Servië krijgt de grootste lithiummijn van Europa, maar daar is niet iedereen blij mee

Scholz noemde het een 'belangrijk Europees project' dat ervoor zorgt dat Europa 'soeverein blijft in een veranderende wereld en niet afhankelijk wordt van anderen'. Lithium wordt in batterijen gebruikt, en ook in de accu's van elektrische auto's.

Momenteel is 97 procent van het lithium in de EU afkomstig uit China. Ook meeste lithiumbatterijen worden in China gemaakt, waardoor Europese autofabrikanten van China afhankelijk zijn voor de bouw van nieuwe elektrische auto's. Met de nieuwe overeenkomst hoopt Scholz dat onder andere Duitse autofabrikanten hun lithium uit Servië kunnen halen.

Het lithium dat de komende jaren in Servië wordt gewonnen, is in eerste instantie bedoeld voor de Europese auto-industrie. Automakers Mercedes, Volkswagen en Stellantis kunnen hun lithium voortaan in Servië kopen, zei de Servische president Vučić donderdag. "De EU heeft lithium nodig, en wij willen onze banden met de EU versterken."

Servië heeft geen makkelijke verhouding met de Europese Unie. Zo onderhoudt het land goede banden met China en Rusland, en was er vorig jaar sprake van verkiezingsfraude. Door middel van handel zou die band kunnen verbeteren. Het land is al sinds 2012 kandidaat-lid van de EU, maar een lidmaatschap lijkt nog ver weg.

Enorme lithiumreserve

De Jadarmijn in het westen van Servië is een van de grootste lithiumreserves van Europa. Servië hoopt met de nieuwe mijn zo'n 58 duizend ton lithium per jaar te winnen, genoeg voor 1,1 miljoen elektrische auto's. Servië zou Europa kunnen voorzien van wel 90 procent van het benodigde lithium. Het grote mijnbouwbedrijf Rio Tinto zou de mijn bouwen.

In Servië zijn er zorgen over de milieugevolgen van de mijn. Zo zouden er bossen moeten worden gekapt om lithium te delven, en kan het grondwater i\door de mijnbouw vervuild raken. In 2021 en 2022 waren er al demonstraties tegen de bouw van lithiummijnen in Servië. De Servische overheid schrapte de plannen voor lithiumwinning, maar die plannen zijn nu weer terug.

Het Constitutioneel Hof van Servië oordeelde deze maand dat de overheid niet zomaar een streep kon zetten door de lithiummijnbouw. De overheid had 'de grenzen van haar bevoegdheid overschreden', zei het hof. Als gevolg van het besluit van het hof maakte de Servische overheid deze week bekend dat de controversiële mijnbouw alsnog doorgaat. In 2028 kan er al lithium worden gewonnen.

'Persoonlijk vechten voor het milieu'

President Vučić probeert de zorgen bij zijn bevolking weg te nemen. "Als president zal ik persoonlijk vechten voor het milieu en voor de levens van onze burgers in Jadar, zodat hun water en lucht schoon zijn", zei hij deze week. Volgens hem verdient Servië miljarden aan de mijn, en komen er ook nog eens duizend banen bij.

Oppositiepolitici in Servië geloven de president niet. "Er is een compleet gebrek aan vertrouwen in de overheid als ze zeggen dat dit in het belang van burgers is", zegt een van de leiders van de Servische partij Groen-Links Beweging tegen de BBC. "We vrezen dat Servië wordt opgeofferd om lithium te leveren voor elektrische voertuigen die vrijwel niemand in Servië zich kan veroorloven."

Burgers uit de omgeving van Jadar hebben zich verenigd om de plannen tegen te houden. "Auto's voor Europa, batterijen voor de Chinezen en stortplaatsen, ziektes, kanker en wie weet wat nog meer voor de Serviërs", zegt een lokale bewoner tegen de Duitse nieuwszender DW.

Wegen en spoor blokkeren

De ontwikkeling van de mijn lijkt voorlopig door te gaan, ondanks de zorgen die in Servië leven. Tegenstanders van de mijn willen wegen en het spoor blokkeren als de overheid niet afziet van de plannen, maar de kans dat ze daar iets mee bereiken lijkt klein.

Bekijk hieronder een video over de hittegolf waar Servië momenteel mee kampt, waardoor het grootste meer van het land bijna volledig is opgedroogd.