Christenen onder vuur? De feiten achter Trumps Nigeria-uitspraken

"Ze vermoorden recordaantallen christenen in Nigeria", zei Trump gisteren tegen de pers. Het was de zoveelste opmerking dit weekend over de vermeende vervolging van christenen in het land. Trump dreigde het land 'guns-a-blazing' - oftewel met getrokken wapens - binnen te vallen en alle hulp stop te zetten als de Nigeriaanse overheid hier niets tegen zou doen.

Dat Trump nu dreigt met interventie is opmerkelijk, omdat er al een aantal jaren samenwerking is tussen het Amerikaanse en Nigeriaanse leger. 

Christenen eerst

Volgens Amerika-expert Kenneth Manusama heeft dit gedachtegoed diepe wortels binnen de MAGA-beweging. MAGA staat voor 'Make America great again' - maak Amerika weer groot - en is de rechts-conservatieve beweging achter Trump. "Die focus op het beschermen van christenen, zowel in het buitenland als in Amerika, is een heel duidelijke karakteristiek van deze beweging," zegt Manusama tegen RTL Nieuws. 

Zo stelde Republikeinse senator Ted Cruz al in september voor om Nigeria op een lijst te zetten van landen die de religieuze vrijheid schenden. Ook vice-president JD Vance zou volgens Manusama 'het speerpunt van deze christelijke beweging' zijn. 

"Amerika eerst is ook christenen eerst", stelt Manusama. "Het christelijke geloof wordt gezien als iets wat deel is van het Amerikaanse cultureel erfgoed, wat verloren dreigt te gaan. En dat moet nu ook in het buitenland worden verdedigd."

Toch is zit er een spagaat in de MAGA-beweging: "Aan de ene kant willen ze niet meer overal militair ingrijpen, aan de andere kant willen ze christenen beschermen. Dat kan gaan wringen", vertelt Manusama.

Complexe realiteit

Nigeria ontkent de verwijten. "We zijn niet trots op de veiligheidssituatie", zei de woordvoerder voor de Nigeriaanse buitenlandministerie. "Maar als we uitgaan van het verhaal dat alleen christenen het doelwit zijn, dan is dat niet waar. Er is geen christelijke genocide in Nigeria." 

Dat Nigeria onveilig is, is niet onbekend. "De situatie is zeer gewelddadig", zegt RTL Afrika-correspondent Sophie van Leeuwen. Het land kampt al jaren met aanvallen door jihadistische terreurorganisaties zoals Boko Haram en Islamitische Staat West-Afrika. "Er zijn regelmatig aanvallen van jongens op brommers die dorpen binnenrijden en platbranden of mensen neerschieten."

Nigeria telt ruim 230 miljoen inwoners. Ongeveer de helft is christen, die veelal in het zuiden wonen. De andere helft is moslim, voornamelijk in het noorden. Van Leeuwen benadrukt dat het conflict in Nigeria veel complexer is dan alleen religie. Zo zijn de aanvallen van Boko Haram geconcentreerd in het overwegend islamitisch noordoosten van het land. "Het geweld is niet alleen tegen christenen, ook moslims zijn het doelwit."

Ook draait een deel van het conflict om geld: "Het is een businessmodel: ontvoeringen, losgeld, mensenhandel. Het is te makkelijk om alles op religie te hangen", vertelt van Leeuwen. Daarnaast speelt er al langer een conflict tussen herders en boeren in het land. "Dat gaat vooral over land en hulpbronnen", zegt van Leeuwen.

Zij wijst ook op de samenwerking tussen christenen en moslims in Nigeria: "De president is een moslim uit Zuid-Nigeria die getrouwd is met een christelijke dominee." Ook worden christenen en moslims in alle lagen van de overheid vertegenwoordigd en wisselt het land regelmatig tussen christelijke en islamitische presidenten. "Dat christenen in het land vervolgd worden is dus niet waar", zegt van Leeuwen.

Of een militaire ingreep komt is onduidelijk, maar 'een bombardement gaat niet de oorzaak van die onrust wegnemen' zegt van Leeuwen. "Het jihadisme in de regio heeft een enorme voedingsbodem van werkloze jonge mannen."

Wel een veiligheidsprobleem

Nigeria kampt met een bredere veiligheidscrisis in de Sahel-regio. "Overheden in de hele regio hebben moeite om het geweld te beteugelen", zegt Van Leeuwen. "Dat heeft te maken met corruptie binnen het leger, maar ook met een gebrek aan geld om de voedingsbodem voor terroristen te bestrijden", zegt van Leeuwen.

Nigeria zegt wel met Amerika samen te willen werken om 'de plaag van terrorisme' te bestrijden, maar niet op een manier dat het 'de eigen beslissingsmacht van ons land ondermijnt'.

Vorig jaar was er nog een grootschalige militaire oefening in Ghana met soldaten uit verschillende West-Afrikaanse landen, waaronder Nigeria. Daarbij werden Nigeriaanse soldaten door Amerikaanse militairen getraind om jihadisten te vechten.

Ondanks die samenwerking, blijft Trump aandringen op een interventie. "Het lijkt daarom eerder een politieke zet richting zijn christelijke achterban", concludeert van Leeuwen.

Ook Nederlandse special forces trainen West Afrikaanse militairen in het bestrijden van terrorisme. RTL Afrika-correspondent Sophie van Leeuwen vertelt in dit artikel hoe het was om bij zo'n militaire oefening te zijn.