Kamer wil wet aanpassen nu blijkt dat NOS-directeur meerdere banen combineerde

Eringa begon in juni 2024 als interim-directeur bij de NOS. Daarnaast werkte ze tot half augustus ook als directeur van hogeschool voor theater en muziek Codarts in Rotterdam. Uit jaarverslagen van NOS en Codarts blijkt dat haar totale inkomen uit die beide banen vorig jaar ruim 285.000 euro bedroeg. Dat is 50.000 euro meer dan het wettelijke maximum voor een bestuurder in de publieke sector met een vast dienstverband (zie toelichting maximumsalaris in grijs kader).

Recent ontstond al onvrede in de Kamer over de hoogte van het maandsalaris van Eringa bij de NOS, van ruim 28.000 euro. Ze zag daarop af van een deel van haar beloning. Nu blijkt dat ze in de maand juni niet alleen van de NOS, maar ook van de hogeschool betaald kreeg. Haar totale beloning komt daarmee boven het wettelijk maximum van 233.000 euro uit. Dat maximum is ingesteld voor bestuurders die in vaste dienst zijn en van wie het salaris (deels) wordt betaald van belastinggeld.

Kijk in de video hoe NOS-topvrouw Eringa deze drie functies combineerde. De tekst gaat verder onder de video.

Wat is het maximumsalaris voor bestuurders?

De Wet normering topinkomens (WNT) regelt hoeveel topfunctionarissen maximaal mogen verdienen. Dit maximum geldt voor de publieke sector (ambtenaren die voor de overheid werken) en de semipublieke sector (medewerkers van bijvoorbeeld scholen, omroepen en ziekenhuizen). Dat wettelijk maximum was afgelopen jaar 233.000 euro.

Voor bestuurders zonder dienstverband, zoals interimmers, zijn er in de wet uitzonderingen gemaakt. Interimmers verdienen bijvoorbeeld meer, omdat zij ook meer risico lopen op terugval in salaris als zij tussen twee opdrachten in zitten en omdat zelfstandigen zorg moeten dragen voor hun pensioen. Ook mogen bestuurders zonder dienstverband meerdere banen tegelijk hebben. Interim-topfunctionarissen kunnen daardoor jaarlijks tienduizenden euro's meer verdienen, dan mensen die vast in dienst zijn.

Experts kritisch

In een reactie zeggen Eringa en de NOS dat de Wet normering topinkomens (WNT) niet is overtreden, omdat er geen sprake was van een vast contract. Experts beamen dat, maar zijn desondanks kritisch. Hoogleraar accountancy Jeroen Suijs (Erasmus Universiteit) verklaart: "Je hebt de geest en de letter van de wet. Je zou kunnen zeggen dat de casus-Eringa niet in lijn is met de geest van de wet."

Hoogleraar arbeidsrecht Evert Verhulp (Universiteit van Amsterdam) valt hem bij: “Interimmers mogen inderdaad over het maximum heen dat wordt genoemd in de wet. Maar omdat het gaat om een contract van maximaal drie jaar lijkt hier sprake van een normale arbeidsovereenkomst. Dan zou het maximum voor bestuurders in vaste dienst moeten worden aangehouden.”

En ook volgens hoogleraar sociaal recht Barend Barentsen (Universiteit Leiden) is de uitzondering in de wet 'eigenlijk niet bedoeld voor interimmers als deze met een langdurig contract'. Het lijkt er volgens de hoogleraar 'heel sterk op' dat de mazen van de wet zijn opgezocht. "Er zit een gat in de wet en daar is gebruik van gemaakt." 

'Geitenpaadjes'

Een ruime meerderheid in de Tweede Kamer vindt dat de Wet normering topinkomens (WNT) aangescherpt moet worden voor bestuurders met een tijdelijk dienstverband. Uit een rondgang van RTL Nieuws langs PVV, GroenLinks-PvdA, VVD, NSC, D66 en SP, blijkt dat al die partijen kritisch zijn op de uitzonderingspositie die de wet nu biedt aan interimmers. 

VVD-Kamerlid Claire Martens wil dat bestuurders zonder dienstverband zich ook aan het maximum gaan houden. "Op dit moment is het voor mensen die werken bij de overheid, of een publieke functie bekleden, blijkbaar mogelijk om middels een geitenpaadje heel veel meer geld te verdienen. Dat maximum dat we hebben afgesproken, zou wat ons betreft ook moeten gelden als je als freelancer aan de slag gaat."

'Onwenselijk'

Eringa was in de zomer van 2024 dus gelijktijdig omroepdirecteur en schooldirecteur. In de maand juni kreeg zij voor beide banen betaald. GroenLinks-PvdA-Kamerlid Mohammed Mohandis noemt het 'onwenselijk' dat iemand die tijdelijk wordt aangesteld drie jaar kan blijven en naast een voltijdbaan nog andere functies kan doen. Hij verklaart: "Wij zijn bereid om de wet aan te passen. Dit gaat om belastinggeld." 

Voor NSC-Kamerlid Nicolien van Vroonhoven staat vast dat de Wet Normering Topinkomens 'in de huidige vorm niet houdbaar is'. En ook PVV-Kamerlid Martine van der Velde wil dat er een einde komt aan 'dit soort rekenspelletjes met interim-constructies en nevenfuncties'. Op de vraag of de wet voor interimmers moet worden aangepast, antwoordt het PVV-Kamerlid: "Ja, absoluut. Wij zijn voor het verscherpen van de wet. Gewoon het maximale bedrag voor alle situaties." 

