Opgevoerde jacht op criminele klanten kost banken miljard euro per jaar

Nederlandse banken zitten klem tussen lagere inkomsten vanwege de lage rente en hoog opgelopen kosten die ze moeten maken om witwassen en het financieren van terrorisme tegen te gaan.

'1 miljard is veilige schatting'

De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) werkt aan een uitvoerig onderzoek hoeveel banken in Nederland uitgeven in de strijd tegen witwassen en financieren van terrorisme, maar het gaat om circa 1 miljard euro per jaar, zegt Bart van Leeuwen, hoofd communicatie bij de NVB.

Het gaat dan om de uitgaven van banken in Nederland. Hoeveel Nederlandse banken hieraan besteden in het buitenland zit dus niet in dat bedrag, maar bedragen die de vestiging van buitenlandse banken in Nederland hier aan uitgeven wel.

Het bedrag ligt mogelijk nog wat hoger, "je zit redelijk aan de veilige kant met deze inschatting", aldus Van Leeuwen. Wanneer het onderzoek komt, is onduidelijk. 

10.000 werknemers

In totaal zijn 10.000 bankmedewerkers in Nederland bezig met de jacht op criminele activiteiten van hun klanten, aldus Jelle Wijkstra, een andere woordvoerder van de NVB. Dat komt neer op zo'n ruim 15 procent van het totaal aantal bankmedewerkers, zo'n 60.000 à 65.000 volgens de NVB. 

Naast loonkosten voor deze medewerkers maken banken kosten voor onder meer IT en kantoren.

Kostbare tik op de vingers

Banken moeten hun klanten screenen en nagaan of er geen sprake is van ongewone transacties. Door schade en schande wijs geworden heeft dit nu hun volle aandacht. In de afgelopen jaren kwamen meerdere zaken aan het licht over banken die hun zaken niet op orde hadden. 

Zo moest Rabobank van toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB) 40.000 klanten opnieuw controleren op witwassen.

En ING Bank werd nog dramatischer met de neus op de feiten gedrukt. De bank schikte met het Openbaar Ministerie (OM) voor in totaal 775 miljoen euro. ING gaf toe dat het ernstig tekort was geschoten bij het voorkomen van fraude.

Eerder dit jaar schikte ABN Amro voor 480 miljoen euro met het OM omdat de bank tekortschoot bij het tegengaan van witwassen. Verder loopt er nog een strafrechtelijk onderzoek naar voormalige bestuurders. Het OM heeft drie mensen aangemerkt als verdachte. Voormalig minister en ex-ceo van ABN Gerrit Zalm is een van hen.

ING: 530 miljoen

ING besteedde vorig jaar zo'n 530 miljoen euro aan het voorkomen van witwassen en financieren van terrorisme door klanten.

"Dat bedrag lijkt in 2020 een bovengrens te hebben bereikt, maar we gaan er wel vanuit dat ze kosten hoog zullen blijven", aldus Christoph Linke, woordvoerder van ING Bank. 

ABN: 1 miljard in komende 2 jaar

Bij ABN Amro ging het de afgelopen drie jaar om in totaal bijna 1 miljard euro en voor de komende 2 jaar staat bij elkaar ruim 1 miljard euro aan kosten gepland, aldus Jarco de Swart, woordvoerder van ABN Amro.

De bank maakt ook inhaalkosten om dossiers op orde te brengen, iets dat dus eigenlijk in het verleden al gebeurd had moeten zijn.

Rabobank trok afgelopen jaar 380 miljoen euro uit. Hoeveel dat dit jaar zal zijn wil woordvoerder Eric Lagerwey niet zeggen, 'het is wel zeker dat er nog de nodige investeringen worden gedaan'.

De Volksbank wil er niets over kwijt tegen RTL Z.

Minder personeel

Tegenover de enorme kosten die banken moeten maken tegen witwassen en financiering van terrorisme, staan flinke bezuinigingen.

Zo verdwijnen er nog altijd banen bij de banken. Rabobank schrapt in de komende vijf jaar gemiddeld 1000 banen per jaar, in totaal 5000 banen dus. Bij de veel kleinere Volksbank staan 400 tot 500 banen op de tocht. Dat komt neer op ongeveer 15 procent van het vaste personeelsbestand van de bank.

Ook ABN Amro gaat reorganiseren en schrapt daarbij tot 15 procent van de arbeidsplaatsen. Dat komt neer op zo'n 2800 banen. Bij ING Bank verdwijnen tot eind volgend jaar zo'n 1000 banen, mogelijk 200 tot 300 daarvan in Nederland.

En minder kantoren

Verder moet je bankkantoren tegenwoordig met een loep zoeken. Er verdwijnen namelijk steeds meer bankkantoren. Rabobank sluit de helft van het aantal vestigingen. Bij ING gaat meer dan de helft van kantoren in Nederland dicht. Daarbij verdwijnen 440 banen, bovenop de hierboven genoemde ontslagronde.

Nu al is er in grote steden als Haarlem, Leiden, Breda, Nijmegen en Groningen van zowel ABN Amro als van ING nog maar één kantoor. Soms is er elders in de stad nog een servicepunt, waar je voor minder ingewikkelde transacties terecht kunt.

Zelfs in Amsterdam heeft ABN Amro nog maar één volwaardig kantoor.