Vredesgesprekken tussen Rusland en Oekraïne: dit ligt op tafel

1. Wat hebben de vredesonderhandelingen tot nu toe opgeleverd?

Gisteren zaten onderhandelaars voor de tweede keer met elkaar om tafel. Toen is een akkoord bereikt over zogenoemde 'humanitaire corridors' om burgers te evacueren. Dat is een weg of route waar niet wordt geschoten, zodat burgers er veilig langs kunnen. De precieze details van het akkoord moeten nog worden besproken.

''De reden waarom de corridors niet per direct kunnen worden ingesteld is het enorme, wederzijdse wantrouwen'', zegt Hans van Koningsbrugge, hoogleraar Russische Geschiedenis en politiek aan de Rijksuniversiteit Groningen. ''Er moeten goede afspraken worden gemaakt. Want stel je voor dat er iets mis gaat: er wordt bijvoorbeeld wel geschoten waar burgers lopen. Wat dan? Het is een oorlogssituatie en dan gebeuren er onverwachte dingen.''

2. Wat willen beide landen bereiken?

Wat Rusland precies uit de onderhandelingen wil halen, is niet helemaal duidelijk. ''Rusland zegt allereerst Oekraïne te willen denazificeren. Dat is in ieder geval het verhaal dat Poetin de wereld vertelt'', zegt Van Koningsbrugge. ''Maar het is moeilijk na te gaan hoe dat volgens hem precies kan worden bereikt.'' De tweede eis van Rusland is een stuk concreter: ontwapening. ''Oekraïne moet dus de militaire kracht opgeven, of vernietigen. En dat is geen simpele eis.''

Wat Poetin in elk geval níet wil is dat Oekraïne zich aansluit bij het Westen. Voordat de oorlog uitbrak gaf Rusland aan zich bedreigd te voelen als het NAVO-grondgebied tot aan de Russische grens zou komen. Toen eiste het land de belofte dat Oekraïne nooit lid zou worden van de NAVO.

De inzet van Oekraïne is duidelijker: een onmiddellijk staakt-het-vuren en terugtrekking van alle Russische strijdkrachten. ''President Zelenski wil dat Oekraïne zelf kan beslissen over wat ze doen. Maar ja, daar is de hele oorlog om begonnen: of Oekraïne wel of niet bij het Westen zal horen. Dus daar ligt het wrijfpunt.''

3. Wie zijn de mensen die de gesprekken voeren?

De hoogste machthebbers van de landen, presidenten Poetin en Zelenski, zijn zelf niet bij de gesprekken aanwezig geweest. 

Aan de kant van de Russische delegatie had tot nu toe Vladimir Medinski het woord. Hij is de voormalige minister van Cultuur. ''Niet bepaald een hotshot, dus'', zegt Van Koningsbrugge. ''Hij is van een laag niveau, dus moet het voortdurend terugkoppelen naar het Kremlin. Dat maakt de gesprekken een stuk tijdrovender.''

Voor Oekraïne is dat onder andere David Arachamija, de leider van de parlementaire fractie van de partij van Zelenski. ''Een hoog niveau dus, en dat moet ook wel want de Oekraïners zijn zeer gebaat bij snel resultaat.'' Daarnaast zit ook de Oekraïense minister van Defensie Oleksii Reznikov aan tafel.

4. Hoe groot is de kans dat de onderhandelingen tot vrede leiden?

De Oekraïense president Zelenski heeft vooraf al gezegd weinig van de gesprekken te verwachten. Van Koningsbrugge: ''Niemand kan in de toekomst kijken. Maar je kunt wel zeggen: dit zijn geen gemakkelijke gesprekken. En die zijn niet zomaar afgerond. De doelstellingen van beide landen liggen enorm ver uit elkaar, en daar is héél veel praten voor nodig.''

Volgens Van Koningsbrugge zou een zo snel mogelijk einde van deze oorlog voor iedereen het beste zijn. ''Ook voor de Russen. Want zij staan momenteel zeer negatief in de schijnwerpers.''