Medicijnvoorraad van opgeheven hulporganisatie USAID wordt vernietigd: 'Enorme verspilling'
In een loods in België ligt een grote voorraad aan hulpmiddelen opgeslagen van de Amerikaanse hulporganisatie USAID, die door president Trump is opgeheven. Het gaat om onder meer anticonceptiemiddelen, hiv-medicatie en andere en medicijnen, met een totale waarde van ruim 8 miljoen euro. Interne bronnen zeggen tegen persbureau Reuters dat deze voorraad dreigt te worden vernietigd.
Uit een onderzoek van de Washington Post bleek al eerder dat anticonceptiemiddelen van USAID in loodsen blijven liggen. Naast België liggen er ook goederen in de Verenigde Arabische Emiraten. In ons buurland bevinden zich onder andere 26 miljoen condooms, miljoenen anticonceptiepillen en 50.000 flesjes van een medicijn dat hiv-besmettingen moet voorkomen. Deze voorraden waren bestemd voor arme landen.
Vernietiging
De afgelopen weken voerden meerdere partijen gesprekken met de Verenigde Staten om de voorraden over te nemen. Zo bood de Verenigde Naties aan om de producten over te kopen, maar aan dat aanbod zou geen gehoor aan zijn gegeven.
Ook de Belgische overheid zegt tegen persbureau Reuters gesprekken te hebben gevoerd met de VS om vernietiging te voorkomen, inclusief tijdelijke verplaatsing: "Ondanks deze inspanningen en met alle respect voor onze partners kon geen enkel haalbaar alternatief worden gevonden. Desondanks blijft België actief zoeken naar oplossingen om deze betreurenswaardige uitkomst te voorkomen."
Meerdere interne bronnen vertellen aan Reuters dat de producten, met een waarde van ruim acht miljoen euro, naar Frankrijk zullen worden gestuurd om daar te worden verbrand. Ook een woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken bevestigt aan Reuters dat er is besloten om de voorraad te vernietigen. Dit zou de Amerikaanse overheid ruim 140.000 euro gaan kosten. Welke producten precies vernietigd gaan worden, is nog niet duidelijk. Mogelijk blijven condooms of hiv-medicijnen voorlopig buiten schot.
‘Een enorme verspilling’
"Het is natuurlijk cynisch, dramatisch en verdrietig", zegt hoogleraar humanitaire studies Thea Hilhorst. De producten zijn nog niet over de datum en verlopen tussen april 2027 en september 2031.
Volgens Heleen Heysse, van het Vlaamse expertisecentrum seksuele gezondheid Sensoa, is het zonde: "Het is enorm spijtig en bovenal een enorme verspilling. De Amerikaanse overheid heeft hier al voor betaald en moet nu ook nog betalen voor de vernietiging, in plaats van de producten door te geven of te verkopen aan andere organisaties. Dat is ongelofelijk."
Meerdere hulporganisaties, waaronder Sensoa, spreken zich in een statement uit tegen de vernietiging. Zo schrijven ze: "Dit is een doelbewuste actie om de reproductieve keuzes van vrouwen en hun partners in te perken."
Heysse, die het statement ook ondertekende, zegt: "De Verenigde Staten kiezen er bewust voor om de toegang tot anticonceptie te beperken. Daarmee ontnemen ze voornamelijk vrouwen, in de landen die hulp het hardst nodig hebben, de mogelijkheid om zichzelf te beschermen tegen ongewenste zwangerschappen, hiv en andere soa's."
Tuberculose
Sinds 1 juli heeft de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio, USAID officieel ontmanteld als hulporganisatie. In februari werd al bekend dat Elon Musk, toen nog verantwoordelijk voor bezuinigingen bij de Amerikaanse overheid, USAID wilde opheffen. Sindsdien zijn duizenden medewerkers ontslagen.
"De gevolgen waren direct zichtbaar”, zegt Hilhorst. Zo sluiten ziekenhuizen, bijvoorbeeld rondom Myanmar. "Daar verbleven vluchtelingen uit Myanmar met tuberculose, wat ook nog besmettelijk is, die op straat werden gezet. Ze kregen een strip paracetamol mee, en moesten het verder zelf maar redden. Nog een voorbeeld: de controle op ebola-achtige ernstige ziekten zijn gewoon gestopt. Er wordt internationaal gezien op dat punt met vuur gespeeld. We moeten oppassen dat je niet opnieuw een pandemie krijgt."
14 miljoen extra doden
Dat het continent Afrika al de gevolgen voelt, ziet ook Afrika-correspondent Sophie van Leeuwen. "De gevolgen zijn groot. Het stopzetten van de hulp zal naar verwachting miljoenen levens kosten. Vooral jonge kinderen, die zijn het kwetsbaarst. En er zullen veel kinderen worden geboren met hiv, eerder bleven baby’s van hiv-positieve moeders vaak gezond dankzij medicatie. Dit is een drama voor Afrika dus."
De gevolgen van het stoppen van USAID is meteen te merken, we maakten er deze video over:
Miljoenen levens in gevaar
Dat er nog meer doden zullen vallen door de stop op USAID blijkt ook uit onderzoeken. Volgens een onderzoek van het medische tijdschrift The Lancet gaan de bezuinigingen op hulp leiden tot meer dan 14 miljoen extra doden tegen 2030.
Het stoppen van USAID is volgens Hilhorst erg abrupt gegaan: "Goed bestuur is een organisatie die je wilt opheffen rustig afbouwen. Als dat dan over een jaar was geweest, was het een heel ander verhaal geweest. Dit was zo abrupt, het is onbehoorlijk bestuur."
Heysse: "De beslissing is echt van de ene op andere dag gemaakt. Ineens waren mensen hun baan kwijt. En konden die partners de broodnodige zorg niet voortzetten. Ook op langere termijn zijn mensen wantrouwend geworden. Het gaat moeilijk worden om het vertrouwen te herstellen."
500 ton aan koekjes vernietigd
Volgens het Amerikaanse medium The Atlantic is het niet de eerste keer dat goederen worden vernietigd sinds Donald Trump begin dit jaar de stekker eruit heeft getrokken. In een loods in Dubai zijn 500 ton aan koekjes, bestemd voor ondervoede kinderen in Afghanistan en Pakistan, vernietigd. Deze werden verbrand voor 130.000 euro. De regering Biden kocht deze destijds voor 800.000 euro.
Of iemand het gat kan opvullen dat is ontstaan door het terugtrekken van hulporganisatie USAID? Volgens Hilhorst is dat erg moeilijk: "We leven in een tijd waarin weinig andere partijen bereid of in staat zijn om in dat gat te springen. Ook in Europa worden hulporganisaties gekort."
