Europa komt met 12 puntenplan voor vrede in Oekraïne, 'oliemannetje' Rutte langs Trump
Europa werkt aan een nieuw vredesplan voor de oorlog in Oekraïne, met een sleutelrol voor Donald Trump. Het is de eerste keer dat Europese landen met zo'n concreet voorstel komen. Vanavond is NAVO-baas Mark Rutte in de VS, vermoedelijk om het idee te bespreken met Trump. Nu is de vraag hoe het Witte Huis reageert. "Rutte zal als oliemannetje proberen om Trump achter dit Europese plan te krijgen."
Persbureau Bloomberg meldt dat Europese landen werken aan een 12 puntenplan voor vrede in Oekraïne. Het is nog onduidelijk welke landen het voortouw nemen. Het plan is nog niet af, dus er wordt naar verwachting nog gesproken over de precieze invulling.
Europa neemt initiatief
Dit is het eerste serieuze vredesplan dat vanuit Europa wordt voorgesteld. "Europa is voortdurend bezig om het initiatief in eigen hand te houden, omdat het initiatief steeds bij Trump lag op een manier die Europa niet bevalt", zegt André Gerrits, emeritus hoogleraar International Studies and Global Politics.
Plan van Trump mislukt
Sinds het begin van de tweede presidentstermijn van Trump proberen de VS de oorlog snel te beëindigen, maar tot nu toe zonder resultaat. Vorige week zei Trump nog dat hij op korte termijn met Poetin wilde afspreken in de Hongaarse hoofdstad Boedapest om te praten over vrede. Dat plan is uitgesteld, omdat Rusland niet bereid blijkt om concessies te doen.
"Wat Trump in gedachten had is mislukt", legt Gerrits uit. "Hij zegt dat er niets is om over te praten met Poetin. Europa springt in het gat, en probeert gebruik te maken van de koelte die is ontstaan tussen Trump en Poetin."
"Een aantal elementen uit het plan lijkt in feite op het 20 puntenplan dat Trump voorstelde voor vrede in Gaza", gaat Gerrits verder. "Zo wordt er bijvoorbeeld gesproken over een vredesraad, die Donald Trump kan leiden."
Front bevriezen
Het belangrijkste uitgangspunt is dat de huidige frontlinie wordt bevroren, en er niet wordt onderhandeld over grondgebied. De bezette delen van Oekraïne zouden in de praktijk bij Rusland horen, zonder dat Europa of Oekraïne de gebieden erkennen als Russisch grondgebied.
Op dit punt lijken de VS, Europa en Oekraïne op één lijn te zitten. Trump zei eerder deze week dat Rusland en Oekraïne moeten 'stoppen bij de frontlinie, naar huis moeten gaan, stoppen met mensen doden'.
"Wij staan volledig achter het standpunt van president Trump dat de gevechten onmiddellijk moeten worden gestaakt en dat de huidige frontlinie het uitgangspunt voor onderhandelingen moet vormen", zeiden twaalf Europese leiders gisteren in een gezamenlijk statement met president Zelensky.
Vandaag herhaalde de Oekraïense president dat hij het een 'goed compromis' vindt om de frontlinie te bevriezen. "Maar ik weet niet zeker of Poetin het zal steunen."
Oekraïne zou volgens het 12 puntenplan veiligheidsgaranties moeten krijgen, die moeten voorkomen dat Rusland in de toekomst opnieuw aanvalt. Hoe die veiligheidsgaranties er precies uit zouden komen te zien, is nog onduidelijk. Deze week zei de Britse minister van Defensie nog dat er Europese troepen naar Oekraïne kunnen gaan om een staakt-het-vuren te bewaken.
Verder stelt het Europese plan dat alle Oekraïense kinderen moeten terugkeren die door Rusland zijn ontvoerd. Het Internationaal Strafhof heeft een arrestatiebevel uitgevaardigd tegen Poetin en de Russische commissaris voor kinderrechten, Maria Lvova-Belova, omdat Oekraïense kinderen illegaal zijn meegenomen naar Rusland en daar ter adoptie worden gesteld.
Uiteindelijk zou Rusland ook herstelbetalingen moeten maken aan Oekraïne, om schade te herstellen die het heeft aangericht. En Kyiv zou volgens het plan de kans krijgen om op korte termijn EU-lid te worden.
Dit is tot nu toe gelekt uit het 12 puntenplan:
- Een staakt-het-vuren langs de huidige frontlinie
- Veiligheidsgaranties voor Oekraïne
- De terugkeer van Oekraïense kinderen die Rusland heeft ontvoerd
- Herstelbetalingen door Rusland
- Moskou en Kyiv praten over beheer van bezette gebieden
- Sancties op Rusland worden langzaam verlicht
- Een gevangenenruil
- Een 'vredesraad' geleid door Trump moet het plan uitvoeren
- Als Rusland afspraken schendt, krijgt het straf
Andere details van het plan zijn nog onduidelijk, omdat het nog niet officieel is gepresenteerd. Mogelijk gebeurt dat aanstaande vrijdag, wanneer leiders van de zogeheten 'coalition of the willing' bij elkaar komen. Dat is een groep van 35 landen die Oekraïne zeggen te steunen.
Reactie van Rusland
Rusland heeft nog niet officieel gereageerd, maar het lijkt onwaarschijnlijk dat het Kremlin akkoord gaat met dit plan. Afgelopen week zou de Russische president Vladimir Poetin nog aan de Amerikaanse president Donald Trump hebben verteld dat hij de Oekraïense regio's Donetsk en Loehansk wil hebben. Samen worden deze gebieden vaak 'de Donbas' genoemd.
"Rusland zal dit plan waarschijnlijk verwerpen, tenzij het ineens van mening verandert", zegt Gerrits. "Tot nu toe heeft het Kremlin geen enkel signaal gegeven dat het dat zal doen. Ik kan me zo'n koerswijziging alleen voorstellen als Trump vierkant achter het Europese plan gaat staan."
