Zzp'ers weg uit kinderopvang, onrust onder ouders: 'Kan chaos worden'

Voor wie het niet heeft meegekregen: vanaf 1 januari wordt er strenger gecontroleerd of zzp’ers wel echt als ondernemer beschouwd kunnen worden. Veel kinderopvangorganisaties hebben daarom besloten geen zzp'ers meer in te huren. Dat heeft gevolgen, want een flink deel van de werknemers was wel op die manier aan het werk in de kinderopvang.

Zo krijgen ouders mailtjes dat ze mogelijk hun kind op sommige dagen thuis moeten houden. Zo ging bijvoorbeeld dit bericht naar ouders van een kinderopvang: "We houden er rekening mee dat we, ondanks alles, te weinig medewerkers zullen hebben om alle groepen altijd open te houden."

'Veel belletjes van bezorgde ouders'

Vooral in grote steden als Amsterdam en Utrecht zijn er moeilijkheden om roosters rond te krijgen. "Momenteel zijn we druk met het zoeken van de juiste oplossingen", zegt woordvoerder Jeroen Palfenier van kinderopvangorganisatie Partou. "Waar het echt moeilijk zal zijn, zullen wij ook verder beroep doen op uitzendkrachten", zegt hij.

Gjalt Jellesma krijgt de berichten ook. Hij is woordvoerder van BOinK, de belangenvereniging van Ouders in de Kinderopvang. "We krijgen veel mailtjes en belletjes van bezorgde ouders. Die hebben op hun beurt weer bericht gehad van hun kinderopvang over dat er mogelijk groepen gaan uitvallen."

Zzp'ers maken geen keuze

Het is nog niet zover, maar de mogelijkheid om groepen te sluiten wordt ook opengehouden op meerdere locaties. Een uiterste maatregel, zo is in nieuwsbrieven te lezen, maar wel een waar ouders in sommige gevallen serieus rekening mee moeten houden. 

Het probleem is vooral dat zzp'ers in de kinderopvang nog geen keuze hebben gemaakt wat ze precies willen doen in het nieuwe jaar. Rechtstreeks in loondienst gaan, of via een uitzendbureau aan de slag gaan lijken de meest voor de hand liggende keuzes.

'Ze wachten af of ze nog ergens ingezet gaan worden'

Ze schuiven het voor zich uit, klinkt het. Partou verwacht dat zzp'ers snel een keus zullen maken. "Ze wachten af om te zien of ze toch nog ergens ingezet gaan worden en aan hun uren komen. Zodra dat niet zo is, verwachten wij dat ze alsnog de overstap naar detachering zullen maken." Er zijn nu zo'n 200 zzp'ers die bij Partou een contract hebben getekend.

"De doelgroep pedagogisch medewerkers is wel gevoelig voor invloeden van buitenaf", zegt Femke de Bruijn, projectmanager kinderopvang bij uitzendbureau TMI. "Ze zitten in grote WhatsAppgroepen, waarin allerlei mensen zeggen wat ze moeten doen."

Kop in het zand

En die mensen zeggen geregeld: misschien kan het zzp'en straks nog wel, wacht nog maar even. "Maar er is straks echt geen ruimte meer voor zzp'ers in de kinderopvang", zegt De Bruijn. Ilse Vanhijfte, woordvoerder van de brancheorganisatie kinderopvang beaamt dat. "Maar zzp'ers steken nog vaak hun kop in het zand."

Wat is schijnzelfstandigheid?

Schijnzelfstandigheid betekent kort gezegd dat iemand zich presenteert als zelfstandige terwijl er volgens het arbeidsrecht sprake is van een dienstverband. Door zulke contracten aan te bieden, verstoren opdrachtgevers het gelijke speelveld en gaat de opdrachtgever (oftewel de werkgever) zijn verplichtingen uit de weg naar de Belastingdienst en de werkende toe. 

De Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie) draagt eraan bij dat werkgever en werknemer gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor afspraken over en de juiste kwalificatie van de arbeidsrelatie.  

Bron: Belastingdienst

Toch zijn er vele zzp'ers die de beslissing voor zich uitschuiven. Een gevolg daarvan is dat het maken van roosters in het begin van 2025 een stuk moeilijker is dan in de periode daarvoor. "Als je zzp'ers spreekt, val je soms echt van de ene verbazing in de andere", zegt Niels van der Neut, universitair docent arbeidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam. Hij spreekt 1 op 1 met zzp'ers. Pas dan gaan vaak de ogen open en beseffen de zzp’ers wat voor hen persoonlijk de risico’s zijn.

"Sommigen stellen dat ze met drie opdrachtgevers wel als zzp'er kunnen werken, maar dat is veel te kort door de bocht. Die misvatting kan worden veroorzaakt door onvolledige informatie op internet of door hun boekhouder. Voor de belastingdienst zijn pedagogisch medewerkers naar alle waarschijnlijkheid geen ondernemer, maar werknemer."

Heffingen van duizenden euro's

Schijnzelfstandigen lopen risico's, zegt Van der Neut. Boetes zullen ze komend jaar niet krijgen, zo werd vorige week in politiek Den Haag beslist. Maar wat wel kan is dat ze de ondernemersfaciliteiten moeten terugbetalen. Dat kan oplopen tot duizenden euro's. En dat omdat ze eigenlijk verkapt in loondienst waren. 

Toch zijn er ook mensen die nog altijd hopen op een kleine afslag in het voordeel van de zzp'ers. Steven Lenderink bijvoorbeeld, directeur van het platform Tadaah, dat zzp'ers laat intekenen op vrijgekomen diensten bij kinderopvangorganisaties. 

'Piek- en ziekdiensten lijken mij zzp-diensten'

8000 freelancers zijn bij hem aangesloten, maar de opdrachten zullen begin volgend jaar snel opdrogen. Lenderink hoopt dat de piek- en ziekdiensten, zoals hij ze noemt, wel nog kunnen blijven. "Dat lijken mij voor de hand liggende zzp-diensten. Het zijn echt mensen die worden ingevlogen. Maar als kinderopvangorganisaties zeggen: we werken niet meer met zzp’ers, dan moet je als zzp’er toch iets anders gaan doen."

Zelf zegt Tadaah geen risico’s te lopen, mochten er op termijn mogelijk boetes komen voor werkgevers. "Wij zijn geen onderdeel van de overeenkomst", zegt Lenderink daarover. "Het is een marktplaats waar men elkaar vindt."

'Voorsorteren op chaos'

En dus hoopt Lenderink vooral dat er diensten overblijven waar wel zzp'ers voor ingezet kunnen worden. "Maar wat ik hoor is dat vaste medewerkers nu wordt gevraagd geen verlof op te nemen, en dat ouders brieven krijgen waarin ze worden voorbereid op teleurstellingen. Het is voorsorteren op chaos."

In dienst zullen de mensen die zich bij Tadaah hebben aangesloten niet gaan, stelt Lenderink. "5 procent doet dat, straks in totaal misschien 10 procent", denkt hij. 

Spanning blijft, zeker tot in januari

"Ik maak me wel zorgen", zegt hij. "We hadden een gezond bedrijf, dat is met één pennenstreep teniet gedaan. Al verwacht ik wel 25 procent over te houden. Het uitzendbureau moet de rest opvangen."

Want Lenderink zag de bui al hangen, en heeft inmiddels een detacheringsbureau opgericht. "1000 mensen hebben zich daar nu aangemeld, we hopen dat dat er snel meer worden."

Voor nu is er dus vooral spanning, en onzekerheid. Bij ondernemers, werkgevers, pedagogisch medewerkers, én bij ouders. In januari zal er snel meer duidelijk worden. 

Bekijk ook in onderstaande video: Vijf tips om voor het einde van het jaar nog belasting te besparen