Nevenfuncties niet in register

Eringa’s nevenfuncties stonden ruim een jaar lang niet in het openbare register van de NOS vermeld, blijkt uit nieuw onderzoek. Dit is in strijd met de regels. Het is een overtreding van zowel de Mediawet als de gedragscode van de publieke omroep. Die bepalen dat medewerkers verplicht zijn hun nevenfuncties te melden om belangenverstrengeling te voorkomen. 

Naast haar functies in de publieke sector is Eringa ook toezichthouder bij LTP Business Psychologen, een commercieel adviesbureau. Ook deze functie werd niet publiekelijk vermeld op de site van de NOS. Uit de jaarrekening van LTP (pdf) over 2024 valt op te maken dat toezichthouders daarvoor een beloning kregen en gemiddeld zo'n 16.750 euro verdienden. 

Bij de NOS luistert dit extra nauw. De omroep heeft de wettelijke taak om onafhankelijk nieuws te brengen. Eringa is volgens het programmastatuut van de NOS eindverantwoordelijk voor de inhoud van de nieuwsvoorziening, maar zij heeft dus ook andere belangen waarover de NOS niet transparant was.

'Administratieve slordigheid'

Na vragen van RTL Nieuws zijn de bijbanen van Eringa alsnog in het openbare register gezet. In een reactie wijt de NOS de nalatigheid aan een 'administratieve slordigheid' in een periode van 'bestuurlijke drukte'. Schriftelijk stelt een woordvoerder dat dat Eringa niet valt aan te rekenen. Ook heeft Eringa bij aanvang van haar baan intern wel vermeld dat ze meerdere belangen had, aldus de NOS.

Volgens hoogleraar Barentsen is het invullen van het register met nevenfuncties 'een harde wettelijke eis'. "Dat moet je gewoon doen. Dat is absoluut niet goed gegaan. Daar is de wet overtreden." 

Hoogleraar integriteit Rob van Eijbergen (Universiteit voor Humanistiek) vindt het opvallend dat de Raad van Toezicht van de NOS niet eerder heeft opgetreden. "Want het doorgeven van nevenfuncties is gewoon verplicht volgens de regels. Ook voor interimmers. Het gaat niet alleen om geld, maar het gaat er ook om of er geen mogelijke belangenverstrengeling is."

Het Commissariaat voor de Media houdt toezicht op de NOS. Een woordvoerder laat weten dat het commissariaat de vragen van RTL Nieuws over het niet melden van de bijbanen opvat als 'een signaal’, en dat het dit ‘betrekt' in het 'toezicht’.

Ook in de Tweede Kamer is er kritiek op het feit dat Eringa's nevenfuncties niet openbaar zijn gemaakt. "Je moet gewoon transparant zijn. Ze heeft een voorbeeldfunctie en het gaat om belastinggeld", aldus GroenLinks-PvdA-Kamerlid Mohandis. Alles overziend, zegt hij: "Kijk, uiteindelijk is het gewoon niet ethisch en niet uit te leggen aan mensen. En uiteindelijk moet een nieuwszender, of het nou de NOS of RTL is, het nieuws brengen en niet het nieuws zijn."

Eerdere poging salarisverhoging afgewezen

Publieke instellingen kunnen aan het ministerie vragen om bestuurders meer te belonen dan de Wet normering topinkomens (WNT) toestaat. Hogeschool Codarts vroeg eind 2023 zo’n formele ontheffing voor Eringa. Codarts schrijft in een brief dat de opdracht van Eringa ‘groter en complexer' is dan gedacht, en pleit daarom voor een hogere salarisschaal. Toenmalig minister Robbert Dijkgraaf was het daar niet mee eens en wees het verzoek af. RTL Nieuws beschikt over een kopie van die brief. Uiteindelijk bleef Eringa ook na die afwijzing voor Codarts werken.

Wederhoor en verantwoording

Eringa en de NOS willen niet voor camera reageren, maar laten in schriftelijke reacties (eerste set vragen, tweede set vragen (pdf's)) weten dat Eringa ongeveer 2,5 maand werkte voor zowel de NOS als de hogeschool Codarts (1 juni t/m 15 augustus). De omroep en de raad van toezicht waren volgens de NOS wel 'vanaf het begin op de hoogte van de nevenfuncties'.

Het is wettelijk toegestaan om beloningen te cumuleren, aldus de NOS. Meerdere functies te stapelen dus. In een brief (pdf) aan RTL Nieuws schrijft Eringa zelf: "Ik snap dat jullie dan willen weten of ik dan ook van twee walletjes heb gegeten." Ze schrijft: "Ik hoop ook duidelijk te maken dat ik er simpelweg niet op uit ben (en ook nooit ben geweest) om mij - op welke manier dan ook - niet aan de wet te houden." En: "Dat er nu twijfels lijken te rijzen over mijn integriteit, vind ik pijnlijk en, eerlijk gezegd, ook niet terecht."

Omdat ze in de maanden juli en augustus 'nauwelijks meer werkte' voor de hogeschool, heeft ze toen geen declaraties meer ingediend. Op de vraag hoeveel Eringa in juni verdiende, geeft noch de NOS, noch Renate Eringa antwoord.

De nevenfuncties van Eringa zijn ruim een jaar niet vermeld in de openbare registers met nevenfuncties (september 2024, december 2024, maart 2025 (pdf's)). Over het niet openbaren verklaart de NOS: "In een periode van bestuurlijke drukte en organisatorische overgang is dit over het hoofd gezien. Tot onze spijt. Jullie signalering hiervan was terecht en dankzij die oplettendheid is de registratie inmiddels hersteld." Na vragen van RTL Nieuws is dat alsnog gebeurd. Op 17 juni 2025 (pdf) is het register aangepast.