Is het nog aantrekkelijk om zonnepanelen te nemen als voordelige regeling verdwijnt?

We hebben het over de salderingsregeling. Dat die ooit zou verdwijnen, is bij de meeste bezitters van zonnepanelen wel bekend. Het hing al een paar jaar boven de markt, maar het plan werd telkens uitgesteld. Nu lijkt het echt te gebeuren, al is nog wel steun nodig van de oppositie in de Eerste Kamer.

Het kan nog even duren voordat zonnepanelenbezitters precies weten waar ze aan toe zijn, maar we kunnen wel alvast de vraag stellen: wat betekent het afschaffen van deze regeling voor mensen die nu zonnepanelen hebben? En is het überhaupt nog wel aantrekkelijk om zonnepanelen aan te schaffen?

Salderen is wegstrepen

Laten we eerst nog even kort helder maken wat de salderingsregeling is. De meeste energieleveranciers verrekenen nu de zonnestroom die je teruglevert met je verbruik uit het elektriciteitsnet. Dat gebeurt op jaarbasis. Dat is voor zonnepanelenbezitters aantrekkelijk: je levert vooral als stroom goedkoop is, maar je krijgt aan het eind van het jaar toch de gemiddelde prijs vergoed.

Simpel gezegd: het elektriciteitsverbruik – dat in de winter hoog is, zeker bij bezitters van een warmtepomp – wordt weggestreept tegen de stroom die je in de zomer opwekte toen het op de markt veel minder opleverde.

De minister komt nu dus met het voorstel om deze regeling af te schaffen. De Autoriteit Consument en Markt (ACM) steunt dit plan en heeft daar verschillende redenen voor.

De ACM stelt dat investeren in zonnepanelen nu al loont zónder deze regeling, een extra subsidie vinden ze niet nodig. Daarnaast hindert deze regeling 'efficiënter gebruik van het elektriciteitsnetwerk'. We leveren nu op zonovergoten dagen veel zonnestroom aan het overbelaste energienetwerk. Dat komt omdat het niet uitmaakt of je je auto overdag oplaadt met zonnestroom of dat je dat doet na zonsondergang, met stroom van het net.

Als de salderingsregeling wordt afgeschaft is het wél slim om de wasmachine te laten draaien op die piekmomenten als de zon schijnt. Want als je dan de stroom aan het net zou leveren, krijg je daar maar weinig voor terug. Kwestie van vraag en aanbod: er is op zo'n moment genoeg aanbod van stroom, maar weinig vraag.

Dit toekomstbeeld van slim stroom gebruiken komt steeds dichterbij. Je blijft als zonnepanelenbezitter sowieso geld ontvangen voor je geleverde stroom, alleen je krijgt daar hoogstwaarschijnlijk een stuk minder voor betaald.

De grote vraag is alleen: wat biedt jouw energiemaatschappij straks voor die geleverde stroom? Dat kan per bedrijf verschillen en dat betekent dat je als consument goed moet kijken welk bedrijf het beste past bij jouw situatie, zegt energie-expert Puk van Meegeren van Milieucentraal.

Terugverdientijd

De verwachting is dat de regeling stapsgewijs wordt afgeschaft. De terugverdientijd van tien zonnepanelen ziet er dan ongeveer uit zoals in onderstaande grafiek. Dit jaar en volgend jaar kun je nog salderen. In de grafiek wordt ervan uitgegaan dat je 22 cent per kWh krijgt, dat is het lichtgroene gedeelte.

Het blauwe gedeelte in de grafiek is de stroom die je niet mag salderen. Dat is vanaf 2025. Dit deel wordt in die jaren daarna steeds groter. We gaan er in de berekening van uit dat je voor deze stroom slechts 9 cent per kWh krijgt. Ook na 2031. Omdat je dan nog maar 9 cent krijgt, is het dus een goed idee om zoveel mogelijk zelf deze goedkope stroom te gebruiken.

Na zeven jaar heb je de aankoop van je panelen terugverdiend. "Die zeven jaar is superaantrekkelijk", zegt Puk van Meegeren van Milieucentraal. "De levensduur van zonnepanelen is heel lang, wel 25 jaar. Dus dan heb je meer dan tien jaar gratis stroom. Wij zeggen dan ook: staar je niet blind op het salderen, dat het niet aantrekkelijk meer zou zijn. De terugverdientijd wordt langer, maar je verdient het sowieso terug."

Discussie: is het wel eerlijk?

De ACM heeft nog een opvallend argument om voorstander te zijn van afschaffing: huishoudens zónder zonnepanelen dragen nu indirect via de energierekening bij aan de financiële voordelen voor huishoudens mét zonnepanelen. Voor een gemiddeld huishouden gaat het al snel om enkele tientallen euro’s aan extra kosten per maand, schrijft ACM.

Omdat eigenaren van zonnepanelen vaker een relatief hoger inkomen hebben, ziet de ACM het als een 'herverdelingsvraagstuk'. Simpel gezegd: betalen de armen nu niet voor de rijken?

Dat mag dan wel zo zijn, zouden zonnepanelenbezitters kunnen zeggen, maar wij zijn door de overheid gestimuleerd om duizenden euro's te investeren. Is het dan wel eerlijk om de regeling die de panelen betaalbaar maakte, weer af te schaffen? "De overheid heeft verwachtingen gewekt voor de mensen die die zonnepanelen hebben laten installeren", zegt ook politiek commentator Frits Wester. "Alhoewel, in 2019 werd er al over gesproken hoor, om deze regeling te gaan afbouwen."

Meeprofiteren

De vraag is overigens ook hoe hoog de elektriciteitsprijs was geweest als Nederland geen zonnepanelen had gehad. Mensen die geen zonnepanelen bezitten, profiteren deels óók mee van de vele zonnestroom die we met z'n allen opwekken. "Of ze echt duurder uit zijn, is maar de vraag", schrijft ook journalist en econoom Matthijs Bouman in een column in het FD.

Ook de oppositie in de Tweede en Eerste Kamer heeft nog veel vragen. De PvdA wil dat het aantrekkelijk blijft om zonnepanelen te kopen. "Geen oude schoenen weggooien voor we nieuwe hebben", zegt Kamerlid Joris Thijssen. GroenLinks wil dat de aanschaf voor zonnepanelen aantrekkelijk blijft voor mensen met een laag inkomen of mensen in sociale huurwoningen.

De PVV leek tijdens het debat gisteren even met de afschaffing in te stemmen omdat de partij 'tegen elke klimaatmaatregel is'. Kort na het debat zei PVV-leider Geert Wilders in een bericht op Twitter toch tegen de wet te stemmen, waardoor er nog geen meerderheid in de Eerste Kamer is. Frits Wester: "Het kabinet moet nu iets aanvullends gaan bedenken om ook de linkse oppositie mee te krijgen."