Oekraïne wil wapenexporteur worden: 'Getest in de praktijk'
Oekraïne wil zoveel mogelijk wapens zelf maken, zodat het minder afhankelijk wordt van buitenlandse steun. Binnenkort kan het land zelfs besluiten om wapens te verkopen aan andere landen. Met dat geld kan de Oekraïense wapenindustrie zichzelf weer verder ontwikkelen.
Terwijl Oekraïne zich verdedigt tegen Rusland en daarvoor alle mogelijke wapens nodig heeft, wordt er steeds vaker gesproken over de verkoop van wapens aan andere landen. Het klinkt tegenstrijdig, maar het zou Oekraïne juist vooruit kunnen helpen.
Wapenproductie enorm gegroeid
Oekraïne produceert sinds het begin van de oorlog steeds meer eigen wapens. In 2022 was nog 10 procent van de wapens die aan het front werden gebruikt in eigen land geproduceerd. Nu is dat bijna 40 procent. Oekraïne is vooral erg bedreven in de productie van drones.
Oekraïense defensiebedrijven zouden genoeg capaciteit hebben om tot wel vijf miljoen drones per jaar te maken, maar de Oekraïense overheid had vorig jaar 'slechts' geld voor twee miljoen onbemande vliegtuigjes.
Droneproducenten willen hun wapens in het buitenland verkopen om meer geld te verdienen, waarmee ze vervolgens ook weer betere drones kunnen bouwen.
Drones zijn voor andere landen heel interessant, stelt defensiedeskundige Patrick Bolder van het Haags Centrum voor Strategische Studies. Oekraïne is een voorloper, en blijft de onbemande vliegtuigen ook steeds verder ontwikkelen. "Daar komt bij dat deze wapens in het veld getest zijn. Ze zijn effectief tegen Rusland, en dat is nou eenmaal de grootste dreiging voor Europa," voegt Oekraïne-verslaggever Chris Colijn toe.
Verbod op export
Maar er is een groot problem: sinds het begin van de invasie in 2022 heeft de Oekraïense overheid geen licenties meer uitgegeven voor de export van wapens. Dat komt neer op een exportverbod, legt Colijn uit.
"De overheid wilde voorkomen dat er wapens werden verkocht aan andere landen, terwijl ze juist aan het front in Oekraïne hard nodig zijn. Maar nu de productie zo is toegenomen, overweegt de regering van Zelensky om dat exportverbod deels op te heffen."
Onlangs stuurde een groep Oekraïense defensiebedrijven nog een gezamenlijke brief aan president Zelensky, waarin ze hem vroegen om weer exportlicenties toe te staan.
"Het is tijd om te laten zien dat Oekraïne in staat is om niet alleen internationale steun te ontvangen", schreven de bedrijven. "Oekraïne is een volwaardige partner, die veiligheid exporteert door middel van samenwerking, technologie en eigen ervaring."
Van hulp naar handel
Het verkopen van onder meer drones biedt Oekraïne een kans om de strijd tegen Rusland te blijven financieren. "Ze kunnen er geld mee verdienen", zegt Bolder. Die inkomsten kunnen Oekraïense defensiebedrijven weer inzetten voor verdere wapenontwikkeling en het opschalen van de productie.
"Uiteindelijk hoopt Oekraïne dat het zelf geavanceerde wapens kan kopen uit Europa en de VS", stelt Colijn. "Als dat lukt, dan worden de wapenleveranties uit het westen een deal, en niet meer een gunst of een gift."
Zelfstandig worden
Oekraïne wil steeds meer stappen zetten om onafhankelijk te worden van de levering van wapens uit het buitenland. De noodzaak voor die onafhankelijkheid was deze maand nog pijnlijk duidelijk, toen de Verenigde Staten kort besloten om de wapenleveringen aan Oekraïne op te schorten.
Een paar dagen later keerde Trump die beslissing weer om, maar het signaal was afgegeven: de stroom aan wapens kan op elk moment stoppen.
Oekraïne is onder andere afhankelijk van Amerika voor de levering van cruciale Patriot luchtverdedigingssystemen. Oekraïne heeft Patriots nodig om geavanceerde Russische raketten tegen te houden.
De steun uit Europa is flink toegenomen, vooral sinds Trump werd herkozen als president. In juni overtrof Europa de VS zelfs voor het eerst in totale militaire steun: 72 miljard euro, tegenover 65 miljard uit Washington.
"Ook Nederland helpt Oekraïne echt wel op een hele belangrijke schaal," zegt Bolder. Nederland investeert in totaal 1,4 miljard euro in droneproductie voor Oekraïne. Dit biedt ook kansen voor Nederlandse bedrijven. "En in ruil daarvoor krijgt Nederland een stukje kennis. Daar kan de Nederlandse krijgsmacht veel van leren," legt Colijn uit.
Voorlopig zal Oekraïne het nog van hulp moeten hebben, suggereert Bolder. Maar concludeert hij: "Oekraïne is ook zelf bezig om zelfredzaam te worden. Waar dat nog niet lukt, vertrouwen ze nu vooral op de Europese partners."
