Ook Nederlanders met modaal inkomen worstelen om rond te komen

Elke week kiezen tussen benzine tanken om op je werk te kunnen komen of een paar extra boodschappen. Koop je eindelijk nieuwe schoenen voor je kind of betaal je de achterstallige telefoonrekening? 

Een groep huishoudens die boven de niet-veel-maar-toereikendgrens (SCP, niet-veel-maar toereikendcriterium) zit en een baan heeft, loopt bijna dagelijks tegen problemen aan. Het afgelopen jaar werd dat nog zwaarder: driekwart van de mensen die meededen aan ons onderzoek, zegt nu moeilijker rond te komen dan een jaar eerder.

Wat komt er uit het onderzoek van RTL Nieuws?

RTL Nieuws onderzoekt sinds maart de groep Nederlanders die moeilijk rond kan komen. Op een oproep waarin we vroegen naar ervaringen met armoede, reageerden binnen een paar dagen meer dan 3000 mensen.

2778 euro bruto per maand

Eén groep sprong eruit: dat waren huishoudens die meer verdienden dan de armoedegrens van het SCP. Hun inkomen schommelt zelfs rond een modaal inkomen (2778 euro bruto per maand in 2019).

Het merendeel is met z'n tweeën (58 procent) en heeft een vaste baan (93 procent). Een zorgwekkende ontwikkeling, zegt Roeland van Geus, lector armoede aan de Hogeschool van Amsterdam: "Je ziet dat het niet meer een probleem is van laagste inkomens. Maar dit probleem strekt zich nu in sommige gevallen zelf uit tot modaal. Als je kijkt naar het besteedbaar inkomen, dus wat overblijft na de uitgaven van de vaste lasten dan komen ze heel dicht in de buurt van mensen die in armoede leven. En soms hebben ze het zelfs krapper."

Krappe woningmarkt

De financiële nood komt voornamelijk door de stijgende kosten voor maandelijkse rekeningen, zo geven de respondenten aan. De zorgverzekering, energierekening en boodschappen werden duurder.

Daarmee neemt het aandeel vaste lasten toe en blijft er dus aan het einde van de maand minder over. Ook zorgt de krappe woningmarkt voor vaak te hoge woonlasten, becijferde het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) in maart.

RTL Nieuws doet onderzoek met het publiek. Wat zegt ons publiek?

• 3000 mensen deden mee, 1616 vallen in onze onderzoeksgroep (boven de SCP-grens, rond of onder een modaal inkomen)
• 58 procent is een huishouden van 2 of meer personen
• 93 procent werkt in loondienst
• Bijna 40 procent heeft het afgelopen jaar geld geleend, vaak voor een kleinere uitgave (bijvoorbeeld 100 euro).
• Een opmerkelijk aantal mensen geven aan in de problemen te zijn gekomen na ziekte of scheiding.
• Bijna de helft van de mensen (46 procent) geeft aan net uit te komen elke maand. 29 procent komt elke maand tussen de 50 en 200 euro tekort.

Niet uiteten

Van Geuns: "Het betekent dat je eigenlijk alleen nog maar je basisbehoeften kunt bevredigen. Dat je dus kunt eten, kunt drinken. Niet te veel, niet te uitgebreid. Je kunt niet uiteten of uitgebreid op vakantie, hoogstwaarschijnlijk kan je niet in een auto rondrijden. De dingen die twintig, dertig jaar geleden met een modaal inkomen nog heel normaal waren: die kunnen niet meer of alleen met heel veel moeite."

OPROEP: RTL Nieuws blijft onderzoek doen naar huishoudens die moeilijk kunnen rondkomen. Heb jij iets meegemaakt en wil je dat met ons delen? Kijk dan hier hoe je met ons in contact kunt komen.

Buiten de boot

Voor de armsten in Nederland zijn zowel landelijk als per gemeente verschillende regelingen. De bekendsten zijn natuurlijk de huur- en zorgtoeslag. Maar in veel gemeentes kan je ook een goedkopere zorgverzekering afsluiten of hulp krijgen als je koelkast kapot gaat.

Vooral de groep die net buiten deze regelingen valt, geeft aan moeilijk te kunnen rondkomen. In sommige gevallen hebben zij hier wel recht op, maar willen of durven deze niet aan te spreken. Zij vallen dus tussen wal en schip.

Minister: 'Werken moet lonen'

Minister Koolmees van Sociale Zaken herkent dat armoede ook boven de armoedegrens parten kan spelen. Hij zegt in een reactie deze groep tegemoet te willen komen, door onder meer  de inkomstenbelasting te verlagen.

"Dit jaar zijn de lasten al verlaagd en dat gebeurt ook komend jaar en in 2021. De kinderbijslag is verhoogd. En in 2020 komen meer mensen in aanmerking voor het kindgebonden budget. Het kabinet wil dat werken ook echt loont."

Wat is armoede/ krap zitten in Nederland?

Armoede kent in Nederland verschillende definities, die door elkaar lopen. Bovendien is het echt in elk huishouden verschillend. Iedereen heeft net weer andere inkomsten, of juist extra vaste lasten door bijvoorbeeld ziekte.

Waar zijn wij vanuit gegaan?

We hebben gekeken naar de grens die het Sociaal en Cultureel Planbureau stelt voor het minimale dat een huishouden nodig heeft om rond te komen + een beetje geld voor vrije tijd: het niet-veel-maar-toereikendcriterium.

Ook hebben we de grens van een modaal inkomen gehanteerd. Daaronder valt 38 procent van de Nederlanders (CPB). Dat inkomen is 2774 bruto per maand, netto rond de 2150 euro per maand.

Maar er zijn meer definities. Zo hanteert het CBS de lage-inkomensgrens, UWV en gemeenten het Wettelijk Sociaal Minimum (WSM).

Elke gemeente heeft een eigen armoedegrens, wat een percentage is van dit WSM. Zo kun je met hetzelfde inkomen dus in de ene plaats recht hebben op hulp en een paar kilometer verderop net buiten de boot vallen.

Voorstelling over armoede

Meer weten over armoede? De Balie in Amsterdam deed de afgelopen maanden ook onderzoek naar mensen die keihard werken maar amper rondkomen. Morgen (12 juni) organiseren zij een voorstelling in Amsterdam over dit onderwerp, waar voorbeeldverhalen en de politiek aan bod komen.