Over 27 jaar hebben 1,3 miljard mensen diabetes: 'Veel persoonlijke ellende'
In 2050 heeft één op de zeven mensen een vorm van diabetes. Dat betekent dat over 27 jaar het aantal diabetespatiënten in de wereld is verdubbeld ten opzichte van de 529 miljoen mensen die nu aan de ziekte lijden. De stijging baart hoogleraar diabetologie Hanno Pijl zorgen: "Dat kunnen we eigenlijk helemaal niet aan."
Medisch tijdschrift The Lancet baseert de verwachting op onderzoek. Het wetenschappelijke blad trekt de conclusie uit wereldwijde demografische veranderingen en een grote toename van mensen met obesitas. Vooral diabetes type 2 zal voor een flinke stijging zorgen. In 2021 was type 2 goed voor 90 procent van de diabetesdiagnoses.
Welvaartsziekte
Diabetes staat volgens hoogleraar diabetologie Hanno Pijl van de Universiteit Leiden bekend als een welvaartsziekte. "Welvaart komt in fasen. Dus in landen die nakomen, gaat nu hetzelfde gebeuren als we de afgelopen 50 jaar gezien hebben", vertelt hij. Daarmee doelt hij op de grote stijging in diabetesdiagnoses in welvarende landen, zoals Nederland, van de afgelopen tientallen jaren.
Dat betekent dat vooral China, India en landen in Afrika fors zullen bijdragen aan de verdubbeling voor 2050. "In die landen was eerst voor een deel van de bevolking niet voldoende eten of relatief weinig industrieel geproduceerd voedsel", legt de hoogleraar uit. "Maar nu gaan ze in bijvoorbeeld China ook 'gemaks-eten' consumeren. En dat is gewoon niet goed voor je stofwisseling."
In Nederland zal de groei in diagnoses ook te zien zijn, maar niet zoveel als in minder welvarende landen, vermoedt Pijl. Directeur van het Diabetes Fonds, Diena Halbertsma, maakt zich er wel zorgen om: "Ook in Nederland zien we een diabetes tsunami op ons afkomen."
Medicijntekorten
De wereldwijde stijging van diabetesdiagnoses zal op verschillende manieren voelbaar worden. Allereerst moeten we rekening houden met medicijntekorten. "We hebben nu al in toenemende mate problemen met de levering van medicijnen. Je kan je voorstellen dat als het aantal patiënten in het buitenland zo gigantisch groeit, je daar als Nederlandse patiënt ook last van gaat krijgen, omdat er gewoon geen medicijnen meer te krijgen zijn", zegt Pijl.
Daarnaast zal zo'n groot aantal patiënten met diabetes de zorg enorm gaan belasten, waardoor sommige patiënten misschien wel buiten de boot vallen, met ernstige complicaties tot gevolg. "Dan krijg je veel persoonlijke ellende, die uiteindelijk ook terugslaat op de economie, omdat mensen niet meer productief zijn", legt de hoogleraar uit.
"We hebben nu al te maken met een soort zorginfarct en dat lijkt alleen maar ernstiger te worden. Het gaat gigantisch veel geld kosten."
Wat te doen
Wat diabetes betreft, is voorkomen beter dan genezen. De ziekte heeft volgens het Diabetes Fonds namelijk een enorme impact op patiënten én hun naasten. "Denk aan 24 uur per dag met je ziekte bezig zijn, insuline spuiten, meten, rekening houden met eten. Ook is de kans op complicaties groot", zegt directeur Halbertsma.
Volgens hoogleraar Hanno Pijl is het vooral belangrijk om ons gedrag te veranderen, maar daar zijn 'drastische keuzes' voor nodig. Daarbij moet je volgens de hoogleraar denken aan de voedselmarkt, de manier waarop we steden bouwen en vooral aan hoeveel we bewegen. "We moeten ons leven echt fundamenteel anders inrichten."
Die verantwoordelijkheid ligt niet alleen bij het individu, maar juist ook bij de overheid. "Als je het alleen aan de mensen zelf overlaat, strijden we een verloren strijd", zegt Pijl. "We zijn heel erg gericht op gemak, zoet, vet en veel. Dat is biologisch gedreven. Dus als je dat aan de mensen zelf laat, is de biologische drive uiteindelijk sterker dan de stem die zegt: dit is niet goed voor mij."
Diabetes type 1 en 2
Diabetes is een van de meestvoorkomende chronische ziekten in Nederland. 1,2 miljoen Nederlanders hebben diabetes en elke week komen daar 1.000 mensen bij. De twee voornaamste varianten van diabetes zijn type 1 en 2, waarvan de laatste het meeste voorkomt en het beste te behandelen is.
Type 1 is een auto-immuunziekte die vroeger bekendstond als 'jeugddiabetes'. Het afweersysteem vernielt bij deze variant de cellen die insuline aanmaken in de alvleesklier. Zonder insuline kan een mens niet leven, want daarmee wordt je bloedsuiker geregeld. Mensen met diabetes type 1 moeten zichzelf hun leven lang insuline toedienen. Volgens het Diabetes Fonds is het mensen met type 1 vooral belangrijk dat er meer onderzoek te doen om een beter leven mogelijk te maken.
Bij diabetes type 2 reageert het lichaam niet meer goed op insuline, het hormoon dat de bloedsuikerspiegel regelt. Daardoor blijft te veel suiker in het bloed zitten. Dit type heeft voornamelijk met ouderdom en/of overgewicht te maken. Mensen met diabetes type 2 kunnen van de ziekte 'genezen', mits ze relatief kort na de diagnose hun leefstijl aanpassen. In Nederland hebben 1,1 miljoen mensen diabetes type 2.
Bron: Diabetes Fonds & hoogleraar diabetologie Hanno Pijl
Diabetes type 1 is een auto-immuunziekte, iets waar veel verschillende vormen van zijn. Wij maakten eerder een video waarin we uitleggen wat een zo'n auto-immuunziekte precies inhoudt: