Tieners werken meer en hebben de baantjes voor het uitzoeken

Tien jaar geleden werkten tieners natuurlijk ook al. Toen had met 58 procent bijna zes op de tien jongeren tussen de 15 en 20 jaar een baantje of baan.

Inmiddels is dat met 70 procent zeven op de tien. Zo'n 800.000 tieners werken in 2024 deel- of voltijds. Het overgrote deel van hen, ongeveer de helft (407.000), werkt minder dan 12 uur per week. Dat blijkt uit cijfers die het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) op een rij heeft gezet voor RTL Z. 

Mobieltje, reizen en uitgaan

Dat steeds meer tieners aan het werk gaan, komt onder meer door de krapte op de arbeidsmarkt, zegt onderzoeker Frank Notten van het CBS. "Er wordt veel gevraagd van bedrijven die daardoor extra handen nodig hebben." En handen, die hebben tieners natuurlijk ook.

Ze steken die volgens Notten maar wat graag uit de mouwen nu ze volgens hem meer overhouden aan werken door de gestegen minimumlonen. "Ook het leven van jongeren is een stuk duurder geworden,  waardoor het soms noodzakelijk is geworden om een bijbaan te nemen", legt hij uit. "Omdat je met zakgeld alleen de dingen die het leven leuk maken – een mobieltje, een reis, uitgaan – niet meer kunt betalen."

Dat geldt ook voor vriendinnen Fem Janssen en Sylke van der Geer (beide 16 jaar oud). Ze werken bij drogisterijketen Kruidvat in Utrecht, waar ze vakkenvullen en achter de kassa staan en gemiddeld zes uur in de week werken. 

"Ik heb gespaard voor een vakantie met mijn vriendinnen en concertkaartjes, zoals die voor Taylor Swift", vertelt Fem. Bij Sylke gaan de inkomsten ook naar leuke dingen. Ze begon met haar bijbaan omdat ze veel vrije tijd had. "En dan verdien ik nog wat bij, wat nooit erg is", zegt zij. 

Keuze is reuze

Door de grote vraag naar 'handjes' hebben tieners in 2024 'meer keuze' uit bij- of vakantiebanen, zegt CBS-onderzoeker Notten. Dat is bijvoorbeeld goed zichtbaar bij supermarktketen Albert Heijn. Het bedrijf heeft door heel Nederland bijna 1700 vacatures openstaan onder de noemer 'bijbaan'. 

"De markt is krap, mensen hebben veel keuze", bevestigt Katinka Ruikes, directeur bij drogisterijketen Kruidvat. Om favoriete werkgever te worden, moet je 'een stapje erbij zetten'. "Het begint met lekker verdienen, dus met een goed salaris", vertelt zij. "En flexibiliteit is superbelangrijk: het moet echt passen bij school of studie en hobby's en sport. Dat zijn de randvoorwaarden. En dat het dichtbij is."

Fem en Sylke beamen dat de flexibele uren en de korte afstand tussen school en de winkel een belangrijke factor waren bij de keuze om bij Kruidvat te gaan werken. "En dat je in de avond vrij bent", voegt Fem nog toe. 

Opvallen als werkgever

De strijd om de gunst van jongeren begint al met het sollicitatiegesprek en de vacature. Winkelketen Zeeman verleidt jongeren bijvoorbeeld met het verloten van een bonus van 150 euro onder elke tien aangenomen vakantiekrachten. 

Bij de Kruidvat kun je 'solliciteren met je bestie'. Je solliciteert daarbij niet in je eentje, maar met je beste vriend of vriendin. "Dan kom je ook samen op gesprek en als het klikt, start je ook samen", legt Ruikes uit. De reden voor deze aanpak is dat jongeren vaak samen op zoek zijn, omdat het vaak ook het eerste baantje is. "En dat is ook best een beetje spannend."

De keten leunt zwaar op bijbanen. Van de 23.000 werknemers in Nederland, is ongeveer 75 tot 80 procent een 'bijbaner'. 

Zorgen bij de vakbond

Bij vakbond FNV Young zijn ze toch wat bezorgd over de toenemende inzet van tieners. "Die gestegen minimumlonen klinken leuk, maar als tiener heb je te maken met jeugdlonen, die van het wettelijk minimumloon zijn afgeleid", zegt Frank van Bennekom. "Hoe jonger je bent, hoe groter de korting op het minimumloon. Dat betekent dat je meer uren moet maken om hetzelfde te verdienen."

Zo krijgt iemand die 19 jaar is met 8,21 euro per uur twee keer zoveel als iemand die 15 jaar is (4,10 euro per uur). Als gevolg daarvan moet een 15-jarige twee keer zoveel uren werken om met hetzelfde extra zakcentje thuis te komen. "Dat is natuurlijk gek als je precies hetzelfde werk doet", vindt Van Bennekom. "En te veel werken kan ten koste gaan van je schoolprestaties."

Bij Fem en Sylke zit het met die schoolprestaties wel goed. En dat geldt ook voor hun salaris. Ze verdienen 6,70 euro per uur, aanzienlijk meer dan de 4,72 waar ze minimaal recht op hebben. 

Waar moet je op letten bij een bijbaan?

Ten eerste wat voor werk je mag doen. Een 13 of 14-jarige mag minder dan iemand van 16 of 17. Hoe ouder je bent, hoe meer je mag doen. Een 13-jarige mag hooguit klusjes rondom het huis of in de buurt doen. Denk aan oppassen of auto's wassen. Helpen in een winkel of op de boerderij van je ouders mag ook, maar dan alleen licht werk. 

In een fabriek of met machines is uit den boze. Voor alle leeftijden (tot 18 jaar) geldt: het werk mag niet gevaarlijk zijn. En school gaat voor. 

En tot slot misschien wel de belangrijkste tip: doe belastingaangifte. Er wordt vaak te veel belasting ingehouden op je loon door de fiscus. En dat levert in juli volgend jaar - als je op tijd de aangifte invult - nog eens een extra zakcentje op.