Rechtszaak voor gratis anticonceptie: 'Het moet anders'

Iedereen moet gratis anticonceptie kunnen krijgen, want alleen dan krijgen alle vrouwen de eerlijke kans om volwaardig mee te doen in de samenleving. Die eis leggen verschillende vrouwenorganisaties neer in een bodemprocedure.

Een wetsvoorstel en een petitie haalden het eerder niet en dus stapten de organisaties en zo'n 7300 mede-eisers naar de rechter. Voorafgaand aan de zitting is er een demonstratie om het betoog van de eisende partijen kracht bij te zetten. 

Strijd al gestreden?

Begin jaren 70 leek de strijd al gestreden. Met de slogan 'Moeders wil is wet, met de pil naar bed', pleitten de Dolle Mina's voor anticonceptie in het basispakket - met succes. Maar in 2011 werd de strijd tenietgedaan. Met het argument dat anticonceptie niet 'medisch noodzakelijk' is, werd het uit het basispakket gehaald.

"Anticonceptie voelde voor mij als een grote stap, er werd in mijn omgeving niet over anticonceptie gepraat." En dat moet niet kunnen, zegt de 25-jarige Gerieke Prins. Ze is een van de mede-eisers. Ze groeide op in de Biblebelt en kreeg in haar opvoeding niets mee over anticonceptie. "Ik sprak er voor het eerst over met mijn huisarts. Toen was ik negentien”, vertelt Gerieke.

Ze woonde op dat moment in Leiden, op kamers. "Ik dacht: misschien moet ik maar eens aan de pil. Het was meteen erg ingewikkeld. Het voelde als een grote stap, want door mijn achtergrond wist ik er weinig vanaf. Op de middelbare school leerden wij er niet echt over. Er werd nergens over anticonceptie gepraat."

Waarom een rechtszaak?

In juli 2019 overhandigden Bureau Clara Wichmann, een stichting die zich inzet voor de rechten van vrouwen, en DeGoedeZaak een petitie aan de Tweede Kamer om anticonceptie op te nemen in het basispakket. De petitie werd door 55.000 mensen ondertekend, maar het voorstel werd niet aangenomen. 

Daarom overhandigden Bureau Clara Wichmann en DeGoedeZaak samen met andere organisaties en meer dan 7000 individuele mede-eisers in februari 2020 een dagvaarding aan toenmalig minister van Volksgezondheid Bruno Bruins. Een dagvaarding om gratis anticonceptie via de rechter af te dwingen. 

Vrouwen kunnen door de toegang tot anticonceptie volwaardig meedoen in de samenleving, stellen de organisaties. Anticonceptie gaat volgens hen de gehele samenleving aan en dat maakt kosteloze anticonceptie een zaak van de overheid.

De kosten van de anticonceptiepil, samen met condooms de meestgebruikte vorm van anticonceptie, verschillen per merk en variëren van tien euro tot ruim veertig euro per jaar. Voor een aanvullende verzekering met dekking voor anticonceptie betaal je al snel 70 euro per jaar, schrijft vergelijkingswebsite Independer.

Verwarrend

Gerieke is achteraf erg blij dat ze de stap naar anticonceptiemiddelen heeft gemaakt. "Zeker, maar ik heb nog steeds vriendinnen die het niet gebruiken omdat ze uit dezelfde regio komen als ik." Een aantal vriendinnen van haar kregen al een kind. "Eerder dan ze eigenlijk wilden."

Met die vriendinnen sprak ze geregeld over welke anticonceptie ze moesten kiezen. Het is gebruikelijk met de pil te starten, maar vanwege mogelijke bijwerkingen zette ze ook de voor- en nadelen van andere anticonceptiemiddelen op een rij, inclusief de kosten. 

"Dan zie je dat ze er niet zoveel vanaf weten. Dat is niet erg, maar dan helpt de prijs niet mee. Juist de mensen die er niet zoveel vanaf weten, weten niet wat ze willen of moeten betalen. Het hele traject is al verwarrend voor ze. Dan denken ze: laat dan maar zitten."

'Het klopt gewoon niet'

Gerieke snapt niet waarom jonge vrouwen niet langer financieel geholpen worden bij de overstap naar anticonceptiemiddelen. Volgens haar is het een basisrecht.

"Met name jongeren hebben niet het geld om van alles op eigen kosten uit te proberen. Maar dat is eigenlijk heel raar. Niemand zou erbij gebaat zijn dat ik nu een kind krijg", vertelt Gerieke. "Als je er weinig vanaf weet, denk je bovendien langer na over welk anticonceptiemiddel je wilt proberen. Zo loop je ook meer risico."

Daarom is Gerieke een van de mede-eisers in de zaak. "Toen we lazen over de rechtszaak hebben we besloten mee te doen. Gewoon omdat dit zoveel mensen in Nederland aangaat, niet alleen vrouwen. Al zal het daar vaak wel op neer komen."

'Het móet echt anders'

Vandaag is de zitting in de rechtbank van Den Haag. Voorafgaand vindt er nog een demonstratie plaats. Ook daar doet Gerieke aan mee. Haar boodschap zal helder zijn: de drempel voor het aanschaffen van anticonceptiemiddelen moet omlaag.