VS, Iran en Israël claimen ieder de overwinning, maar wapenstilstand is bijzonder broos
Geen grote en onvoorspelbare oorlog, maar een plotseling staakt-het-vuren tussen Israël en Iran. Beide landen claimen nu publiekelijk de overwinning, net als de Amerikaanse president Trump die bij het bestand heeft bemiddeld. Maar is dat wel terecht? "We zitten in een heel gevaarlijke situatie."
De Amerikaanse president Donald Trump kondigde afgelopen nacht onverwachts aan dat de oorlog tussen Israël en Iran, die elf dagen eerder was begonnen door grootschalige Israëlische luchtaanvallen op de aartsvijand, alweer voorbij was.
"Beide landen zullen in hun toekomst enorm veel LIEFDE, VREDE EN WELVAART ervaren", schreef Trump jubelend op zijn eigen sociale medium Truth Social. Daar had hij de wereld eerder al gefeliciteerd met een 'volledig en totaal' staakt-het-vuren.
Direct alweer schendingen
Toch stond dat staakt-het-vuren kort daarop alweer serieus onder druk. Israël en Iran beschuldigden elkaar van grove schendingen van het akkoord, in de vorm van stevige luchtaanvallen over en weer.
Dit tot zichtbare woede van Trump. Hij zei vlak voor zijn vlucht naar de NAVO-top in Nederland dat hij teleurgesteld was in zowel Israël als Iran, zoals te zien is in deze video.
Op sociale media sloeg hij weer een geheel andere toon aan. "De wapenstilstand is nu van kracht. Overtreed het alsjeblieft niet", schreef Trump, voor zijn doen opvallend nederig, op Truth Social.
De Iraanse president Masoud Pezeshkian gaf vanmiddag aan dat zijn land het bestand met Israël zal respecteren, mits Israël dat ook doet. De Israëlische regering zei op zijn beurt dat het, op aandringen van Trump, afziet van een 'nog hardere aanval' op Iran.
'Israël wilde langer doorgaan'
Nu de zwaarste luchtaanvallen voorlopig voorbij zijn, claimt zowel Israël, Iran als de VS de overwinning. "Israël klopt zich op de borst dat het Iran voor het eerst op deze schaal heeft aangevallen", zegt Midden-Oostencorrespondent Pepijn Nagtzaam vanuit Jeruzalem.
"Met het verwoesten van nucleaire faciliteiten, raketlanceerplatforms, wapenfabrieken, en ook het doden van atoomwetenschappers en militaire kopstukken heeft Israël behoorlijk veel doelen bereikt. Al hadden ze denk ik nog wel langer door willen gaan."
Maar ook Iran claimt de winst, zegt Nagtzaam "Zij hebben voor het eerste echt grote salvo's raketten op Israël afgevuurd. En daarbij gezien dat die ook de veelgeprezen Israëlische luchtverdediging, de Iron Dome, kunnen omzeilen. Het feit dat veel Israëliërs de afgelopen twaalf dagen meerdere keren per dag de schuilkelders in moesten, ziet Iran als winst. Bovendien: het Iraanse regime zit nog op zijn plaats."
Tot slot Trump, die dit weekend nog veertien zware bommen - zogenoemde 'bunker busters' - liet afwerpen op drie nucleaire installaties in Iran. Hij beweert dat hiermee de belangrijkste nucleaire verrijkingsfaciliteiten van Iran 'volledig zijn vernietigd' en dat hij de wereld hiermee een stuk veiliger heeft gemaakt.
'Wapenstilstand broos'
Nagtzaam: "Alle drie roepen ze dat ze het heel goed hebben gedaan. Maar het is nog volstrekt onduidelijk wat ze ermee zijn opgeschoten. Zo is hoogst onzeker in hoeverre het nucleaire programma van Iran en ook hun militaire capaciteiten zijn beschadigd. We zagen vannacht dat Iran nog steeds raketten kan afvuren."
Ook historicus en Iran-deskundige Peyman Jafari wijst op de sluimerende onzekerheid en ziet geen winnaars. "Ik ben blij dat er een wapenstilstand is, maar die is wel heel erg broos. Deze oorlog is net zo bizar begonnen als dat die nu geëindigd is. We moeten nog maar zien of dit stand houdt."
Dat heeft volgens hem vooral te maken met de onvoorspelbaarheid en grillen van Trump. De Amerikaanse president beloofde eerder namelijk nog dat er geen oorlog kwam, zolang er werd onderhandeld. En Trump zei 'binnen twee weken' een besluit te nemen over Amerikaanse militaire inzet, maar viel vervolgens twee dagen later aan.
'Grillen van Trump zijn bepalend'
Jafari: "Dat de persoonlijke grillen van een wereldleider zo bepalend zijn voor het ontstaan en eindigen van een oorlog, laat zien dat we in een heel gevaarlijke situatie zitten. Morgen kan hij zo weer iets anders verklaren. Ik heb daar haast geen woorden voor. Het gaat hier om oorlog en vrede, maar er wordt gedaan alsof het een voetbalwedstrijd is."
Hij denkt ook dat deze oorlog nog een staartje krijgt, voor zowel Trump als de VS. "Trump is een oorlog begonnen zonder toestemming van het Amerikaanse parlement. Daarbij is ook de onmiddellijke dreiging die van Iran zou uitgaan, ontkend door zijn eigen veiligheidsdiensten. Hij heeft ook de verkiezingsbelofte naar zijn eigen achterban gebroken dat de VS zich niet in nieuwe oorlogen zou mengen. Niemand zal de Amerikaanse regering nog vertrouwen of op zijn woord geloven."
Maar ook Iran, dat zware klappen heeft gekregen, en Israël, hebben volgens hem geen reden tot blijdschap. "Israël hintte op regime-verandering. Maar in plaats daarvan hebben ze het Iraanse regime juist een dienst bewezen door de aandacht van alle binnenlandse problemen af te leiden. Iedereen in Iran is nu boos op Israël."
Nu de oorlog eerder is afgelopen dan Israël wilde, verwacht hij dat ook de wereldwijde aandacht voor de humanitaire situatie in de Gazastrook en de kritiek op de Israëlische regering weer snel op de voorgrond zal terugkeren.
