Koopjesketen Big Bazar moest Action verslaan, maar staat nu op rand afgrond

Na zestien jaar dreigt het doek te vallen voor Big Bazar, de koopjesketen waarmee de ondernemersfamilie Blokker een vuist wilde maken tegen de populaire en snelgroeiende concurrent Action.

Machtige moeder

De familie Blokker exploiteerde naast de gelijknamige winkelketen al decennialang een trits andere ketens, zoals Intertoys, Leen Bakker en Marskramer. Blokker Holding gold in die tijd als een van de machtigste ondernemingen in de Nederlandse winkelstraat.

Maar na de eeuwwisseling begonnen vooral de huishoudwinkels van Blokker Holding flink last te krijgen van een concurrerend winkelbedrijf, Action. Die koopjesketen was na de opening van haar eerste winkel in Enkhuizen in 1993 gestaag gegroeid. In 2003 telde Action honderd winkels in Nederland, in 2008 al tweehonderd vestigingen.

Tegenoffensief: Big Bazar

Daarom besloot de familie Blokker in 2007 tot een tegenoffensief. Eind dat jaar opende ze de eerste vestiging van Big Bazar, in Apeldoorn. Evenals Action richtte deze nieuwe winkelformule zich op goedkope producten. Die opzet klinkt nog terug in het huidige credo: 'Bijzonder veel, bizar goedkoop'.

Onder de vleugels van het toen nog machtige moederconcern groeide de Action-concurrent snel. In 2016 telde Big Bazar 123 vestigingen, met 1650 werknemers.

Glans eraf

Inmiddels was de glans er bij moederconcern Blokker Holding echter volledig af. In 2014 had de retailreus voor het eerst in haar geschiedenis verlies geleden. En die verliezen liepen in een razend tempo op.

Aanvankelijk boekte het concern enkele tientallen miljoenen verlies per jaar. In 2016 kwam het verlies uit op een schokkende 180 miljoen euro. En 2017 sloot Blokker Holding af met een verbluffende 344 miljoen in de min.

Die jaren volgde bij het Blokker-concern de ene reorganisatie op de andere, waarbij talloze winkels werden gesloten en honderden werknemers hun baan verloren. In mei 2017 gooide de familie Blokker de handdoek in de ring, en kondigde aan vrijwel alle winkelketens af te stoten, met uitzondering van Blokker zelf.

Big Bazar profiteert

Opmerkelijk genoeg kon Big Bazar aanvankelijk juist profiteren van de crisis binnen het Blokker-concern. In 2017 opende de keten 30 nieuwe winkels. Een deel daarvan betrof wel een heropening op een grotere locatie. Een flink aantal nieuwe Big Bazars vond onderdak in gesloten vestigingen van Blokker en Marskramer.

"Big Bazar is daarmee een van de snelst groeiende winkelketens van Nederland", jubelde Blokker Holding in het jaarverslag over 2017. Aan het einde van het jaar waarin Big Bazar zijn tienjarig bestaan vierde, telde de keten 133 winkels waarvan 11 in België.

Maar of de snelgroeiende koopjesketen ook financieel een succes was, vermeldde het jaarverslag niet. Blokker Holding publiceerde nooit resultaten van de afzonderlijke winkelketens.

Nieuwe eigenaar

In het voorjaar van 2019 brak een nieuwe fase voor Blokker Holding aan, toen winkelondernemer Michiel Witteveen het concern overneemt van de oprichtersfamilie. Blokker Holding is dan inmiddels flink afgeslankt en uitgehold, maar de winkelketens Blokker en Big Bazar zitten er nog in.

Witteveen doopte Blokker Holding om tot Mirage Retail Group, en zei het bedrijf naar de beurs te willen brengen. In de aanloop naar die beursgang breidde hij het uitgeklede concern uit door de terugkoop van speelgoedketen Intertoys en de overname van witgoedketen BCC.

Onder Witteveen bleven ook de ambities met Big Bazar groot. Zo kondigde het bedrijf in 2019 aan vijftig vestigingen van de failliete drogistdiscounter Op=Op Voordeelshop om te bouwen tot Big Bazar. Zo zou de koopjesketen groeien tot 170 vestigingen.

Corona en onrust

Die plannen werden begin 2020 echter ruw verstoord door het uitbreken van de coronapandemie. Tijdens de coronajaren moesten niet-essentiële winkels zoals Big Bazar lange perioden de deuren gesloten houden.

Uit een voorlopige jaarrekening over 2021 van Big Bazar Holding, die overigens niet door een externe accountant is goedgekeurd, blijkt dat de koopjesketen die jaren flinke verliezen maakte.

Verliezen

In 2020 boekte Big Bazar een omzet van 106 miljoen euro en een verlies van 14,5 miljoen euro. In 2021 daalde de omzet met 27 procent tot 77,4 miljoen euro. Onderaan de streep stond dat jaar opnieuw een verlies van ruim 14 miljoen euro.

De flinke verliezen lijken overigens niet te zijn beperkt tot de afgelopen jaren, te oordelen naar het verloop van het eigen vermogen. De post 'overige reserves' staat eind 2021 op 145 miljoen euro negatief. Dat suggereert dat Big Bazar in de dan 14 jaar van haar bestaan in totaal - inclusief de nog te verwerken rode cijfers over 2021 - bijna 160 miljoen euro verlies boekte.

"Big Bazar is nooit een echt winnende retail-formule geweest. Deze formule heeft nooit echt een identiteit of marketingstrategie gehad", erkent het bedrijf in het jaarverslag. De verliezen van Big Bazar werden volgens de rapportage 'jarenlang gedekt' door het moederbedrijf.

