Amnesty International: Israël pleegt genocide in Gaza
Mensenrechtenorganisatie Amnesty International schrijft in een vandaag gepubliceerd rapport dat Israël genocide pleegt in Gaza. Genocide is een zware en beladen term die betekent dat een ras of volk wordt uitgemoord. Wat betekent deze claim van Amnesty voor de oorlog?
De conclusie genocide trekt Amnesty op basis van eigen onderzoek. Daarvoor analyseerde de mensenrechtenorganisatie onder andere het gedrag van Israël in Gaza. Amnesty International concludeert, kort gezegd, dat Israël de Palestijnse bevolking in Gaza doodt of ernstig lichamelijk of geestelijk letsel aandoet.
Ook staat geschreven dat Israël het leveren van onder andere humanitaire hulp en levensreddende spullen verhindert of belemmert.
Blokkade
Daarbij telt Amnesty de situatie in Gaza van voor het uitbreken van de oorlog op. Israël en ook Egypte hebben al veel langer de controle over de toegang tot Gaza, en sinds 2007 is er een blokkade. RTL Nieuws schreef vorig jaar dat zo'n 80 procent van de bewoners sinds de blokkade afhankelijk is van humanitaire hulp en wat Israël ze geeft.
Op basis van de totale optelsom schrijft Amnesty dat ze maar één conclusie kan trekken: Israël heeft de bedoeling Palestijnen in Gaza te vernietigen. Dat is een forse claim. Volgens de VN is 'genocide in Gaza in de maak'.
Kritisch kijken
"Het is positief dat een organisatie met een goede reputatie als Amnesty International diepgravend onderzoek doet naar dit belangrijke onderwerp", reageert Ugur Ümit Üngör. Hij is hoogleraar Holocaust- en genocidestudies aan de Universiteit van Amsterdam.
"Maar je moet wel kritisch naar het rapport kijken. Amnesty is geen onafhankelijke onderzoeksinstantie, het is een mensenrechtenorganisatie", vervolgt hij. Üngör noemt genocide een begrip waar je op verschillende manieren naar kunt kijken. "Je kunt het activistisch, wetenschappelijk en juridisch benaderen. Ik ben benieuwd met welke blik Amnesty ernaar kijkt."
Verschillende blikken
Het woord genocide is over de oorlog in Gaza vaker gevallen, zowel activistisch als wetenschappelijk als juridisch. Wat het juridische betreft, diende Zuid-Afrika eind vorig jaar een klacht in tegen Israël bij het Internationaal Gerechtshof (ICJ) voor genocide in Gaza. In een tussenvonnis is niet geoordeeld dat Israël genocide pleegt, maar wel dat het land er alles aan moet doen om genocide te voorkomen.
Geert-Jan Knoops is advocaat bij het Internationaal Strafhof en hoogleraar politiek en internationaal recht aan de Universiteit van Amsterdam. Hij houdt zich bezig met die juridische benadering.
"Er is dus nog geen genocide vastgesteld. Rapporten van mensenrechtenorganisaties kunnen wellicht een achtergrond van een conflict schetsen. Maar ze kunnen niet als bewijs worden gebruikt voor een straftribunaal. In veel gevallen zijn deze rapporten gebaseerd op niet verifieerbare en anonieme bronnen", zegt hij.
"Voor een rapport is het belangrijk om na te gaan wat voor bronnen er zijn gebruikt", zegt ook Üngör.
Bronnen
Voor het rapport interviewde Amnesty 212 mensen, zoals Palestijnse slachtoffers en getuigen, lokale autoriteiten in Gaza en gezondheidswerkers. Ook analyseerden de onderzoekers verklaringen van hoge Israëlische regerings- en legerfunctionarissen en officiële Israëlische instanties. Amnesty deelde haar bevindingen meerdere keren met de Israëlische autoriteiten, maar daar is nog geen inhoudelijke reactie op gekomen.
"Slachtoffer-bronnen geven een heel ander beeld dan dader-bronnen", zegt Üngör. "Het spreken van Gazanen zorgt voor een bepaald gewicht, maar als je ook interviews voert met Israëlische soldaten, zorgt dat weer voor een heel ander gewicht", legt hij uit.
Als hoogleraar genocidestudies kijkt hij vanuit een wetenschappelijke blik naar de term genocide. "Je moet niet zwart-wit kijken naar de term", vindt hij. Hij vergelijkt het met een lichtdimmer: "niet aan of uit, of ja of nee, maar sommige processen zijn meer of minder genocidaal."
Gevolg
Met het rapport roept Amnesty International de aanklager bij het Internationaal Strafhof op om met spoed te overwegen ook strafrechtelijk onderzoek naar genocide in Gaza te starten. Ook vindt de organisatie dat functionarissen van Israël en Hamas die het meest betrokken zijn bij misdrijven onder internationaal recht moeten worden gestraft.
Vanwege de misdaden in Gaza heeft het Internationaal Strafhof een arrestatiebevel uitgevaardigd voor onder andere Benjamin Netanyahu, de premier van Israël. In deze video leggen we daar over uit: