Provincies willen 'Tata-toestanden' voorkomen en laten gezondheid rond industrie onderzoeken: 'Eindelijk'

Hans Arissen en Loek de Beleir zijn blij. De inwoner van het Zeeuwse Sluiskil en het Terneuzense CDA-raadslid vragen al jaren om een uitgebreid onderzoek naar mogelijke gezondheidseffecten van uitstoot van industrie in de omgeving van het kanaal Gent-Terneuzen. De provincie Zeeland heeft nu zo'n onderzoek aangekondigd. 

"Het is laat, maar ik ben blij dat het er eindelijk komt. Niet alleen voor mij, maar voor alle inwoners van de Kanaalzone", reageert Arissen. "Mocht er uit het onderzoek naar voren komen dat inwoners er een slechte gezondheid aan over hebben gehouden, dan hoop ik ook dat er daadwerkelijk wat gaat gebeuren."

In het dorp Sluiskil maakt volgens de GGD de helft van de inwoners zich zorgen om hun gezondheid als gevolg van de activiteiten van industrie. "Ik heb zelf de ene verkoudheid na de andere en slijm op de longen, waarvoor ik binnenkort naar het ziekenhuis moet. We willen gewoon weten wat we hier inademen, wat er in de grond zit en waar dat vandaan komt."

Slechtere longen, meer medicijnen

Eerder onderzoek van het Erasmus MC in de regio wees op gezondheidseffecten als gevolg van industriële uitstoot, zoals schoolgaande kinderen met slechtere longen en meer medicijnen voor hart- en vaatziekten bij volwassenen. Uit onderzoek van RTL Nieuws blijkt dat de zorgkosten van inwoners in de Zeeuwse Kanaalzone per persoon jaarlijks ruim 150 euro hoger zijn dan verwacht. Of en in hoeverre industrie daarvoor verantwoordelijk is, kan op basis van het onderzoek niet worden vastgesteld. Deskundigen deden daarom een oproep voor meer onderzoek.

De signalen van omwonenden, het eerdere onderzoek en de berichtgeving van RTL Nieuws zijn voor gedeputeerde Dick van der Velde (VVD) reden om extra onderzoek te doen. "Als inderdaad blijkt dat meer mensen gezondheidsklachten hebben dan is dat absoluut reden om hier extra aandacht aan te besteden. Wij gaan in samenwerking met de GGD aanvullend onderzoek doen naar de relatie tussen industriële emissies en gezondheid. Een onderzoeksvoorstel is hiervoor in voorbereiding."

'Landelijk oppakken'

De gedeputeerde roept ook het ministerie op om hiermee aan de slag te gaan, 'want onderzoeken en gegevens die we verzamelen in Zeeland zouden erg interessant zijn om te vergelijken met gegevens uit bijvoorbeeld Groningen'. "Ik denk dat dit landelijk opgepakt moet worden."

Want zorgen over gezondheid bij industrie zijn er niet alleen in Zeeland of rond Tata Steel in de IJmond. De onderzoeksredactie van RTL Nieuws deed onderzoek naar zorgkosten. Uit de analyse blijkt dat deze in de omgeving van dertien zware industriegebieden ruim 7 procent hoger zijn dan gemiddeld in Nederland. In totaal wonen in de onderzochte gebieden zo’n 470.000 mensen en zijn in tien jaar bijna 700 miljoen euro meer kosten gemaakt dan gemiddeld. Daarmee staat niet vast dat die hoge zorgkosten komen door de industrie. Dat zal aanvullend onderzoek moeten uitwijzen. 

'Tata Steel-achtige toestanden voorkomen'

Volgens meerdere provincies is de tijd daar nu rijp voor. Niet alleen in Zeeland wordt gewerkt aan een onderzoek. Zo heeft ook de Groningse gedeputeerde Tjeerd van Dekken (PvdA) naar aanleiding van het onderzoek van RTL Nieuws, waarbij onder meer hogere zorgkosten werden geconstateerd in de omgeving van Chemiepark Delfzijl, contact opgenomen met de GGD en het RIVM. Samen kijken zij naar de mogelijkheden van vervolgonderzoek. 

Van Dekken zei eerder 'Tata Steel-achtige toestanden' te willen voorkomen. "De signalen vanuit het onderzoek van RTL Nieuws nemen we serieus. Een direct verband met de industrie is nu niet aan te tonen, maar wij vinden dit aanleiding voor verder onderzoek en stimuleren ook dat dit gebeurt." 

