speelt de kaart van de korte termijn", zegt ook Van Koningsbrugge. "Daarna beginnen de problemen pas echt." Om te weten of Poetin ooit op meer weerstand zal stuiten dan nu, moeten we dus nog even geduld hebben.
