Schoof vreest spionage en verbant mobieltjes: 'Wel beetje laat'

"Je kunt je afvragen of dit al niet eerder had moeten gebeuren in Den Haag." Willemijn Aerdts, veiligheidsexpert aan de Universiteit Leiden, is duidelijk voorstander van Schoofs mobieltjesverbod. Het is voor sommige ministers even wennen, velen scrolden, appten of twitterden tijdens vergaderingen, maar mobieltjes en smartwatches moeten tijdens die kabinetsvergaderingen vanaf nu in de kluis. 

Gesloten fort

"Als een telefoon gehackt is, kan je vrij gemakkelijk een gesprek in de ministerraad afluisteren", legt Aerdts uit. Het is volgens haar een makkelijkere manier dan afluisteren via bijvoorbeeld microfoons, want die moeten eerst geplaatst worden. 

Máár daar moet volgens ethisch hacker Daan Keuper wel bij worden gezegd: een telefoon hacken is niet eenvoudig. "Een nieuwe smartphone is goed beveiligd, dat is echt een soort gesloten fort." Inbreken in smartphones doe je volgens hem niet 'zomaar op je zolderkamer', er is veel kennis, tijd en vooral ook geld voor nodig. "Maar bij een ministerraad is veel staatsgeheim, en daar zijn andere overheidsdiensten in geïnteresseerd. En die hebben ook de financiële middelen om af te luisteren."

In onderstaande video vertelt Schoof over de maatregel: 

Ook Dave Maasland, directeur bij ESET Nederland, een groot IT-security-bedrijf, noemt de beslissing van Schoof 'verstandig'. "Dit is een signaal waarmee de overheid zegt: tijden zijn veranderd. Vooral als je kijkt naar de veiligheidssituatie waarin we nu zitten, met landen die elkaar massaal bespioneren, die uit zijn op informatie."

Naïef

Hij denkt wel dat we 'iets te laat zijn'. "De situatie is de afgelopen jaren enorm verslechterd." Hij verwijst naar de oorlog tussen Rusland en Oekraïne, die ook wel de eerste 'hybride oorlog' genoemd: een oorlog waarbij niet alleen tanks en militairen worden ingezet, maar ook hackers de vijand aanvallen. 

"Als we één ding geleerd hebben geleerd, is dat vooral informatie een grote rol speelt. Met informatie kun je de publieke opinie manipuleren. Dus ja, het feit dat we hier pas ruim twee jaar mee beginnen, is wel wat naïef. En die naïviteit moet eraf."

Ook ethisch hacker Keuper ziet spionage als 'een serieuze dreiging'. "We zijn lid van de NAVO, en als daarover iets besproken wordt in onze ministerraad, dan is dat interessant voor bijvoorbeeld Rusland." Rusland is geen lid van de NAVO, en ligt niet op goede voet met de organisatie. President Poetin heeft al vaker dreigende taal geuit richting NAVO-landen. Volgens hem is er een risico op een nucleair conflict mochten NAVO-troepen worden ingezet in Oekraïne. "Dit is de ultieme dreiging", zei correspondent Olaf Koens daar toen over. 

Veiligheidsexpert Maasland verwacht daarom ook niet dat het bij deze ene veiligheidsmaatregel blijft. "Na zo'n vergadering pakken politici hun apparaten gewoon weer op, voor hun dagelijkse werkzaamheden. Dus het is ook goed om ook te kijken naar regels buiten de vergaderingen om."

Logisch 

Aerdts benadrukt dat het logisch is dat juist Schoof met dit idee komt. Hij heeft als directeur bij de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) gewerkt. "Dat betekent dat hij bekend is met deze manier van afluisteren. En hij heeft een groter veiligheidsbewustzijn vanwege deze achtergrond. Daarnaast heeft de overheid een voorbeeldfunctie op het gebied van veiligheid."

In onderstaande video wordt uitgelegd hoe een 'onzichtbare cyberoorlog' werkt:

Het mobieltjesverbod is volgens Aerdts niet nieuw: het geldt al langer bij bijvoorbeeld de AIVD, en ook bij veiligheidsdiensten in het buitenland. "Mensen nemen daar hun apparaten überhaupt niet mee."

"Ook bij grote tech-spelers en chipfabrikanten worden telefoons buiten vergaderingen gelaten", voegt Maasland eraan toe. 

Digitale schietschijf

Dit soort grote organisaties hebben volgens Maasland 'dan wel een ander risicoprofiel dan de overheid', maar ze hebben wel kennis die landen willen hebben. "En ze spelen soms een geopolitieke rol." Ook banken hebben volgens Maasland 'een digitale schietschijf op de rug'.

Bij midden- en kleinbedrijven is zo'n maatregel niet nodig, benadrukt Maasland. "De gemiddelde ondernemer kan gewoon de telefoon meenemen naar een meeting." Máár, zegt Maasland ook: "Vergaderen zonder telefoon kan wel lekker effectief zijn – maar niet uit veiligheidsoverwegingen."