Andere provincies alert

In andere provincies is nog niet duidelijk of er onderzoek komt naar de mogelijke impact van industrie op gezondheid. Zo laat de provincie Noord-Brabant weten de hogere zorgkosten aan de orde te stellen in een 'regulier overleg' met de GGD. De provincie Overijssel zegt voorstander van verder onderzoek te zijn. "We vinden het belangrijk om te weten in hoeverre er een verband is tussen milieuproblematiek en de gezondheid van onze inwoners."

De provincie Limburg trok eerder al aan de bel bij de staatssecretaris om onderzoek te doen in de omgeving van industriecomplex Chemelot bij Geleen. Het ministerie heeft in maart zo'n onderzoek op de actie-agenda gezet. Zuid-Holland wijst op meerdere onderzoeken die al lopen, zoals een onderzoek van het RIVM rond Chemours in Dordrecht en in de omgeving van de Westerschelde. De resultaten van die verkennende onderzoeken worden na de zomer verwacht. 

Een ruime meerderheid in de Tweede Kamer is voorstander van verder onderzoek naar aanleiding van de berichtgeving van RTL Nieuws. Volgens gedeputeerde Van der Velde van Zeeland is het goed dat hier in de Tweede Kamer aandacht voor is. "Want we hebben juist het ministerie nodig om ons stelsel van vergunningverlening, toezicht en handhaving te verbeteren. Als provincies vinden we dat landelijke regelgeving verbeterd moet worden."

Ook gemeenten roeren zich

Ook in diverse gemeenten is volop aandacht voor de gezondheid van omwonenden in gebieden die RTL Nieuws onderzocht. Zo heeft Groenlinks in Eindhoven het college gevraagd om ook een aanvullend onderzoek te starten. De gemeente laat weten in gesprek te zijn met GGD en RIVM. 

Wethouder David de Jong van de gemeente Eemsdelta, waar Delfzijl onder valt, laat weten ook achter het door de gedeputeerde aangekondigde onderzoek te staan. "We weten dat er hoge zorgkosten zijn in onze gemeente. Er is nooit eerder een aantoonbaar causaal verband gelegd met de industrie. Vervolgonderzoek is nodig om dit vast te stellen. Wij vinden zo'n onderzoek belangrijk en zullen hieraan meewerken."

Vorige week werd in Veendam al een raadsbrede motie aangenomen, waarin wordt gepleit dat de GGD nu een onderzoek moet starten naar het effect van uitstoot van giftige stoffen door zoutwinningsbedrijf Nedmag. De burgemeester heeft aangegeven deze wens bij de provincie te agenderen. Een raadslid noemt het 'stuitend' hoe er met de gezondheid van inwoners van Veendam wordt omgegaan.

Meer weten?

• 145 euro meer kwijt aan zorg bij zware industrie in de buurt: grote bezorgdheid bij experts
• Lees hier hoe RTL Nieuws de analyse naar zorgkosten heeft uitgevoerd (pdf)

Naast de analyse naar zorgkosten en contact met omwonenden en bedrijven heeft RTL Nieuws voor elk van de dertien onderzochte gebieden ook gekeken naar andere opvallende zaken, zoals overtredingen en eerder (gezondheids)onderzoek. Lees via onderstaande links meer over een aantal onderzochte gebieden en ook reacties van bedrijven. 

• In Geleen kijkt niemand meer op van alarm op Chemelot, maar de zorgen zijn er niet minder om
• Zorgkosten bij chemiepark Delfzijl 315 euro hoger dan gemiddeld: meer kwijt dan bij Tata Steel
• PFAS, stof en zware metalen in Zeeuwse Kanaalzone: inwoners willen onderzoek naar effect op gezondheid
• Rotterdammers bij havengebied 158 euro meer kwijt aan zorg
• 274 euro meer kwijt aan zorg in Veendam; zorgen om zoutwinner Nedmag
• Veel zorgen en klachten over industriële 'big five': Eindhovense wijk Het Ven wil duidelijkheid
• Jaarlijks 113 euro meer krijt aan zorg in Deventer; buurt vreest voor schadelijke walmen van asfaltfabriek
• Zorgkosten in Dordrecht tientjes hoger dan gemiddeld; stress om moedermelk
• Hoesten, proesten en prikkelende ogen: Steenwijkers klagen steen en been over 'slechte buurman'
• Groningers 67 euro meer kwijt aan zorgkosten; zorgen om uitstoot producent dakbedekking