Coldcaseteam: 'Anne Frank werd waarschijnlijk verraden door Joodse notaris'
Bijna tachtig jaar na dato is bekend door wie Anne Frank en de andere bewoners van het Achterhuis mogelijk werden verraden. De Joodse notaris Arnold van den Bergh, die een dochter had in dezelfde leeftijd als Anne Frank, zou de onderduikers hebben verklikt om zichzelf en zijn gezin te redden. Maar experts zijn kritisch over het onderzoek dat dit beweert.
Dat blijkt na jarenlang onderzoek door een internationaal coldcaseteam, schrijven verschillende media als NRC, NOS en Volkskrant. Er zijn in de afgelopen decennia al verschillende theorieën verschenen over het verraad van Anne Frank, maar volgens NRC werd een onderzoek naar de verrader niet eerder zo grondig aangepakt.
Geen 'schoft'
Hoofdonderzoek Pieter van Twisk, die samen met een internationaal team de afgelopen zes jaar lang aan de zaak werkte, vertelt aan de krant dat hij hoopte dat 'een schoft' Anne Frank verraden zou hebben.
In plaats daarvan was het waarschijnlijk de Joodse notaris Arnold van den Bergh. Hij was een stichtend lid van de Joodse Raad, die de Duitse bezetters gebruikten om de deportatie van Joden te organiseren.
Het internationale team pakte de zaak aan als een politieonderzoek. Er waren ruim dertig onderzoekers bij betrokken, waaronder ook gepensioneerd FBI-rechercheur Vince Pankoke.
Tegen de NOS zegt Pankoke dat het 'geen cold case' was, maar 'een bevroren zaak'. Aan de hand van zoekgeraakte archiefstukken, een enorme berg data en overleden getuigen probeerden de onderzoekers zich een beeld te vormen.
'Geen smoking gun'
Van den Bergh kwam de afgelopen decennia niet vaak naar voren als een verdachte, maar een anoniem briefje over zijn actie gaf de doorslag. Het gaat niet om definitief bewijs, benadrukken de onderzoekers.
Volgens Pankoke heeft de theorie 'een waarschijnlijkheidspercentage van zeker 85 procent'. Hij omschrijft het bij de NOS als volgt: "We hebben geen smoking gun, maar wel een warm wapen met lege hulzen ernaast".
'Otto Frank kende verrader'
De onderzoekers zijn ervan overtuigd dat Otto Frank, de vader van Anne Frank, de verrader kende. Hij zou de kinderen van de notaris niet hebben willen belasten en daarom mogelijk niet zijn overgegaan tot vervolging.
Van Twisk denkt dat er nog een tweede reden is waarom Otto Frank de identiteit van de Joodse notaris niet wereldkundig wilde maken. "Frank was erg bezig met het antisemitisme dat na de oorlog opnieuw opkwam. Hij was waarschijnlijk bang dat dit zou worden aangegrepen om te zeggen: kijk, die Joden hebben het allemaal zelf gedaan", legt de hoofdonderzoeker aan NRC uit.
'De waarheid is het hoogste goed'
Ook de onderzoekers vroegen zich om die reden af of ze het onderzoek wel moesten publiceren. Ze gingen volgens Van Twisk te rade bij een rabbijn. "Die zei: de waarheid is het hoogste goed", vertelt hij aan de krant.
'Het verraad van Anne Frank'
NRC schrijft dat documentairemaker Thijs Bayens, een vriend van Pieter van Twisk, kwam met het idee voor het uitgebreide onderzoek. Het werd gefinancierd met crowdfunding en bijdragen van de gemeente Amsterdam, particulieren en uitgevers.
Over de zaak verschijnt het boek 'Het verraad van Anne Frank'.