Wetenschappers over veelbelovend onderzoek: lang leven is mooi, gezond blijven is beter

Een indrukwekkende trits onderzoekers uit Londen en Singapore schreef mee aan het onderzoek dat werd gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature. De wetenschappers hebben de hoeveelheid van het eiwit interleukine-11 verlaagd in de muizen. Die waren daardoor gezonder en sterker en hadden minder vaak kanker dan hun leeftijdsgenoten. Het onderzoek werd internationaal opgepakt, ook RTL Nieuws besteedde er gisteravond al aandacht aan.

Belangrijke eerste stap

Een opmerkelijke studie, noemt verouderingsonderzoeker Liesbeth Veenhoff van de Rijksuniversiteit Groningen het onderzoek. "Vaak is de eerste vraag die zich hierbij opdringt: wat hebben wij mensen hier nou aan? Dan zeg ik: heel veel. Eigenlijk alles wat dokters en diëtisten vandaag de dag doen en voorschrijven aan hun patiënten, heeft een lange weg afgelegd vanuit de wetenschap. Dit onderzoek is weer zo'n belangrijke eerste stap."

Of de bevindingen uit het onderzoek er ook voor kunnen zorgen dat wij mensen, net als die muizen, 25 procent langer leven, valt te betwijfelen. "De resultaten zullen zeker niet een-op-een toepasbaar zijn op mensen", zegt Veenhoff.

Voor wetenschappers die onderzoek doen naar veroudering is langer leven ook niet het voornaamste doel. "Niet langer leven, maar langer gezond blijven is voor ons het belangrijkst: het toevoegen van gezonde jaren aan het leven. Als we ervoor kunnen zorgen dat we pas op latere leeftijd te maken krijgen met kanker, diabetes, alzheimer, parkinson of andere chronische ziektes, zou dat een waanzinnige hoeveelheid ellende voorkomen."

Door simpelweg te leven, loopt ons lichaam onherstelbare schade op: door blootstelling aan de zon, door alcohol, door stress, door een frietje met. Wanneer cellen onherstelbaar beschadigd raken, scheiden ze interleukinen uit die langzaam maar zeker voor 'chaos' zorgen in ons lichaam, zegt verouderingsbioloog Peter de Keizer van het UMC Utrecht. "Naarmate we ouder worden, komt er daardoor steeds wat meer zand in de motor."

Hij trekt de vergelijking met een een-op-eengesprek. In een rustige omgeving – zonder die interleukinen – is dat makkelijker dan wanneer de ruis toeneemt. Het wordt al lastiger als we buiten staan en de buurman begint het gras te maaien, laat staan als er dan ook nog een vliegtuig laag overvliegt. Die extra ruis – dát is eigenlijk wat er in het lichaam gebeurt als het aantal interleukinen toeneemt.

Wow-effect

Het negatieve effect van bepaalde interleukinen is bij wetenschappers al een tijdje bekend. Het zorgt onder meer voor ontstekingen en heeft effect op de snelheid waarmee we ouder worden. "We wisten al een poosje dat interleukine-1 en -6 pestkoppen zijn voor muizen. Daar komt met dit onderzoek interleukine-11 bij. Op zich niet schokkend, maar het echte wow-effect bij dit onderzoek zit 'm in het feit dat daartegen al middelen worden getest bij mensen in klinische studies", zegt De Keizer.

De wetenschappers van het Nature-onderzoek zijn daarmee geslaagd om de muizen 25 procent langer te laten leven. Voor mensen zit het misschien wel net even anders. "Al is het maar omdat wij mensen veel langer leven dan muizen. We verouderen ongeveer vanaf de puberteit, of in ieder geval ons 25ste. Je zou zo'n middel om het aantal interleukinen af te vangen dan gedurende tientallen jaren consequent moeten toedienen. Het lichaam zal daar waarschijnlijk op reageren en dat compenseren, met mogelijk negatieve gezondheidseffecten tot gevolg."

Ziekte uitstellen, 'al is het maar een jaartje'

Wat die waarschijnlijk negatieve effecten precies zijn, is eigenlijk niet te zeggen. Daar komt een oud en bekend, maar ook begrijpelijk probleem om de hoek kijken waar veel verouderingsonderzoeken mee te maken hebben: door regelgeving is het niet makkelijk om zomaar op mensen te testen.

"Maar ook als uit deze studie niet de gouden pil ontstaat die ervoor zorgt dat iedereen 25 procent langer gezond blijft, dan nog kan die een nuttige toepassing hebben", zegt verouderingsonderzoeker Veenhoff.  "Als het solide wetenschap is, dan vindt het altijd wel zijn weg. Soms op een heel onverwachte manier. Het is ook goed denkbaar dat zo'n ontdekking bijvoorbeeld kan helpen bij het vinden van een genezing voor een bepaalde soort ziekte."

Dat is uiteindelijk ook wat we willen, zegt Veenhoff: "De leeftijd waarop we te maken krijgen met bijvoorbeeld kanker of hartfalen uitstellen. Al is het maar een jaartje. Dat zou in potentie al een enorme sociale én economische impact op de maatschappij hebben." 

Voor verouderingsbioloog De Keizer zit het geheim voor gezond ouder worden 'm in het weghalen van de oorzaken voor de toename van interleukine-11. 

Intellect, voeding en beweging

Niet een leven lang behandelen, maar de oorzaak voor het ontstaan van die interleukinen voorkomen of weghalen. "De drie belangrijkste factoren daarvoor zijn intellect, voeding en beweging", zegt De Keizer. "De oude Romeinen wisten al dat niet te veel eten, af en toe sporten en de hersenen actief houden, bijvoorbeeld door te sudokuen op latere leeftijd, zorgen voor de voorwaarden voor een lang en gezond leven."

"Daarnaast", zegt De Keizer, "testen we stoffen in klinische studies om die interleukinen te doden. Deze worden eind dit jaar in apen getest en we hopen in 2025 te beginnen bij patiënten met klinische studies voor kanker."