Prinses Laurentien onder vuur: 'Haar deze rol geven was vragen om problemen'

Het conflict tussen de ambtenaren en prinses Laurentien 'zal Schoof niet lekker zitten', vermoedt Bovend'Eert, die als hoogleraar aan de Radboud Universiteit veel onderzoek deed naar de staatsrechtelijke positie van het koningshuis. "De positie waarin de prinses is gebracht, schaadt het Koninklijk Huis. Schoof is als minister-president politiek verantwoordelijk voor gedragingen van de leden van het koningshuis. Dus hij zal dit moeten oplossen voordat het ontspoort."

Gedrag dat algemeen belang raakt

Prinses Laurentien, die met haar Stichting Gelijk(waardig) Herstel in opdracht van het ministerie van Financiën slachtoffers van de toeslagenaffaire aan een versnelde oplossing helpt, zou er door ambtenaren van dat ministerie van worden beschuldigd hen 'onbehoorlijk' te hebben bejegend. De stichting noemt die klachten 'lasterlijk'.

De ministeriële verantwoordelijkheid staat in de grondwet, zegt Bovend'Eert, maar daarin wordt alleen de koning zelf genoemd. In de jaren 60 werd de verantwoordelijkheid in de praktijk uitgebreid naar alle leden van het koningshuis. "Je kreeg toen gedoe met prinses Irene, die met een Spanjaard wilde trouwen. Prinses Beatrix ging met een Duitser trouwen. En het gedrag van prins Bernhard leidde in de jaren 70 ook tot ophef. Toen is politiek besloten dat die ministeriële verantwoordelijk voor alle leden ging gelden – en dan vooral het gedrag dat het openbaar belang raakt."

Vandaag de dag geldt de ministeriële verantwoordelijkheid nog alleen voor de koning en de potentiële troonopvolgers en hun gezinnen. Prins Constantijn, de man van Laurentien en broer van de koning, zit in de lijn van troonsopvolging, en daarom valt het gedrag van Laurentien onder de verantwoordelijkheid van Schoof.

'Dit was vragen om problemen'

Bovend'Eert noemt het 'onbegrijpelijk' dat Laurentien zo'n belangrijke rol toebedeeld heeft gekregen in het dossier van de toeslagenaffaire. "Dat vind ik een grote fout van het vorige kabinet. Dit is een ongekend gevoelig en heikel dossier. Een wespennest. Er zijn miljarden euro's belastinggeld mee gemoeid. Meerdere staatssecretarissen hebben hun tanden erop stukgebeten. Er zijn allerlei complicaties. Dan weet je dat er grote kans is dat ook de prinses in een heikele situatie terechtkomt. Dit was vragen om problemen – en die hebben ze gekregen ook."

Dat de prinses zelf graag de uitdaging wilde aangaan, relativeert hij met de opmerking: "Soms moet je mensen tegen zichzelf in bescherming nemen." Nu is het zaak voor Schoof om de imagoschade voor het koningshuis te beperken, vindt de staatsrechtexpert. "Hij moet zijn invloed aanwenden om prinses Laurentien ervan te overtuigen hiermee te stoppen."

De prinses zelf lijkt dat niet van plan: de stichting beet eerder in een verklaring stevig van zich af en liet ook weten het AD, dat de beschuldigingen voor het eerst meldde, te willen aanklagen. Een extra moeilijkheid voor Schoof is dat de prinses werkt vanuit haar stichting, 'en dus als privépersoon'. Ze werkt niet als ambtenaar en valt daarom niet onder het gezag van een minister die haar kan terugfluiten. "Als ze haar als ambtenaar hadden ingelijfd, had je dit hele gedoe kunnen voorkomen."

Volgens Bovend'Eert zal Schoof achter de schermen zeker zijn gezag inzetten. "Hij heeft wekelijks contact met de koning. Hij overlegt over de activiteiten van de leden van het koninklijk huis en gaat ook over de begroting daarvan. Hij zal het zeker ter sprake brengen. En als dat niet helpt, zou het me niet verbazen als het ministerie die samenwerking op zeker moment stopzet."