Waakhond zegt dat Iran nucleaire beloftes niet nakomt

Zondag gaan de VS en Iran voor de zesde keer om tafel. Hoewel de gesprekken over een nucleaire deal eerst nog positief leken te verlopen, is de sfeer de afgelopen weken verder verzuurd, stelt Midden-Oosten columnist bij NRC Carolien Roelants.

De timing van de IAEA-resolutie maakt het er niet beter op. Iran is woedend en noemt het een politiek middel om Iran in de hoek te drijven. In de resolutie staat dat Iran bepaald nucleair materiaal niet heeft doorgegeven aan de IAEA. 

'Jarenoude bevindingen'

Het gaat om bevindingen van 25 jaar geleden, stelt Jafari. Dat kom volgens hem doordat de VS, Groot-Brittannië, Frankrijk en Duitsland er druk achter hebben gezet. De aangenomen resolutie maakt de weg vrij voor de terugkeer van VN-sancties die Iran hard zullen raken.

Als dat gebeurt dreigt Iran zich terug te trekken uit het internationale non-proliferatieverdrag (NPV), een verdrag dat het bezit van kernwapens beperkt, maar het verrijken van uranium wel toestaat. Dat zou heel gevaarlijk zijn, benadrukt Jafari. "Want dan is er helemaal geen toezicht meer en kan Iran zijn nucleaire programma verder en dieper ondergronds opbouwen. Dat brengt een eventuele oorlog een stapje dichterbij."

Wereldleiders willen liever niet dat Iran kernwapens ontwikkelt, maar toch is het land hard op weg. In deze video leggen we uit hoe het ervoor staat.

Ondertussen komen er ook bedreigingen vanuit een andere hoek. Israël zou namelijk op het punt staan om Iraanse nucleaire bases aan te vallen, zeggen Amerikaanse en Europese functionarissen. Dat is niets nieuws, legt NRC-columnist Roelants uit. "Israël wil dat al tientallen jaren." 

'Israël wil steun VS en Europa terugwinnen'

Toch zou Netanyahu de huidige omstandigheden als een geschikt moment kunnen zien, vult Jafari aan. "Hij heeft namelijk gemerkt dat hij met veel geweld kan wegkomen bij president Trump en de EU."

Ook kan Israël hiermee hopen op nieuwe internationale steun, die het door de oorlog in Gaza voor een groot deel is kwijtgeraakt. "Want de VS en Europese machten zijn tegen Iran, dus door dat land aan te vallen, kan hij steun terug winnen."

Iran heeft laten weten zo'n aanval niet onbeantwoord te laten. Een mogelijke reactie is het afvuren van langeafstandswapens op Israël, net zoals afgelopen oktober stelt Jafari. Maar Iran heeft ook al gewaarschuwd dat het Amerikaanse bases zal aanvallen. 

Evacuatie

"In de regio bevinden zich 45.000 militairen uit de VS", aldus Jafari. Wegens 'veiligheidsoverwegingen' is de VS vandaag al gestart met een gedeeltelijke evacuatie van het niet-essentiële personeel van de Amerikaanse ambassade in Irak.

Roelants en Jafari noemen de bedreigingen over en weer onderdeel van de onderhandelingen, waarmee de partijen de druk op elkaar opvoeren. Zo dreigt Trump met aanvallen, als Iran niet toegeeft aan de Amerikaanse eisen, zegt Roelants. "Maar dat is precies wat hij niet wil, want Amerika wil zich nooit meer in een grote oorlog in het Midden-Oosten begeven, of waar dan ook."

Atoomdeal VS-Iran 

De nucleaire deal die Trump nu koste wat kost wil sluiten, is nota bene een afspraak die hij in zijn vorige termijn zelf de prullenbak in gooide. In 2018 stapte hij namelijk uit het atoomakkoord met Iran. Voormalig president Biden ontwierp een nieuwe deal, en op een aangepaste versie daarvan eist Trump nu een akkoord. 

Toch heeft Roelants geen hoge verwachtingen van de onderhandelingen van zondag. "Want Trump staat inmiddels volledig achter zijn standpunt dat Iran geen uranium mag verrijken." Maar Iran heeft altijd gezegd dat ze dat wel mogen, vanwege het nucleaire non-proliferatieverdrag dat ze hebben getekend. En Teheran beweert dat het uranium slechts gebruikt voor civiele doeleinden, bijvoorbeeld voor energie.

Ook Jafari heeft weinig hoop op een deal. "Beide landen hebben zich ingegraven en daardoor dreigt het gesprek mis te lopen", stelt Jafari. "De vraag is hoe hoog de VS de druk zal opvoeren om Iran op zijn knieën te krijgen om toch wél akkoord te gaan." En als dat niet lukt:, 'dan wordt een diplomatieke oplossing wel heel erg lastig'.