Beursplannen

De aanhoudende grote verliezen van dochterbedrijf Big Bazar zaten de nieuwe eigenaar van het voormalige Blokker Holding Michiel Witteveen danig dwars. Die verliezen konden zijn plannen voor een beursgang van Mirage Retail Group flink verstoren. Eind 2021 kondigde Witteveen aan de kwakkelende koopjesketen af te stoten.

Echt solide kopers stonden niet te dringen; maar de Friese ondernemer Heerke Kooistra bood een uitweg. Deze vrij obscure Friese partijenhandelaar wilde de keten met toen 135 winkels met 1750 werknemers wel overnemen, tegen een onbekend bedrag.

'Blij met Heerke'

In de media stelde Witteveen dat Big Bazar niet goed paste bij Mirage, omdat het geen webwinkel had. Onder de vleugels van Kooistra zou het bedrijf veel betere kansen hebben. Ook in een brief aan leveranciers, in bezit van RTL Z, schreef Big Bazar bij de nieuwe eigenaar in goede handen te zijn.

"Kooistra is een bekende naam in de Nederlandse discountmarkt en heeft in de afgelopen twintig jaar naam gemaakt als partijhandelaar, opkoper en uitbater van outletwinkels in het noorden van Nederland", stelde directeur Hans Danhof destijds de relaties van het bedrijf gerust.

"Wij zijn blij met de komst van Heerke. Het biedt ons toegang tot nieuwe partnerships en inkoopkanalen die ons helpen bij het verder uitbouwen van het onderscheidend vermogen van de formule."

Ingrijpen

De nieuwe eigenaar greep vorig jaar naar eigen zeggen flink in om Big Bazar weer gezond te maken. In eerder genoemde jaarrekening schrijft Kooistra dat hij slechtlopende vestigingen sloot, ondernemender management aanstelde, een nieuw it-systeem invoerde en het mes zette in de kosten.

Maar ook erkent hij dat de resultaten in 2022 'aanzienlijk achterbleven bij de verwachtingen'. Omdat externe financiering nodig was om de bedrijfsresultaten te verbeteren, zou Big Bazar onderhandelen met investeerders.

Na de familie Blokker en Michiel Witteveen wist dus ook Kooistra Big Bazar niet op de rails te krijgen. In een profiel in het Financieele Dagblad werd de Friese ondernemer donderdag omschreven als een rashandelaar, die echter minder geschikt is voor het leiden van een groot bedrijf.

Zo zou het bij zijn groothandel North, die begin dit jaar failliet ging, een administratief rommeltje zijn geweest. Daarnaast had de groothandel een flinke belastingschuld opgebouwd. Ook Big Bazar zou overigens nog geld tegoed hebben van North.

Nieuwe verliezen

Uit een analyse van een door de koopjesketen ingeschakeld adviesbureau blijkt hoe beroerd de resultaten van Big Bazar afgelopen anderhalf jaar onder Kooistra waren. De winkelketen zou in 2022 ruim 17 miljoen euro verlies hebben geleden. In het eerste halfjaar van 2023 werd het verlies geschat op ruim 5 miljoen euro.

De aanhoudende verliezen konden niet zonder gevolg blijven. Medio juli verschenen de eerste zorgwekkende berichten over Big Bazar, over huurachterstanden, onbetaalde leveranciers en kredietverschaffers, halflege winkelschappen en vertraagde salarisbetalingen. Al snel volgden de eerste faillissementsaanvragen.

Big excuses

Big Bazar verontschuldigt zich op 28 augustus in een paginagrote advertentie in het FD onder de kop 'Big Excuses' tegenover de schuldeisers, en belooft beterschap. Bij de rechtbank Leeuwarden proberen het bedrijf zelf en later de ondernemingsraad ademruimte te krijgen, om alsnog een oplossing te vinden voor de problemen.

Het verzoek van het bedrijf is begin deze week afgewezen, het daaropvolgende verzoek van de or is gisteren door de rechtbank behandeld. Komende week volgt daarover de uitspraak. Big Bazar heeft al laten weten te vrezen voor een faillissement, als het geen extra tijd krijgt om aanvullende financiering te vinden.

Waarom Big Bazar nooit een succes werd

Blokker Holding wilde met Big Bazar een vuist maken tegen de opkomst van de populaire koopjesketen Action. De winkelketen groeide snel, maar leed zware verliezen. Waarom kon Big Bazar het succes van Action niet reproduceren?

Volgens Eef Luchies van Brand Junkies, dat retailformules ontwikkelt, ontbreekt het Big Bazar aan onderscheidend vermogen. "Voor schoonmaakartikelen of voor spullen om je huis te versieren ga je naar Action, je weet zeker dat je daar slaagt."

Volgens Luchies zijn de winkels van Action ook beter en overzichtelijker ingericht, zodat klanten sneller kunnen vinden wat ze zoeken. "De vestigingen van Big Bazar zijn te onoverzichtelijk, ook door reclame in de winkels zelf."

Inkoopkracht

Kitty Koelemeijer, hoogleraar Marketing en Retail aan Nyenrode Business University, wijst erop dat concurrent Action met 400 winkels in Nederland en nog eens 2000 winkels in de rest van Europa over een enorm concurrentievoordeel beschikt. "Action heeft veel meer inkoopkracht, grotere winkels en een sterker wisselend assortiment."

"Als je een kopie van Action bent, moet je minstens één of twee dingen beter doen. Maar dat is helemaal niet gebeurd", vult retaildeskundige Paul Moers aan. De winkels van Big Bazar zijn 'vrij slecht gemanaged', vindt Moers. "Ze zijn rommelig, en niet aansprekend genoeg qua assortiment."

Paul le Clercq