Russen nemen tweede stad Oekraïne onder vuur: 'Maken de stad onbewoonbaar'
Zeker drie mensen zijn vanmiddag gewond geraakt na een Russische aanval op Charkiv, de tweede stad van Oekraïne. Rusland vuurt de afgelopen weken steeds meer geleide bommen af op de stad, waar nog altijd bijna een miljoen mensen wonen. Steeds meer burgers slaan op de vlucht.
"In januari sloeg een raket vlak bij mijn huis in", vertelt de Oekraïense journalist Iryna Voitsjoek aan RTL Nieuws. Ze woonde tot twee weken geleden in Charkiv, maar heeft nu het moeilijke besluit genomen om te vluchten. "Mijn mentale gezondheid is zwaar aangetast. Ik heb paniekaanvallen en angstgevoelens."
Voitsjoek legt uit dat veel Oekraïners kampen met zulke klachten, vooral in steden en dorpen die dicht bij het front liggen. "De oorlog heeft veel invloed op de mentale gezondheid van Oekraïners." Rusland bestookt Charkiv al twee jaar, maar de aanvallen zijn lange tijd niet zo intens geweest als nu. Daarom overwegen steeds meer inwoners nu hun thuisstad te ontvluchten.
Charkiv ligt in het oosten van Oekraïne, op maar dertig kilometer van de Russische grens. De raketten die Rusland vanuit de regio Belgorod afvuurt, zijn daarom al binnen 40 seconden in de stad, zegt burgemeester Terechov. Burgers hebben nauwelijks tijd om een veilige schuilplek te vinden. Er vallen veel doden en gewonden, en er is ook veel materiële schade. "Met elke inslag zijn er meer kapotte ruiten, daken en appartementen", vertelt Terechov. "Bijna 150.000 mensen zijn dakloos geworden."
Geleide bommen
Rusland vuurt de laatste weken vooral veel geleide bommen af, waar Oekraïne zich maar moeilijk tegen kan verweren. Het zijn wapens die Rusland meestal aan het front inzet, om bijvoorbeeld Oekraïense loopgraven te raken. Nu worden ze afgevuurd op een stad met een miljoen inwoners.
"De geleide bommen die Rusland gebruikt zijn redelijk precies, en ook heel goedkoop", zegt defensiespecialist Patrick Bolder van het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS). "Rusland heeft nog heel grote voorraden liggen, dus het kost ook niet zoveel geld. Er zit niet zoveel technologie in." De Russische aanvallen zorgen voor veel schade, zoals in deze video te zien is:
Het gebrek aan voldoende luchtafweer heeft de op één na grootste stad van Oekraïne kwetsbaar gemaakt, zegt Voitsjoek. Het veroorzaakt een nieuwe vluchtelingenstroom uit de stad. "Elke keer dat Rusland weer een serie aanvallen uitvoert, zet het inwoners ertoe aan te vluchten."
Dat is precies wat Rusland wil, vertelt Bolder. "Rusland denkt: we maken de stad onbewoonbaar, we zorgen dat de mensen weggaan. Dat geeft druk, elders in Oekraïne en ook in Europa zorgt dat voor wrijving."
Oekraïne heeft niet de middelen om de lucht boven Charkiv goed te verdedigen. Vooral een geavanceerd Amerikaans Patriot-luchtverdedigingssysteem zou helpen om Charkiv te beschermen tegen Russische aanvallen uit de lucht. De Oekraïense overheid vraagt al maandenlang om meer van zulke systemen.
"Alleen in maart werden er al 94 ballistische raketten op Oekraïne afgevuurd", zei de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Koeleba vorige week. "Er is geen andere plek ter wereld waar dit gebeurt. Het is daarom zinvol om meer Patriot-systemen in Oekraïne in te zetten om het luchtruim te verdedigen."
"Als je de luchtverdediging echt op orde wilt hebben, dan moet je eigenlijk ook F-16's hebben", legt Bolder uit. Oekraïne krijgt zeker tientallen van zulke gevechtsvliegtuigen, onder andere uit Nederland. Maar vooralsnog zijn ze niet actief boven Oekraïne, vooral omdat het lang duurt om F-16-piloten te trainen.
"Om die F-16's effectief te gebruiken, moet je ook nog zorgen voor een heel goede commandovoering", zegt Bolder. "Zodat je de vliegtuigen naar doelen stuurt die alleen F-16's kunnen uitschakelen. Terwijl je ook moet zorgen dat de toestellen redelijk veilig kunnen blijven, en niet worden neergeschoten."
Rusland zou de komende maanden weer een groot offensief willen lanceren in het oosten van Oekraïne. De onafhankelijke Russische nieuwssite Meduza meldt op basis van anonieme bronnen dat 'hoge veiligheidsfunctionarissen ervan overtuigd zijn dat het Russische leger in staat is Charkiv in te nemen'. Of het Russische leger daadwerkelijk van plan is de stad over de grond aan te vallen, is niet bekend.
"De Russen verhullen niet dat het een heel belangrijk doel voor ze is", zei Oekraïense president Zelensky afgelopen weekend. "Maar we verdedigen de regio Charkiv op dit moment met het volste vertrouwen." Op de grond is Oekraïne druk bezig met het bouwen van defensieve stellingen. President Zelensky bracht dit weekend nog een bezoek aan pasgebouwde loopgraven.
Zelensky heeft vertrouwen in de Oekraïense verdediging, maar de burgers van Charkiv leven in onzekerheid over de plannen van Rusland. "Aangezien mijn ouders en vrienden nog in Charkiv wonen, maak ik me grote zorgen over de toekomst van de stad", zegt journalist Voitsjoek.
"Aan het begin van de grootschalige invasie, in 2022, wisten de Russen Charkiv niet te veroveren. Maar twee jaar later is hun tactiek verder ontwikkeld en geavanceerder geworden. Het zou een vergissing zijn om de vijand te onderschatten."
Het leger van Oekraïne doet zoveel mogelijk om de lucht boven Charkiv veilig te houden en de Russische aanvallen af te slaan. Maar zonder nieuwe steun van buitenaf neemt de druk op de tweede stad van Oekraïne steeds verder toe.