Dit is waarom jij eindeloos blijft scrollen op TikTok en Instagram
Na een lange dag neerploffen en dan 'eventjes' op TikTok of Instagram. Voordat je het weet ben je een uur verder en heb je tientallen reels gedeeld met je partner aan de andere kant van de bank. Herkenbaar? Dat is niet zo gek, want er wordt alles aan gedaan om jou zo lang mogelijk te laten kijken, en dat zit zo.
Om je gerust te stellen: het ligt niet alleen maar aan jou. Expert op het gebied van filterbubbels op sociale media Judith Möller en verslavingsonderzoeker Jacqueline Vink vertellen hoe jij wordt verleid om maar te scrollen, te scrollen en te scrollen.
Voor de uitleg kunnen we het beste naar TikTok kijken, die ermee begon. Instagram nam de eindeloze videotijdlijn later over.
"TikTok is het eerste sociale medium dat om een algoritme heen is gebouwd", legt hoogleraar Möller uit, die is verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. Om te bepalen welke video als volgende in jouw tijdlijn wordt getoond, gebruikt TikTok een soort receptuur die is gebaseerd op 'signalen' die je eerder hebt afgegeven.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
"Het meest basale signaal dat je als gebruiker stuurt is hoe lang je naar een video kijkt", zegt Moller. "Dan weet TikTok: zoiets moeten we vaker laten zien." Dat geldt ook voor de video's waar je op reageert, die je een like geeft en alle video's die jij deelt met bijvoorbeeld je partner, zus of beste vriendin.
Interessebubbel
Dus hoe vaker jij kijkt naar video's over koken of het moederschap, hoe meer van dat soort video's je krijgt voorgeschoteld. Dat is niet anders bij de grappige filmpjes over situaties in relaties die je met je partner deelt.
Zo wordt je eigen interessebubbel gecreëerd, zegt Moller. En dat niet alleen: dankzij jouw 'signalen' weet TikTok de parels eruit te halen, die vervolgens ook weer in andermans tijdlijn terechtkomen. "Want het overgrote deel van de video's op TikTok wordt maar door weinig mensen bekeken."
Ook voor makers is dat interessant: want hoe meer likes zij krijgen, of hoe vaker hun video's worden bekeken, hoe groter de kans dat hun video in jouw tijdlijn terechtkomt. En daarom is er al een tijdje een trend: like for part 2.
Like for part 2
Makers knippen hun video's op. Wil jij het resultaat zien van de metamorfose van een huis? Like for part 2. Weten hoe dat fantastisch gebakken broodje uit de oven komt? Like for part 2. Zien hoe zijn vriendin reageert op het uitgebreid voorbereide huwelijksaanzoek? Like for… je raadt het al.
Het is niet zo dat jij met een like direct deel twee te zien krijgt. Nee, je moet zelf op zoek naar die tweede, derde of soms wel achtste video. En dat houdt jou alleen maar langer binnen de app.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Maar: het ligt niet alleen aan het algoritme. Ook onze eigen hersenen zorgen ervoor dat we eindeloos video's kijken. Hoewel er geen officiële diagnose voor socialmediaverslaving bestaat, kan het wel tekenen van verslaving hebben.
Bijvoorbeeld, als je die grappige Instagram reel of TikTok doorstuurt naar een vriend en je daar een leuke reactie op krijgt. Je hebt dan 'een klein geluksmomentje', zegt Jacqueline Vink van de Radboud Universiteit. Dankzij het gelukshormoon dopamine dat (onder meer) wordt aangemaakt in je hersenen op zo'n moment.
Maar er zijn volgens Vink ook grote verschillen tussen mensen die bepalen hoe gevoelig je bent voor die filmpjes. "Deels wordt het verklaard door erfelijke aanleg. De een blijft maar kijken terwijl de ander het makkelijk naast zich kan neerleggen."
"En ook je omgeving speelt mee", zegt de hoogleraar. Als bijvoorbeeld veel vrienden TikToks delen en kijken, ben jij ook sneller geneigd om dit te doen.
Zorgen
Oké, we hebben een verklaring voor het urenlang scrollen. Maar wanneer moet je je zorgen maken? "Als je meer tijd aan sociale media geeft dan je zou willen", zegt Vink. "Of als je sociale contacten verwaarloost en in het dagelijkse leven niet meer goed kunt functioneren."
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Of als je je bijvoorbeeld depressief gaat voelen. "Dat komt bij passief gebruik van sociale media (dus scrollen, scrollen, scrollen) vaker voor", besluit Vink. Zoek dan hulp, bijvoorbeeld via je huisarts.
Wil je minderen? In dit verhaal geven we je tips hoe je dat het beste kunt doen:
