Klaplong, longbloeding en opname intensive care: Nederlandse kinderen in ziekenhuis na vapen

Sinds 1 november vorig jaar roept de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK) artsen op om melding te maken van kinderen die ziek zijn geworden na het roken van een e-sigaret. Dat gebeurde in één jaar tijd 14 keer. 

In een groot deel van de gevallen was het kind ernstig ziek en moest het worden opgenomen in het ziekenhuis. Bij veel kinderen werd er uitgebreid medisch onderzoek gedaan en werden alle andere oorzaken uitgesloten. De enige oorzaak die volgens betrokken artsen overbleef, is vapen.

In onderstaande tool kun je de 14 casussen lezen die betrokken artsen met RTL Nieuws deelden. Swipe hiervoor van links naar rechts.

Met twee kinderen, een 15-jarig meisje en een 17-jarige jongen, ging het zo slecht dat zij moesten worden opgenomen op de intensive care. Andere kinderen hadden last van een luchtwegobstructie, een klaplong of ernstige afname van de longfunctie. 

'Vapete om de vijf minuten'

Niet altijd is bekend hoeveel de zieke kinderen vapeten, en wat zij dan precies innamen. Sommige kinderen vertelden daar wel uitgebreid over aan de betrokken artsen. Zo gaf een 14-jarig meisje aan dat zij overdag om de vijf minuten vapete. En ook 's nachts werd ze wakker voor een hijsje. Een 16-jarig meisje en haar moeder vertelden de arts dat zij 'vrijwel voortdurend' vapete, ook tijdens schooltijd. Een 16-jarige jongen gaf aan dat hij duizend hijsjes per dag rookte, zijn arts noemde dat 'schrikbarend'.

Het meldpunt van de Nederlandse Vereniging van Kinderartsen kon geen overeenkomst vinden in het type vape dat de kinderen rookten. Er was ook geen overeenkomst in de medische geschiedenis van de kinderen en de klachten waren daarnaast heel divers. Hierdoor is het voor artsen ongewis waarom het ene kind zo ziek wordt na vapen en het andere kind niet. 

Er wordt wel steeds meer bekend over wat er precies in vapes zit en hoe schadelijk dat is. Zo ontdekte RTL Nieuws eerder al dat de vapes van Nederlandse kinderen bomvol gif en lood zitten. En dat er veel meer nicotine in zit dan wettelijk is toegestaan.

Kinderlongarts Sophie Cohen van het Wilhelmina Kinderziekenhuis (WKZ) in Utrecht kreeg in oktober, midden in de nacht, een ernstig zieke patiënt op haar afdeling. Hij was 16 jaar en hoestte veel bloed op. Ze vertelt in onderstaande video zijn verhaal:

Kinderlongarts Marije van den Beukel van het Haagse ziekenhuis Haaglanden MC houdt samen met vijf andere kinderartsen in Nederland het meldpunt bij. Ze stelt samen met haar collega's dat deze 14 kinderen slechts het topje van de ijsberg zijn. 

"Deze 14 kinderen zijn ernstige casussen", zegt Van den Beukel. "Hun artsen dachten in dit geval: jeminee, hier moet ik écht iets mee." Maar de arts spreekt veel collega's die vergelijkbare zaken meemaken, maar deze gevallen niet hebben gemeld bij het meldpunt.

'Er speelt veel meer'

"Op congressen, bij de lunch of gewoon op de werkvloer hoor ik met grote regelmaat verhalen over kinderen met slaapproblemen door een nicotineverslaving. Soms kunnen ze er niet meer door naar school. Of kinderen die vage misselijkheidsklachten hebben, langdurig hoesten of opeens astma hebben. Deze casussen worden niet gemeld, maar dit geeft wel aan dat er nog veel meer speelt dan wat wij nu weten."

Voor Van den Beukel en haar collega's zijn deze casussen nieuw, legt ze uit. Deze ziektebeelden komen namelijk niet voor bij kinderen die sigaretten roken: "Nee, ik ken geen voorbeelden van kinderen die acuut ziek worden door het roken van gewone sigaretten, zoals we nu dus wel zien bij vapen. Bij de gewone sigaret kennen we vooral de langetermijneffecten, zoals kanker. Een mogelijke verklaring voor de acute klachten bij vapen is dat een vape soms vrijwel continue gebruikt wordt." 

Dat komt doordat de meeste vapes nicotinezouten bevatten. Deze zouten zorgen voor een minder scherpe en bittere smaak in de keel dan nicotine. Daarnaast zorgen ze ervoor dat de nicotine makkelijker op te nemen is in het lichaam. Ook hebben veel vapes die jongeren roken een smaakje, zoals mango of cola. Die zijn verboden, maar daar is nog altijd makkelijk aan te komen in sommige winkels, of via dealers op het schoolplein en accounts op bijvoorbeeld Snapchat.

Door de meldingen te bundelen, wil de kinderlongarts daarom meer inzicht krijgen in de gevolgen voor de gezondheid van kinderen. Want hoe ziek worden kinderen van vapen? Welke klachten krijgen ze? En hoe moeten ze dan behandeld worden? "Die informatie hebben we niet, omdat vapen zo nieuw is: we weten er nog zo weinig over. Door die informatie te verzamelen, hopen we collega's in het hele land bij te kunnen staan als er een ziek kind binnenkomt. Welk medicijn hielp de vorige keer? En gaven we toen wel of geen antibiotica?"

Daarnaast wil Van den Beukel meer urgentie creëren: "We willen feiten brengen: kijk, dit gebeurt er nu met kinderen in Nederland. En die stress en al dat leed voor het kind en het gezin had voorkomen kunnen worden als ze niet zouden vapen. Dat maakt je gefrustreerd en boos. En nee, niet boos op de kinderen. Maar wel op de tabaksindustrie en op iedereen die hier verantwoordelijk voor is."

Hoe gaat het nu met de kinderen?

Met een aantal van de 14 zieke kinderen gaat het op dit moment nog niet heel goed. De een is nog heel snel moe, kan nog niet sporten en herstelt langzaam. De ander lukt het simpelweg niet te stoppen met vapen vanwege de nicotineverslaving, waardoor klachten aanhouden en een afkickbehandeling nodig is. Daarnaast is het volgens artsen nog onduidelijk wat de langetermijngevolgen zijn van vapen, waardoor niet te zeggen is of er permanente gezondheidsschade is ontstaan.

Van den Beukel: "Het is te gek voor woorden dat dit nu in Nederland gaande is. Dit heeft een enorme impact op ons en op de kinderen. Want let wel: ze zijn echt nog jong en maken dan dit al mee. Dat veroorzaakt heel veel stress in het hele gezin, en het maakt ons als artsen gewoonweg verdrietig."