We zamelen drie op de vier plastic flesjes in: nog steeds veel te weinig

Dat blijkt uit cijfers van Verpact, dat eerder Afvalfonds Verpakkingen heette en namens bedrijven de inzameling en recycling van plastic flesjes en blikjes regelt.

Verpact denkt nu dat eind 2026 minimaal 90 procent van de plastic flessen die worden verkocht door consumenten worden ingeleverd. Maar dat is vier jaar te laat, want die wettelijke doelstelling geldt al vanaf 2022.

Grote vs kleine flesjes

Eerder maakt Verpact nog bekend welk percentage van de grote flessen en hoeveel van de kleine flesjes werden ingeleverd. Maar daar is het nu mee gestopt.

Volgens woordvoerder Miranda de Boer van Verpact is dat omdat de doelstelling voor alle plastic flessen geldt. In 2022 werd bijna 70 procent van de kleine statiegeldflessen ingeleverd en bijna 88 procent van de grote flessen, schatte Verpact in.

Driekwart blikjes ingeleverd

Opvallend is dat volgens Verpact het percentage blikjes (op alles drankblikjes zit statiegeld) dat wordt teruggebracht is gestegen naar 75 procent. Dat is wel het cijfer over het eerste kwartaal. In het vierde kwartaal van vorig jaar was dat nog 65 procent. Statiegeld op blikjes werd per 1 april vorig jaar ingevoerd.

Rob Buurman, directeur van de Fair Resource Foundation (voorheen milieuorganisatie Recycling Netwerk Benelux) heeft zijn vraagtekens bij het percentage van 75. 

Dat percentage is namelijk hoger dan dat voor plastic flesjes, terwijl blikjes vooral voor onderweg worden gekocht en consumenten het lastiger vinden om blikjes in te leveren. Op flesjes zit nog een dop, waardoor het laatste beetje drank er, anders dan bij blikjes, niet meer uit lekt. Verder ligt in het buitenland het percentage plastic flesjes dat wordt ingeleverd altijd hoger dan dat van blikjes, aldus Buurman.

Last onder dwangsom

Vorige maand zei de Inspectie voor Leefomgeving en Transport (ILT) nog dat het aantrekkelijker en makkelijk moet worden voor consumenten om plastic drankflessen in te leveren. "Met de niet-ingezamelde statiegeldflessen over 2022 kun je bijna de wereld rond als je ze rechtop achter elkaar zet", stelde de ILT.

Omdat de doelstelling dat minstens 90 procent van de plastic flessen wordt ingezameld 'bij lange na' niet wordt gehaald legde de ILT een last onder dwangsom op van zo'n 300 miljoen euro aan Verpact. 

Een last onder dwangsom is geen boete, maar een prikkel voor de overtreder om iets te doen. De dwangsom moet pas worden betaald als een doel, zoals in dit geval een inzamelingspercentage van 90 procent, niet wordt behaald.

'Statiegeld moet omhoog'

Verpact moet van de ILT onder meer bekijken of het nodig is om het statiegeld te verhogen. Uit consumentenonderzoek dat Verpact begin 2023 liet uitvoeren, blijkt dat een verhoging van het statiegeld een overduidelijke stimulans voor de consument is om meer plastic flesjes in te leveren, aldus de ILT.

Verpact heeft echter nagelaten te onderzoeken hoe hoog het statiegeld precies moet zijn, zodat meer consumenten hun plastic flesjes inleveren, zegt de ILT. Verpact krijgt tot uiterlijk 4 oktober om na te gaan hoe hoog het statiegeld zou moeten worden.

De ILT wil ook dat er meer punten komen waar consumenten geld terug kunnen krijgen voor statiegeldflessen. En Verpact moet nagaan hoe beschadigde flessen kunnen worden ingenomen. Nu kan dat nog niet, tot grote ergernis van de consument, aldus de ILT.

Drankkartons

Uit de cijfers die Verpact naar buiten heeft gebracht, komt verder naar voren dat slechts iets minder dan een kwart van alle drankenkartons in Nederland, bijvoorbeeld voor zuivel of sappen, wordt gerecycled. Ook daarmee schiet het bedrijfsleven tekort, want de wettelijke doelstelling lag voor vorig jaar op 34 procent.

Volgens Verpact zijn er wel veel drankenkartons ingezameld, maar schortte het aan de beschikbare recyclingcapaciteit. Ook zorgde een brand bij een nascheidingsinstallatie ervoor dat tijdelijk minder drankenkartons werden nagescheiden en gerecycled. Verpact zegt inmiddels de nodige maatregelen te hebben genomen. De organisatie gaat ervan uit dit jaar wel de wettelijke doelstelling te halen.