Energiemaatschappijen voor rechter gesleept vanwege 'oneerlijke' variabele contracten

"Ons doel is allereerst compensatie voor consumenten die in het verleden te veel hebben betaald. Daarnaast willen we ook dat energieleveranciers in de toekomst op een eerlijke en transparante manier met hun klanten omgaan", zegt Esther Janssen, voorzitter van Stichting Eerlijke Handelspraktijken.

'Niet transparant' 

De zaak draait om prijsverhogingen bij variabele energiecontracten vanaf 1 april 2017. Volgens de stichting is in deze contracten niet goed duidelijk gemaakt waarom de prijzen tussentijds veranderen. Ook over de financiële gevolgen van een tariefwijziging waren de maatschappijen op voorhand niet transparant, zegt de stichting.

Overigens stond in de algemene voorwaarden van deze contracten wel dat prijzen tussentijds konden veranderen. Het punt van de claimstichting is dat klanten misleid zijn omdat ze op voorhand niet konden weten dat ze later later geconfronteerd zouden kunnen worden met de uiteindelijk doorgevoerde prijsstijgingen. 

"Dit speelde al voor de energiecrisis van 2022", aldus Janssen. Wel zegt ze dat de explosief gestegen energiekosten na de Russische inval in Oekraïne ervoor hebben gezorgd dat de problemen zichtbaar werden. "Toen voelden consumenten de gevolgen van een variabel energiecontract en de eenzijdige tariefswijzigingen. Sommigen konden hun rekening niet meer betalen of niet meer overstappen naar een vast contract."  

Dat er iets niet in de haak was, zag het gerechtshof in Amsterdam ook. Er werd in maart geoordeeld dat Vattenfall ten onrechte prijswijzigingen doorvoerde. Aangezien andere maatschappijen met dezelfde voorwaarden werkten, is de claim groter van omvang. 

In cassatie 

Vattenfall was het hier niet mee eens en is in cassatie gegaan. "We zijn het niet eens met de uitspraak, omdat bij een variabel tarief het tarief tijdens de looptijd van de overeenkomst kan wijzigen", zegt het bedrijf in een reactie. "Dit kan meerdere keren per jaar en het tarief kan zowel stijgen als dalen." 

Opvallend is dat Essent ruim een maand geleden in een soortgelijke zaak wel gelijk kreeg van de rechtbank Noord-Holland. In de voorwaarden had Essent staan dat de tarieven voor gas en elektriciteit twee keer per jaar, meestal op 1 januari en op 1 juli, worden gewijzigd. 

Die wijzigingen hangen af van prijsontwikkelingen op de wereldmarkt, terwijl ook besluiten van de overheid de prijzen kunnen beïnvloeden. Essent kon de prijs van energie bij een variabel contract daarom gerechtvaardigd aanpassen, aldus de rechter die inging tegen het besluit van het hof. 

Dagvaarding 

Janssen put voor haar claim wel vertrouwen uit de uitspraak van de hogere rechter. “De uitspraak van het Gerechtshof liet er geen enkele twijfel over bestaan dat het wijzigingsbeding in deze contracten oneerlijk is, en daarmee onrechtmatig. Met deze dagvaarding gaat de juridische procedure nu echt van start."

De Stichting zegt dat deze massaclaim al anderhalf jaar lang voorbereid wordt. Er zijn twee advocatenkantoren bij betrokken en het project wordt gefinancierd door twee internationale procesfinanciers.

"De stichting roept iedereen met een variabel energiecontract of modelcontract sinds 1 april 2017 op om zich aan te melden via EerlijkeEnergieprijzen.nl. Deelname is op basis van no cure, no pay." Dus consumenten hoeven niet te betalen als ze zich willen aansluiten bij de claim. Er wordt pas uitgekeerd als er 'gewonnen' wordt. 

Voorlopig nog geen uitspraak 

Een tijdpad waarin duidelijk wordt wat de gevolgen van deze dagvaarding zijn, heeft Janssen nog niet. De verwachting is dat er eerst nog maanden overheen gaan.

Ze zegt dat meerdere factoren meespelen: "Zo moet de de stichting nog ontvankelijk worden verklaard". Oftewel, of de stichting een partij mag zijn in de rechtszaak. Het is dus nog niet zeker of en wanneer de rechter zich inhoudelijk gaat buigen over de zaak. "We hebben er vertrouwen in. De voortgang van het proces is te zien op onze website en deelnemers worden op de hoogte gehouden." 

Consumentenbond

De consumentenbond opende eerder dit jaar al een meldpunt voor consumenten die de afgelopen jaren een variabel energiecontract hadden of nog steeds zo'n contract hebben. 

Het initiatief van de bond staat volgens haar los  van de deze dagvaarding. "De Stichting Eerlijke Handelspraktijken heeft contact met de Consumentenbond, maar is de eerste partij die in deze kwestie daadwerkelijk een collectieve juridische procedure start."

In deze video uit 2022 wordt uitgelegd hoe (variabele) energieprijzen tot stand kwamen: