Accountants kraken ruggengraat Belastingdienst in harde rapporten
In een van de belangrijkste onderdelen van de Belastingdienst is van alles niet in de haak, blijkt uit twee onderzoeken. Het gaat om de ruggengraat van de dienst, namelijk de afdeling Informatievoorziening (IV) die gaat over alle informatie binnen de dienst.
De Belastingdienst is een van de belangrijkste organisaties van ons land, vanwege het innen van grofweg 1 miljard euro aan belastingen per werkdag. Iedere dag verstuurt de dienst zo'n 600.000 berichten over onder meer toeslagen, premies en invoerheffingen.
Om dit goed te kunnen doen, is het van het grootste belang dat alle onderdelen van de dienst over dezelfde informatie kunnen beschikken. Daar is het onderdeel Informatievoorziening voor, een van de negen onderdelen van de fiscus.
'Niet in control'
Deze afdeling ontwerpt en beheert de IT-systemen waarmee de andere onderdelen het werk van de Belastingdienst uitvoeren. Bij dit onderdeel zijn zo'n 3000 mensen in dienst, daarnaast huurt het onderdeel ongeveer 800 externe krachten in. In totaal heeft de fiscus zo'n 30.000 mensen in dienst.
De afdeling is 'niet in control' als het gaat om het uitvoeren van de doelen op het gebied van ICT, meldt accountant EY in een rapport. Die doelen zijn niet helder en er worden te weinig eisen gesteld aan wat het mag kosten.
Te veel dure inhuur
EY is ook kritisch over het personeelsbeleid van de afdeling. Het lukt niet om geschikt nieuw personeel te vinden, met als gevolg dat er veel dure externen moeten worden ingehuurd.
De inhuur van mensen van buiten gebeurt bovendien meer dan bij bedrijven gebruikelijk is. Om bezuinigingsdoelen te halen, worden er minder vaste contracten uitgedeeld met als gevolg dat ingehuurde experts bijna permanent aan het werk zijn, ook op belangrijke posities. En dat zorgt weer voor hogere kosten én vertroebelt het carrièreperspectief van talent dat wel in dienst is.
Een klein lichtpuntje in het rapport van EY: het niveau van bestaande programma's is net zo goed als dat van bedrijven. Maar als het gaat om het bedenken en programmeren van nieuwe IT-applicaties dan is de fiscus 30 procent duurder dan de markt.
Te weinig aandacht voor uitvoering
Een ander groot probleem is dat niet zeker is of de data waarmee gewerkt wordt, helemaal correct en volledig zijn, zien zowel EY als KPMG, dat ook een onderzoek naar de afdeling deed. Het gevolg daarvan is dat deze data eigenlijk niet geschikt zijn om te gebruiken bij het nemen van besluiten.
Een ander probleem volgens de accountants: er worden wel veel plannen gemaakt, maar de uitvoering ervan krijgt 'onvoldoende aandacht'.
Van de gewenste cultuuromslag bij de Belastingdienst, aangekondigd in 2012, is op de afdeling nog weinig terechtgekomen. Het zogenaamde 'volwassenheidsniveau' is laag, aldus KPMG.
Dat is een term om uit te drukken hoe ver een organisatie is in een veranderproces van traditioneel werken naar een situatie waarin de klant centraal staat. Dat komt omdat het ontbreekt aan een goede planning en omdat er te weinig aandacht wordt gegeven aan het financiële aspect en de kwaliteit.
Murw van onderzoeken
Dat het niet loopt zoals het zou moeten, is niet alleen de schuld van de organisatie zelf, nuanceert EY, zonder daar overigens onderzoek naar te hebben gedaan.
Goede krachten vinden is lastig vanwege de krappe arbeidsmarkt, er is niet altijd voldoende geld om verbeteringen door te voeren en de organisatie is 'murw' van alle tijdrovende onderzoeken naar het functioneren van de dienst.
Minister van Financiën Wopke Hoekstra (CDA) erkent de problemen: de dienst heeft nog een 'aanzienlijke weg' te gaan, schrijft hij aan de Tweede Kamer.
De conclusies zijn 'stevig en kritisch', die vragen om een 'forse en gedegen' plan van aanpak, aldus Hoekstra. De uitkomsten van de rapporten neemt hij mee bij het verder uitwerken van de plannen om orde op zaken te stellen bij de Belastingdienst.
Drastisch ingrijpen
Dat ingrijpende plan, waarbij Toeslagen en Douane losse onderdelen worden, volgt op de toeslagenaffaire. De totaal uit de hand gelopen meedogenloze jacht op duizenden ouders die onterecht kinderopvangtoeslag zouden hebben ontvangen, kostte staatssecretaris Menno Snel en de hoogste ambtenaar van de fiscus, Jaap Uijlenbroek, hun baan.
Om een eind te maken aan de jarenlange interne chaos en het wanbeleid bij de fiscus, krijgen de nieuwe zelfstandige onderdelen allemaal een eigen directeur-generaal. Bovendien wordt Snel niet door één, maar twee staatssecretarissen opgevolgd.
