Oekraïens leger beloont soldaten met punten: Russen vangen loont het meest

"Kort gezegd: je vernietigt doelen, verdient punten, en in ruil voor die punten krijg je meer drones", zegt de Oekraïense minister van Digitale Transformatie, Mychailo Fedorov. Hij leidt het project waarmee militairen en hun eenheden punten verdienen voor elk vijandelijk doel dat ze uitschakelen. Volgens de minister doet zeker 90 procent van de gevechtseenheden al mee aan het systeem.

"Je krijgt 20 punten voor het raken van een tank, en 40 punten voor het vernietigen ervan", zegt Fedorov. "Voor het uitschakelen van een infanteriesoldaat krijg je 6 punten, en voor het vernietigen van een raketsysteem krijg je tot 50 punten, afhankelijk van het kaliber."

Wie een Russische soldaat gevangen neemt, krijgt daarvoor tot wel tien keer meer punten dan wanneer een Russische soldaat wordt gedood. Een krijgsgevangene kan namelijk worden uitgeruild tegen een Oekraïner die door Rusland gevangen is genomen.

Punten besteden op marktplaats

Om de punten te krijgen moeten legereenheden bewijs opsturen naar een hoofdkwartier. Meestal gaat het om videobeelden van de aanval, gefilmd met drones. Analisten bekijken en verifiëren de beelden, en kennen vervolgens een aantal punten toe. Die kunnen soldaten dan weer inwisselen voor nieuwe wapens en uitrusting, via een online 'marktplaats'.

Voor twee punten kan je al een simpele kamikazedrone bestellen, terwijl een drone voor nachtelijke operaties zes punten kost. Hoe geavanceerder het wapen, hoe duurder het is. Het Oekraïense leger benadrukt dat dit gaat om de levering van extra wapens, bovenop de standaardleveringen. Het betekent dat de meest effectieve eenheden meer materieel krijgen.

Ongelijkheid

"Met een puntensysteem bestaat het risico dat er buitenproportionele verantwoordelijkheid wordt neergelegd bij individuele soldaten", zegt Sofie van der Maarel, universitair docent militaire ethiek en leiderschap aan de Nederlandse Defensie Academie. "Als je wilt dat jouw eenheid goede spullen heeft, moet je daar zelf punten voor verzamelen. Maar het onderliggende probleem is een schaarste aan wapens, en dat wordt hiermee niet opgelost."

Het systeem kan ook de ongelijkheid tussen legereenheden vergroten, legt Van der Maarel uit. "Als er in jouw eenheid bijvoorbeeld mensen zitten die het puntensysteem heel goed begrijpen, die weten hoe je veel beloningen kan krijgen, dan kan dat helpen. Of als je de mensen kent die beelden analyseren en punten toekennen."

Ook de samenwerking tussen soldaten kan onder druk komen te staan, zegt Van der Maarel. "Om vast te stellen of iets een legitiem doelwit is en of je de juiste keuzes maakt, moet je leunen op je collega's en leidinggevenden. Een beloningssysteem kan de teamdynamiek beïnvloeden. Het zou er bijvoorbeeld voor kunnen zorgen dat er minder kritische vragen worden gesteld, omdat de soldaten vooral gericht zijn op het verzamelen van punten."

Ranglijst

Elke maand brengt het puntenplatform een ranglijst uit van de meest effectieve legereenheden. Er worden geen precieze maandelijkse cijfers gepubliceerd, maar hieronder is te zien welke eenheden het meest effectief zijn. De twee absolute voorlopers zijn een speciale eenheid van de geheime dienst, en een geavanceerde drone-eenheid die is opgezet door een zakenman uit het westen van Oekraïne, onder de naam 'Vogels van Magyar'.

De 'Vogels van Magyar' hadden in april al een totaal van 16.298 punten verzameld, meldde nieuwssite Politico. Daarmee kon de eenheid zijn voorraad flink aanvullen, met 500 simpele kamikazedrones voor overdag, 500 drones voor nachtelijke operaties, 100 herbruikbare drone-bommenwerpers en 40 verkenningsdrones.

Motivatie

Het puntensysteem heeft deels te maken met motivatie. Na ruim drie jaar vechten zijn veel soldaten vermoeid. Een deel van de soldaten dient al sinds het begin van de invasie in 2022, en een deel van de mannen is gedwongen gemobiliseerd.

"Onze jongens zijn uitgeput, en moeilijk te motiveren. Maar dit systeem helpt", vertelt een soldaat met de militaire roepnaam 'Jack' aan de BBC. 

Maar niet iedereen is blij met het puntensysteem. "Het fundamentele probleem van motivatie los je hier niet mee op", zegt een militair met de roepnaam Snake. Een andere soldaat zegt tegen de BBC dat legereenheden soms ruzie maken over de punten, omdat het soms onduidelijk is wie een doelwit uitschakelde. Volgens hem worden kapotte Russische voertuigen soms opnieuw geraakt, omdat eenheden hopen dat ze daarmee weer punten krijgen.

Data verzamelen

Het systeem helpt Oekraïne ook om meer data te verzamelen over de oorlog. Er stromen nu constant beelden binnen vanuit het front, en het leger analyseert die video's om betere keuzes te maken, tactische wijzigingen door te voeren en wapensystemen te verbeteren. "Militaire handelingen worden hiermee kwantificeerbaar gemaakt, en je ziet soms een heilig geloof in de kracht van die data", legt Van der Maarel uit.

"De gedachte is dat je oorlog heel efficiënt kan maken doordat soldaten steeds worden beloond voor hun handelingen. Maar berekeningen en data leiden niet altijd tot de perfecte uitkomst, want oorlog bestaat uit hele complexe situaties en morele dilemma's. En je moet al die data kunnen omzetten in bruikbare adviezen."

"Daarnaast is het de vraag wat er met die enorme hoeveelheden data gebeurt", gaat Van der Maarel verder. "We hebben nog nooit zoveel inzicht gehad in hoe militaire beslissingen gemaakt worden. Maar wie krijgt toegang tot al die gegevens? Deelt Oekraïne dat met bondgenoten, of misschien later ook met bedrijven die wapens produceren en een winstoogmerk hebben? Dat is nog onduidelijk."

Voorlopig zet Oekraïne vol in op het puntensysteem, omdat men overtuigd is dat het de effectiviteit verhoogt tegen het veel grotere Russische leger.