Je bent al 100 keer natgeregend, en dat komt door de oceaan
"De laatste 12 maanden waren de natste ooit gemeten." Volgens klimaatwetenschapper Peter Siegmund van het KNMI is het extreem bijzonder hoeveel regen er is gevallen. Het zal volgens hem ook niet snel weer gebeuren. "Er zijn drie dingen die ervoor zorgen", zegt hij.
Eerst even de cijfers op een rij. 2023 was al het natste jaar ooit met landelijk gemiddeld 1153 millimeter regen. Maar als je de periode neemt van 2 juni 2023 tot 31 mei dit jaar, was die met 1246 millimeter nóg natter.
Dat komt uiteraard ook door het voorjaar vol met regen. "Ondanks de relatief droge maart was de lente als geheel met 264 millimeter extreem nat", is te lezen op de site van het KNMI. Alleen in de lente van 1983 viel er nóg meer regen.
Een neerslagtekort is er logischerwijs dus ook niet, zo zie je in onderstaande grafiek:
Hoe bijzonder ook, de hoeveelheid regen is wel goed te verklaren. Siegmund onderscheidt drie aspecten. Even op een rij:
1. De enorm warme oceaan
Het wateroppervlak van de Noord-Atlantische oceaan is al ruim een jaar een stuk warmer dan normaal. Daardoor verdampt er ook meer vocht uit die oceanen, en komt in de lucht terecht.
Ook die lucht is door klimaatverandering warmer dan ooit. "Warme lucht kan meer vocht bevatten", zegt meteoroloog Marc de Jong van Buienradar, die daar ook cijfers bij heeft. "Per graad warmere lucht kan er gemiddeld 7 procent meer vocht in die lucht zitten. Het is sinds 1903 ruim 2 graden warmer geworden in Nederland, dus dat is al zo ongeveer 15 procent meer vocht."
2. Het is al heel lang westenwind
De oceaan is dus al lang warm, en de wind waait al opvallend lang vanuit het westen. "Veel vaker en langer dan normaal", zegt Siegmund van het KNMI. "Dat is echt toeval, en dus ook een reden dat dit niet vaak meer voor zal komen."
De wind zorgt ervoor dat de warme lucht met al dat vocht onze kant op komt. Maar dan moet het er ook nog uit komen als regen.
3. Veel lagedrukgebieden
Regen ontstaat in lagedrukgebieden, die er deze lente in overvloed waren. In die lagedrukgebieden gaat de lucht omhoog, koelt af en kan minder vocht bevatten, legt Siegmund uit. Het gevolg: regen.
Door die hogere temperaturen komt er dan vervolgens ook méér water naar beneden. In een normale situatie dus ongeveer 15 procent meer dan voorheen, maar als het gaat om onweer, verdubbelt de neerslagintensiteit grofweg, zegt meteoroloog De Jong.
Dat zit zo: per graad opwarming bevat die lucht bij onweer ongeveer 7 procent meer vocht. De warmere lucht beweegt sneller omhoog, waardoor het sneller begint te regenen. Hierdoor verdubbelt de hoeveelheid regen die in een uur naar beneden komt. Bedenk vervolgens dat een kolom van een onweersbui wel 10 kilometer hoog kan zijn. Daar kan echt heel veel neerslag uit komen."
Klimaatspecialist Heleen Ekker en meteoroloog Amara Onwuka leggen in onderstaande video ook uit wat klimaatverandering doet met de neerslag:
Wat nog in heel beperkte mate meespeelt, is de grote hoeveelheid vocht die nu in de grond zit. Als dat vocht verdampt, kan dat ook weer leiden tot buien. "Maar er verdampt, afhankelijk van hoe zonnig het is, slechts 2 tot 5 millimeter per dag", zegt Siegmund. "Buien komen veel vaker ergens anders vandaan."
Vooral dus vanaf de oceaan. Siegmund twijfelt er ook niet aan dat depressies die over Nederland trekken steeds meer regen zullen bevatten. Maar zoveel en zo vaak als afgelopen jaar? Dat zal niet snel weer gebeuren. "Dit was echt heel onwaarschijnlijk."
