We laten per jaar een kwart miljard euro aan statiegeld liggen
Lang niet alle flesjes en blikjes waarop statiegeld wordt geheven, worden door consumenten ook teruggebracht. Daarmee laten we met zijn allen per jaar veel geld liggen: circa 250 miljoen euro op jaarbasis. Dat blijkt uit berekeningen van RTL Z.
Het statiegeld van 0,25 euro voor een grote plastic fles en 0,15 euro voor een kleine fles of een blikje betalen consumenten wel, maar ze innen het niet altijd als het flesje of blikje leeg is.
Bijvoorbeeld omdat je het blikje of flesje bij het verkooppunt niet kunt inleveren, of omdat je dat lekkende blikje niet in je tas wil houden tot je thuis bent.
Nu gaat het per flesje of blikje om relatief kleine bedragen, maar alles bij elkaar gaat het om heel veel geld.
Soms 42 procent niet ingeleverd
In 2022 werd in ons land 12 procent van de grote plastic statiegeldflessen van een liter of meer niet teruggebracht voor het statiegeld.
Van de kleine flesjes kwam maar liefst 42 procent niet terug, blijkt uit cijfers van het Afvalfonds Verpakkingen. Doel is dat 90 procent wél wordt ingeleverd.
Het gaat om enorme hoeveelheden blikjes en flesjes. Vorig jaar werden er in Nederland namelijk ruim 700 miljoen grote statiegeldflessen verkocht en maar liefst 1 miljard kleine.
Sinds 1 april van dit jaar betaal je ook statiegeld op blikjes. In 2022 werden maar liefst ruim 2,5 miljard blikjes op de markt gebracht.
'Veel blikjes niet teruggebracht'
Er is nog niet bekendgemaakt welk deel van de blikjes in Nederland wordt teruggebracht.
Om bij een berekening van hoeveel blikjes er niet terugkomen aan de veilige kant te blijven, kun je er vanuit gaan dat dit rond het niveau van dat van kleine flessen ligt, zeggen Rob Buurman, directeur van milieuorganisatie Recycling Netwerk Benelux, en Walther Ploos van Amstel, lector City Logistiek aan de Hogeschool van Amsterdam.
Buurman denkt overigens dat het percentage in de praktijk nog hoger ligt. Dat is in andere landen ook zo, zegt hij.
250 miljoen euro
Als je de rekensom maakt, dan kom je uit op in totaal een kleine 250 miljoen euro per jaar die consumenten laten liggen aan statiegeld.
Statiegeld Nederland, de organisatie die zorgt voor de uitvoering van het statiegeldsysteem voor plastic flessen en blikjes heeft nog niet gereageerd op dit cijfer dat RTL Z aan hen heeft voorgelegd. Staatssecretaris Vivianne Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat schreef onlangs aan de Kamer de cijfers niet te hebben. Maar Ploos van Amstel zegt goed te kunnen leven met de berekening van RTL Z.
Ook Buurman ondersteunt deze berekening. Hij becijfert verder dat consumenten in de periode van 1 april (de dag dat statiegeld op blikjes werd ingevoerd) tot en met december zeker 200 miljoen euro laten liggen. En dat is eerder een onderschatting dan een overschatting, voegt hij er aan toe.
Geld niet naar supermarkten en producenten
Supermarkten of producenten worden overigens niet rijker als consumenten flessen of blikjes met statiegeld niet inleveren.
Alleen als je je statiegeld flessen en blikjes wel naar de supermarkt brengt, maar het bonnetje niet inlevert (en niet doneert aan een goed doel) is het geld voor de supermarkt.
In de overige gevallen blijft het geld achter bij Statiegeld Nederland, dat onderdeel is van Afvalfonds Verpakkingen. In het bestuur van die stichting zitten vertegenwoordigers van de drankindustrie en supermarkten.
Statiegeld Nederland
Kort gezegd komt het erop neer dat producenten voor elk flesje en blikje dat ze leveren aan supermarkten, ze statiegeld storten bij Statiegeld Nederland. Supermarkten betalen statiegeld uit aan consumenten die lege statiegeldblikjes en flesjes inleveren en dat krijgen ze weer terug van Statiegeld Nederland.
Naast het geld van statiegeldflesjes en -blikjes die niet worden ingeleverd door Nederlanders, krijgt het fonds ook nog geld van producenten voor elke flesje en blikje dat ze leveren in Nederland. Dat zijn dus extra inkomsten, alhoewel het hier met zo'n 30 miljoen euro om een veel kleiner bedrag gaat.
Toch blijft niet ál dat geld daar plakken. Zo krijgen organisaties die flesjes en blikjes innemen (vooral supermarkten) een vergoeding voor hun machines waar je als consument je flesjes en blikjes inlevert.
Zo bezien blijft er op jaarbasis circa 230 miljoen bij Statiegeld Nederland achter.
Waar gaat geld heen?
Het is de vraag wat er met dat geld gebeurt. Want elke dag dat niet 100 procent van de statiegeld flessen en blikjes wordt ingeleverd, loopt het bedrag dat er in het fonds zit op.
Het is vastgelegd dat het geld niet naar supermarkten en producenten gaat, aldus woordvoerder Miranda de Boer van Statiegeld Nederland. Volgens haar wordt het geld gebruikt om het statiegeldsysteem verder te optimaliseren, nieuwe inname-apparaten aan te schaffen, het aantal innamepunten uit te breiden en voor informatiecampagnes.
Er zijn wel meer innamemachines nodig, aldus Buurman. Zo werden er tot juli 2021 per jaar nog 700 miljoen (grote) statiegeldflessen ingezameld, maar inclusief kleine flessen en blikjes is dat verzesvoudigd tot 4,3 miljard flessen en blikjes op jaarbasis. "Maar het aantal innamemachines steeg slechts met 10 procent."
Toch zijn er met meer machines, innamepunten en een reclamecampagne niet honderden miljoenen euro's gemoeid, aldus Buurman.
Statiegeld Nederland is zuinig met informatie
De berekening hoeveel geld consumenten laten liggen en hoeveel er bij Statiegeld Nederland blijft hangen zijn met wat onzekerheden omgeven.
Zo wil de Stichting niet bekendmaken welk percentage van de flessen en blikjes dit jaar niet wordt ingeleverd (dat wordt volgend jaar gepubliceerd).
Daarnaast wil zij niet zeggen welk deel van de flessen en blikjes worden ingezameld via donatiepunten. Daar krijg je niet je statiegeld terug, maar het geld wordt aan een goed doel geschonken.
Verder krijgen supermarkten en benzinestations die wel statiegeld uitbetalen een vergoeding per flesje of blikje. Maar de hoogte daarvan hangt af van de vraag of een flesje of blikje door hen automatisch of met de hand wordt ingenomen en of vervolgens het flesje of blikje wordt samengedrukt (dan neemt het minder ruimte in), alvast wordt gesorteerd en of er wordt geteld.
Volgens woordvoerder Miranda de Boer is dat concurrentiegevoelig. Dat lijkt merkwaardig, omdat Statiegeld Nederland de enige in ons land is die zorg draagt voor het systeem van inzameling van statiegeld blikjes en flesjes. En concurrentie met het buitenland is er ook niet.
Heb jij tips over dit verhaal? Mail rtlz@rtl.nl