Extreme neerslag in Nederland: tienduizenden wadi's nodig
Om extreme neerslag op te kunnen vangen zijn tienduizenden regenopvangplekken in woonwijken en op bedrijventerreinen nodig. Regenbuien worden steeds zwaarder, als gevolg van klimaatverandering. De hoeveelheid water die dan naar beneden komt, kan niet door de riolering alleen worden opgevangen. De regenopvanglocaties, wadi's genoemd, kunnen schade en overlast beperken.
De eerste wadi in Nederland werd 25 jaar geleden aangelegd in Enschede. Inmiddels zijn er zeker 2300 wadi's in het hele land. "Praktisch elke gemeente in Nederland heeft nu wel enkele tot soms zelfs honderden wadi’s", zegt Floris Boogaard van onderzoeksinstituut Deltares.
De gemeenten Enschede en Nijmegen bijvoorbeeld hebben er inmiddels meer dan 300. Maar er zijn ook gemeenten die er nog maar nauwelijks mee bezig zijn. "Een gemiste kans", zegt Boogaard. Hij denkt zelfs dat Nederland er minstens 20.000 van nodig heeft, naast andere maatregelen om Nederland aan te passen aan het veranderende klimaat.
Zware buien nemen toe
Want alleen deze maand al waren er meerdere stortbuien, die leidden tot ondergelopen straten en kelders. De verwachting is dat dit alleen maar vaker zal gebeuren, vooral in het voorjaar en de herfst, maar ook in de winter.
Wat is een wadi?
Een Wadi is de afkorting van Waterafvoer, drainage en infiltratie, en afkomstig uit het Arabisch voor ‘droge rivierbedding’. Meestal gaat het om een verlaging van een groenstrook of een gazon waar de omgeving op afwatert. De bodem van een wadi ligt zo’n 30 tot 50 centimeter lager dan de omgeving.
Het Nederlandse klimaat verandert namelijk in hoog tempo, stelde het Planbureau voor de Leefomgeving eerder deze maand in een rapport. Dit vraagt om versneld beleid, aldus PBL. De risico’s van extreem weer, zoals zware buien, zullen in de toekomst waarschijnlijk verder toenemen.
Wadi’s zijn daarbij effectief, vertelt Boogaard. "We zien dat er in wijken met wadi’s minder schade en overlast ontstaat door extreme neerslag, dan als dit soort regenopvangplekken er niet zijn." Toch zijn gemeenten soms nog huiverig, merkt hij.
Daarom worden in Groningen wadi’s expres onder water gezet, om met apparatuur te kunnen meten hoe snel ze ook weer leeg stromen. Door hier timelapse beelden van te maken, die de leegloop van wadi’s versneld laten zien, hoopt Boogaard gemeenten te kunnen overtuigen dat wadi’s goed werken.
Wadi expres onder water
"De bedoeling is dat het water weer snel, binnen 48 uur, infiltreert in de bodem. Maar soms geloven mensen dat niet. Daarbij is het ook wel belangrijk dat wadi’s goed onderhouden worden, want net als bij het rioolstelsel dienen de putten en drainage eens in de zoveel jaar gereinigd te worden."
Op de foto hieronder zie je de wadi in Groningen. Links als hij droogstaat, rechts als hij onder water wordt gezet:
Omwonenden zijn nogal eens ongerust, als er een wadi in hun wijk komt. Ze zijn bang dat het water lang blijft staan en dat het stilstaande water muggen aantrekt. Ook vrezen ze dat kinderen in de wadi kunnen verdrinken.
Daarom worden wadi’s nooit te steil en te diep aangelegd: het water mag maximaal 50 centimeter diep worden. Ook zijn de meeste wadi’s binnen twee dagen leeg, terwijl een mug zeven dagen nodig heeft om zich te ontwikkelen.
Riolering is niet bedoeld voor piekbuien
Ook Eric Oosterom van Stichting Rioned, kenniscentrum voor stedelijk waterbeheer, verwijst snel naar wadi’s als een oplossing voor extreme regenval. Want de riolering kan de hoeveelheid regenwater tijdens een extreme bui niet verwerken.
"Ik hoor geregeld dat de riolering het niet aan kan, als het hard regent. Maar de riolering is ook niet bedoeld voor piekbuien. Afvalwater en lichte buien kunnen direct door het rioolstelsel worden afgevoerd", aldus Oosterom. "Maar bij een hoosbui moet het water soms even wachten totdat alles afgevoerd wordt."
In onderstaande video legt klimaatverslaggever Heleen Ekker uit waarom we steeds meer hoosbuien hebben in Nederland:
Buizenstelsel
Het buizenstelsel van de riolering kan maximaal 25 mm water in een uur aan. Bij een nog zwaardere bui zal de oplossing dus elders gezocht moeten worden. De weg en het openbaar groen kunnen samen zo’n 35 mm verwerken. Dus tot 60 mm in een uur is er doorgaans geen al te groot probleem, aldus Oosterom.
Voor nog zwaardere buien is extra riolering geen oplossing, zegt hij. "Het zou ondergronds niet passen en onbetaalbaar worden om enorme buizen aan te leggen, die al het water meteen zouden kunnen afvoeren. Daarom moet het water tijdelijk veilig 'geparkeerd' worden op of onder wegen, pleinen of groenzones."
Wat is extreme neerslag?
Een bui met meer dan 25 mm per uur noemen we in Nederland een hoosbui. Als er meer dan 50 mm in één dag valt, is het een dag met 'zware neerslag'. Meer dan 50 mm per uur, of 100 mm in een dag is extreem voor het Nederlandse klimaat.
Wadi’s zijn maar een van de maatregelen waarmee extreme neerslag wordt opgevangen. Andere voorbeelden zijn waterpleinen, oftewel pleinen die regenwater kunnen opvangen, waterdoorlatende verharding op parkeerplaatsen of zogenoemde raingardens (een verdiept aangelegd plantenvak). Het grote voordeel van wadi’s is dat ze vrijwel overal aangelegd kunnen worden.
