Woede in Zuid-Europa: 'Nederlanders, ga maar ergens anders vakantie vieren'

Met name Italië en Spanje hebben zwaar te lijden onder het coronavirus. Ze willen dat er - via een Europees noodfonds - snel geld vrijkomt om hun economie overeind te houden. Dat geld is hard nodig. De Italiaanse economie bijvoorbeeld is voor ruim twee derde lamgelegd. 

Noordelijke landen als Nederland en Duitsland houden een Europees programma vooralsnog tegen. Minister Wopke Hoekstra (Financiën) vindt dat landen eerst zelf alles uit de kast moeten halen. Nederland heeft een veel lagere staatsschuld dan Italië en heeft daardoor ook veel meer financiële vrijheid. Met opmerkingen daarover heeft hij Zuid-Europa flink in de gordijnen gejaagd.

"Het maakt Italianen boos", zegt correspondent Eveline Rethmeier. "Je ziet hier berichten dat Nederlandse vakantiegangers na de crisis ook maar even niet naar Italië hoeven te komen."

Oorlogssituatie

Er is verbijstering en onbegrip dat er zo weinig solidariteit is, zegt Rethmeier. "Italianen zeggen: jullie snappen nog steeds niet in welke situatie we zitten. Het is een soort oorlogssituatie. De hele economie is lamgelegd, echt alleen de essentiële industrie is er nog. Voor de rest is het een soort oorlogseconomie, niet te vergelijken met hoe het er in Nederland aan toegaat."

Volgens de Italianen heeft Nederland er straks ook last van als hun economie definitief instort.

Advertentie in Duitse krant

Een groep vooraanstaande Italianen, voornamelijk burgemeesters van zwaar getroffen steden, hebben in een advertentie in de Duitse krant Frankfurter Allgemeine Zeitung hun woede richting Nederland geuit. "Lieve Duitse vrienden", beginnen ze. "Met het coronavirus is in de westerse wereld de gedeelde geschiedenis belangrijk geworden."

Volgens de Italiaanse burgemeesters staat het overleven van de Europese Unie op het spel. "Op dit moment heeft de EU niet het middel voorhanden voor een gezamenlijke reactie op de crisis. Als je nu niet bewijst dat dat bestaat, houdt het op te bestaan."

De Italianen hebben het duidelijk gehad met de Nederlanders. "Het zijn onze huishoudens en sociaal zwakkeren die het zwaarst worden getroffen door de crisis. De Nederlandse houding is een voorbeeld van een gebrek aan ethiek en solidariteit in ieder opzicht", schrijven ze.

Daarna schromen de Italianen niet om de oorlog erbij te halen. Ze herinneren de Duitsers er fijntjes aan dat de Duitse schuld in 1945 bijna 30 miljard Duitse mark was. In 1953 hebben 21 landen, waaronder de Italianen, de helft van de schuld kwijtgescholden, zodat Duitsland een staatsbankroet kon vermijden. "Italië is nog steeds trots en overtuigd van de juistheid van de beslissing van toen."

"We herhalen het: met de eurobonds voor de strijd tegen het coronavirus worden oude schulden niet opgelost of verdeeld", zeggen de Italianen, die willen benadrukken dat de noordelijke landen niet voor hun schulden zullen opdraaien. "Lieve Duitse vrienden, de herinnering helpt om de juiste keuzes te maken."

"We zien vanochtend een paginagrote advertentie, waarin Italianen de Duitsers oproepen om niet de lijn van Nederland te volgen. Met dit soort advertenties wil Italië de druk opvoeren", zegt Rethmeier. 

Schuldgevoel

Duitsland-correspondent Jeroen Akkermans noemt zo'n advertentie een schot voor de boeg. "De druk wordt opgevoerd. En de manier waarop de Italianen dit doen, spreekt enorm aan. Dat hebben ze goed begrepen. In de brief gaat het ook over het redden van Europa, en ook de Tweede Wereldoorlog wordt erbij gehaald. Dat de Italianen destijds een schuld aan Duitsers hebben kwijtgescholden."

De briefschrijvers spelen in 'op het schuldgevoel en op het EU-gevoel'. "En dat zijn twee kwetsbare plekken van Duitsland."

Volgens Akkermans is er in Duitsland wel degelijk steun voor het standpunt van Nederland. "Het brengt Duitsland in een enorme spagaat. Ze denken in Duitsland niet: laat Nederland het maar opknappen. Maar ik denk dat er ook in Duitsland het besef gaat komen dat er iets moet gebeuren. De schuldenlast in Zuid-Europa was al groot, en loopt nu nog verder op. Daar moet een oplossing voor komen. Ze willen de Italianen niet aan hun lot overlaten."

Hoekstra reageert: Nederland was te weinig empathisch

In een gesprek met RTL Nieuws heeft minister Wopke Hoekstra (Financiën) gereageerd op de kritiek. Hij zegt dat hij vorige week te weinig empathie heeft laen zien aan andere Europese landen. Het kabinet is er 'onvoldoende in geslaagd' aan te geven waar het wel toe bereid was in Europees verband, aldus Hoekstra.

"We waren te weinig empathisch, zo eerlijk moeten we zijn. Het beroep op solidariteit is logisch. Een sterke EU is ook in ons belang, en we hadden dat beter naar voren moeten brengen. Ook ikzelf."

Volgens Spanje-correspondent Alex Tieleman wordt de houding van Nederland ook niet gewaardeerd. "Ook ik zie tweets van Spanjaarden die zeggen dat Nederlandse toeristen ook na de coronacrisis, geen vriendelijk welkom zullen krijgen."

De Spaanse journalist Iñaki Gabilondo spreekt van 'verraad': "Nederland is nog nooit zo laag geweest."

Schnapps und frauen

Net als in Italië denken de Spanjaarden dat Nederland niet snapt in wat voor soort situatie ze zitten. Er moet snel hulp komen, omdat het Spaanse zorgsysteem piept en kraakt.

In Spanje dreunt de opmerking van ex-Eurogroepvoorzitter Jeroen Dijsselbloem nog na. Hij zei in 2017 dat Zuid-Europeanen hun geld minder hadden moeten uitgeven aan 'schnapps und frauen'. "Hoe Rutte en Hoekstra er nu over spreken, is volgens veel Spanjaarden ongepast in deze tijd. Er bestaat geen solidariteit, ze zien het als Hollandse botheid. Politici van links tot rechts vinden de houding van de Nederlandse regering ronduit belachelijk."