'Elke vrijdag puzzelen: kan ik nog tanken, komt de telefoonrekening nog?'

Haar salaris gaat voor een groot deel op aan vaste kosten, zoals huur, verzekeringen, ziektekosten en wat overblijft gaat naar de studiekosten van haar zoon. 

"Ik zou ook wel eens gewoon een terrasje willen pakken. Ik zou ook wel eens met mijn jongens willen zeggen: kom we gaan gewoon uit eten. Maar het zit er gewoon niet in. Van die 75 euro kan ik mijn weekboodschappen kopen. En dat is voor mij belangrijker dan een etentje."

Modaal is niet altijd genoeg

Fanny verdient ongeveer een modaal inkomen (2778 euro bruto per maand in 2019). Meer dan de helft (60 procent) gaat op aan de vaste lasten.

Ook heeft ze extra ziektekosten voor haar en haar zoon en wil ze bijdragen aan zijn studie. En dan is het op. Kleding of een dagje uit zit er niet in. "Alles gaat gewoon op aan die belastingen. Ik moet al tegen mijn kinderen zeggen van: niet de hele dag televisie kijken hoor, want dan gaat de energierekening weer omhoog. Niet teveel water gebruiken, niet in bad zitten, want dat kost te veel geld, dat water."

Schaamte

Ook Sara (niet haar echte naam, identiteit bekend bij de redactie) uit Amsterdam heeft elke maand weer moeite om rond te komen. "Ik weet niet waarom ik me schaam eigenlijk. Ik weet het niet. Ik vind het gewoon een verschrikkelijke situatie. Het ergst vind ik het gewoon voor mijn kinderen."

Haar gezin, dat verder nog bestaat uit haar man en twee kinderen, verdient iets boven modaal. Toch lukt het net niet om rond te komen. Hun vaste lasten bedragen 60 procent van het inkomen en daarmee wordt het krap. Er is geen ruimte voor iets extra's. Het gezin gaat dit jaar niet op vakantie.

Heel veel stress

Veel mensen die nauwelijks rond kunnen komen, ervaren stress, zegt Gabriëlla Bettonville van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting Nibud. "We zien wel dat mensen het vaak ingewikkeld vinden en daar ook stress van krijgen. Daardoor hebben ze nog meer moeite hebben om de eindjes aan elkaar te knopen."

Minder inkomen

Ook Nienke (niet haar eigen naam, identiteit bij de redactie bekend) reageerde op ons onderzoek en ervaart deze stress. "Ik vind het gewoon zo erg, zo erg dat dit zo is." Ze woont in een kleine stad in het noorden. De situatie van haar gezin veranderde toen haar man na meer dan 20 jaar in de buurt wilde werken. "Hij was al die jaren alleen in het weekend thuis, we wilden nu eindelijk eens doordeweeks samen eten."

Maar die nieuwe baan betekende een nieuw, minder gunstig, contract. Hun inkomsten daalden met een paar honderd euro naar 2000 euro netto per maand, net onder een modaal inkomen. Dat is inclusief de inkomsten die Nienke binnenbrengt met haar werk als schoonmaakster. Maar de vaste lasten bleven gelijk. En nu is het elke maand een rekensom. "Elke vrijdag zit ik te puzzelen: moeten we nog tanken, komt de telefoonrekening nog?"

Bellen bij familie

Voor haarzelf heeft zij dat laatste vraagstuk al opgelost. Ze heeft een prepaidkaart van 20 euro per drie maanden. En als die op is? "Dan loop ik langs bij familie, of bel ik pas de volgende maand."

Nienke heeft een dochter die studeert en op dit moment stage loopt. Maar bijdragen aan haar studie zit er niet in. "Zij woont thuis en dat is prima. Maar je zou zo graag iets bijdragen aan haar studie- en leefgeld." Op vakantie is het gezin al jaren niet geweest.

Een jaar geleden was Nienke het zat. Ze stapte naar de gemeente en kreeg een budgetcoach toegewezen. "Die gaf aan dat wij eigenlijk niet zo veel geks doen." En dus kon er ook weinig beter, maar of dat nu was waar ze op hoopte? "Eigenlijk niet per se, want ik wil hier juist uit komen." Dus heeft Nienke extra werk aangevraagd bij haar werkgever, in de hoop op een uitweg.

Bezuinigen op boodschappen

Deze gezinnen houden hun inkomsten en uitgaven zorgvuldig bij in een overzicht. Dat helpt iets, maar er blijft niet meer over. Sparen lukt niet, dus is het elke dag vrezen dat er geen grote tegenvaller komt. "Ik ben al anderhalf jaar als de dood dat de wasmachine kapot gaat. Omdat die een heel hard geluid maakt met centrifugeren", zegt Sara. "Eigenlijk al het geld dat binnenkomt, zet ik al vast. Van dat is voor dat, dat is voor dat, dat is voor dat. En als er bijvoorbeeld iets onverwachts komt en ik geef dan 10 euro te veel uit, nou dan moet ik op de boodschappen bezuinigen."

Sara is net op schoolreisje geweest. Dat kostte 50 euro per kind. Daar heeft ze hard voor moeten sparen. Een ander 'dagje uit' zit er vaak niet in. "Ik wilde laatst met de kinderen naar de Efteling. Had van de buurvrouw een kortingsbon gekregen. Maar toen ik zag wat kaartjes dan alsnog kosten, en dan ook nog de reis....dat lukt niet."

Onzekerheid, ondanks een vaste baan

De armoede maakt ze vooral heel erg moe. Sara: "Ik zou wel gewoon een keertje een winkel in willen lopen en dan denken: 'oh, leuk truitje, 15 euro, kopen'. Maar zelfs dat kan gewoon niet. Het lijkt net of ik niet wordt beloond, ondanks dat ik werk. Ik blijf klem zitten. Het leven is niet meer leuk en spontaan."

"Je moet het maar doen", zegt Fanny. "Maar voor heel veel mensen is dit gewoon bijna niet meer te doen."

 Toelichting

Van alle personen in dit verhaal en in ons verdere onderzoek hebben wij de huishoudboekjes en loonstrookjes tot in detail mogen inzien. In een aantal gevallen hebben we die ook voorgelegd aan een expert van het Nibud. Ook hebben wij een tiental huisbezoeken gedaan, om zo nog meer inzicht te krijgen in de situatie.