Nederlandse mondkapjesindustrie komt langzaam maar zeker op gang
Nederland heeft elke week 4,5 miljoen mondkapjes nodig voor de zorg en naar verwachting nog eens acht miljoen voor de rest van Nederland. Ondernemers ruiken kansen. "Ik heb nog nooit zo snel een lening gekregen."
Een van die ondernemers is Sander Borchart van BMS Auto- en Projectstoffering uit Haarlem. Hij verwacht binnenkort 2,4 miljoen chirurgische maskers per week te kunnen leveren.
Zijn bedrijf bekleedt normaal gesproken stoelen voor onder meer treinen, bussen, trams en auto's. Nu tuigt het een speciale afdeling op voor de productie van mondkapjes: HMK Medical, waarbij de afkorting staat voor Hollandse Mondkapjes.
Van meedenken naar produceren
Borchart kwam op het idee toen een klant hem vroeg mee te denken over de productie van mondkapjes voor zijn personeel. Na enig onderzoek besloot hij zelf een fabriek te beginnen.
"De productie van mondkapjes is technisch gezien verwant aan wat BMS doet", zegt Borchart. "Daarom durf ik het aan om een substantieel bedrag in een Haarlemse productielijn te investeren."
Soorten mondkapjes
Nederland heeft verschillende mondkapjes nodig. Volgens minister Martin van Rijn voor Medische Zorg zijn er 4,5 miljoen mondkapjes per week nodig specifiek voor zorgpersoneel dat met coronapatiënten werkt. Dit zijn maskers van het type FFP2 en FFP3.
Daarnaast heb je mondkapjes voor andere vormen van zorg, zoals de reguliere ziekenhuiszorg, thuiszorg, mondzorg en ouderenzorg. Deze kapjes – verwarrend genoeg chirurgische maskers genoemd – zijn ook geschikt voor bijvoorbeeld kappers, tatoeëerders of gewoon reizigers. Hier zijn er naar verwachting acht miljoen per week van nodig.
Daarnaast kun je natuurlijk zelf een mondkapje maken van een oud gordijn. Dat biedt misschien niet de maximale bescherming, maar ziet er wel leuk uit.
Dertig tot veertig arbeidsplaatsen
De aanvankelijke investering voor de mondkapjesfabriek bedraagt bijna een miljoen euro. Begin juni krijgt het bedrijf twee computergestuurde mondkapjesmachines geleverd uit China, en naar verwachting later in de maand nog twee.
Nu de vraag naar stoffering tijdelijk is teruggelopen door de coronacrisis, kan een deel van het personeel terecht in de mondkapjesfabriek. Maar het bedrijf gaat ook nieuwe mensen aannemen. "Bij volledige bezetting van de machines denken wij aan dertig tot veertig arbeidsplaatsen", zegt een woordvoerder.
Certificering bureaucratisch proces
Een van de problemen waar je tegenaan loopt als je uit het niets een mondkapjesfabriek uit de grond wil stampen, is de certificering, weet Fleur Bakker van de Refugee Company. Zij is een van de initiatiefnemers van de Mondmaskerfabriek in Arnhem, die nu aan het proefdraaien is met twee gloednieuwe mondkapjesmachines.
"De certificering van medische producten kan niet meer in Nederland en is een lang proces dat normaal gesproken wel twee jaar kan duren. Wij vragen om het binnen een aantal weken te doen", zegt Bakker.
De Mondmaskerfabriek hoopt uiterlijk op 25 mei de certificering rond te hebben. Tegen die tijd is de productie al opgestart. Het idee is dat in de fabriek vluchtelingen gaan werken met een verblijfsstatus. Zij krijgen tussendoor taalles Nederlands en worden zo klaargestoomd voor de Nederlandse arbeidsmarkt.
Snelle lening
De certificering is niet het enige dat snel ging bij de Mondmaskerfabriek. De fabriek kreeg een lening van 250.000 euro van Qredits, een onafhankelijke organisatie die mkb-bedrijven microkredieten verschaft.
"Er zaten drie dagen tussen het idee en de financiering. Onze contactpersoon bij Qredits zei dat ze nog nooit zo snel een lening hadden verschaft." Het helpt dat de Mondmaskerfabriek een sociale onderneming is, waarmee ze veel goodwill kweekt.
Ook de Philips Foundation was gecharmeerd van het project. Het verstrekte een lening om de fabriek versneld op te starten en bracht het bedrijf in contact met een leverancier van grondstoffen voor de mondkapjes in China.
De Mondmaskerfabriek heeft nu twee productielijnen staan, en er zijn plannen voor nog eens twee nieuwe machines. Daarmee kan het bedrijf groeien naar een productie van 1,4 miljoen chirurgische maskers per maand.
Grondstoffen
Dan is het wel cruciaal dat er genoeg grondstoffen te krijgen zijn. Vooral een stof genaamd meltblown is erg moeilijk te krijgen. Meltblown is de middelste van de drie lagen in een chirurgisch masker. Het is de stof die de meeste deeltjes filtert uit de lucht die je in- en uitademt.
Sinds de uitbraak van de coronapandemie jagen bedrijven wereldwijd op dit materiaal.
"Ik sta hier nu voor tien pallets meltblown. Dat is tegenwoordig 50.000 euro waard! Dat is veertig keer duurder dan vroeger", zegt Bakker. "We zitten erover te denken om ook een machine naar Nederland te halen die meltblown produceert."
Eigen land eerst
Ook bij Auping lopen ze tegen dat probleem aan. "Steeds meer landen stellen zich protectionistisch op: eigen land eerst", zei ceo Jan-Joost Bosman eerder tegen RTL Z. "We hebben ons natuurlijk enorm laten overvallen door dit virus."
De beddenproducent produceert sinds halverwege april mondkapjes in zijn fabriek in Deventer. Het gaat hier om maskers voor doktoren die met corona-patiënten werken. Auping sloot een consortium met filterfabrikant Afpro en chemiebedrijf DSM, om samen te kunnen werken bij het aankopen van grondstoffen, met name meltblown.
De schaarste is ook te merken bij de aanschaf van machines, vertelt woordvoerder Ine Stultjens. "Normaal gesproken bouwen ze die in zes maanden, nu krijgen ze zes weken de tijd." De eerste machines voor Auping zijn net klaar en zullen in de komende dagen naar Deventer worden vervoerd, waar het personeel tot nu toe handmatig werkt.
Drie maanden
Zo moet de productie snel opgevoerd worden. De opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport van vorige maand was vier miljoen mondkapjes in totaal, in principe binnen drie maanden.
Inmiddels spreekt minister Van Rijn dus over 4,5 miljoen mondkapjes per week. Bosman: "Daar gaan we samen met Afpro ons best voor doen. Maar het is ook een beetje koffiedik kijken, afhankelijk van hoe het virus zich in ons land gaat gedragen."
Samenvattend: de mondkapjesindustrie in Nederland komt langzaam op gang. Als de machines eenmaal draaien, rollen er miljoenen kapjes van de band, zowel medische als niet-medische. Maar bij drie grote producenten draaien de machines vooralsnog niet of alleen nog op proef, terwijl de mondkapjes nu al nodig zijn. De komende weken gaan spannend worden.