Qatar stopt met het leveren van LNG, vloeibaar gemaakt aardgas, aan de Europese Unie als die een nieuwe milieuwet gaat handhaven. Daarmee dreigt de Qatarese energieminister Saad al-Kaabi.
Volgens die nieuwe wet moeten bedrijven onderzoeken of ergens in hun toeleveringsketen mensenrechten worden geschonden of dat er klimaatschade ontstaat.
Als een bedrijf dat niet doet, dan riskeert het een boete van de EU van tot wel vijf procent van de wereldwijde omzet.
De strenge milieuregels vloeien voort uit de Europese Green Deal. Klimaatverandering en de aantasting van het milieu vormen een existentiële bedreiging voor Europa en de wereld, aldus de Europese Commissie.
'Onuitvoerbaar'
Maar volgens al-Kaabi kost het te veel geld om alles te controleren. In de praktijk zou dit dus niet uitvoerbaar zijn. Als Europa de nieuwe wet vanaf 2027 gaat handhaven dan wil Qatar geen vloeibaar gas meer leveren aan Europa om een boete te voorkomen.
Sinds de oorlog in Oekraïne gebruiken Europese landen veel meer vloeibaar aardgas als alternatief voor Russisch gas. Qatar is een van de grootste exporteurs van LNG ter wereld. Het staatsbedrijf Qatarenergy levert ook aan Nederland.
'Spierballentaal'
"Spierballentaal", noemt PvdA-Europarlementatiër Lara Wolters de uitspraken van Qatar. "Er wordt gezegd: 'Jullie mogen kiezen, of de wet van tafel, of wij leveren geen gas'."
Maar Wolters denkt wel dat er ruimte is voor onderhandeling. "Ze zeggen ook dat bestaande contracten niet opengebroken worden. En een boete van 5 procent van de hele omzet die gaat ons te ver, maar een boete van 5 procent over de Europese omzet daar kunnen we over praten. Dus het is aandacht afleiden van het echte probleem: dat zijn mensenrechten en arbeidsomstandigheden. Het is een strategische zet denk ik."
Afhankelijk
'We zijn heel erg afhankelijk geworden van LNG', zegt energie-analist Jilles van den Beukel van het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Qatar is een grote speler in de wereld van LNG, samen met de VS is het de grootste. Dus we moeten het dreigement wel degelijk serieus nemen, aldus Van den Beukel.
"Maar je moet het ook zien als schot voor de boeg. Het duurt nog even voor die wet ingaat. En voor Qatar is de EU ook een interessant afnemer, die ze niet zomaar weg zullen doen." Verder is het niet de EU die gas koopt, maar commerciële partijen, vult Hans van Cleef, energiedeskundige van consultancybureau Publieke Zaken, aan.
Het geeft volgens Van den Beukel wel aan dat die EU-regels een serieuze zaak zaak zijn voor bedrijven, maar veel bedrijven hebben niet zo'n machtspositie als Qatar, zegt hij. "En de EU probeert zijn wil op het gebied van verduurzaming op te leggen aan landen buiten de EU, maar je ziet steeds meer weerstand", aldus Van Cleef.
Qatar kan ervoor zorgen dat gas niet door de EU op de spotmarkt gekocht kan worden, en dat langetermijncontracten niet worden verlengd, zegt hij.
Alternatieven
En wij moeten ons afvragen wat we willen, want veel gas wordt ingevoerd, aldus Van den Beukel. Zo kopen we gas uit Noorwegen. Daarnaast zijn er drie grote spelers: Rusland, Qatar en de VS. Van het gas uit Rusland willen we af, dan houd je niet veel alternatieven over, aldus Van den Beukel.
Het is afwachten of Qatar zijn zin krijgt, het is voor hen niet moeilijk om meer afnemers in Azië in plaats van in Europa te zoeken, besluit Van Cleef.
'Niet langer wegkijken'
"Het doel is dat bedrijven die diensten of producten aanbieden in de EU niet langer wegkijken van misstanden die ze buiten de Europese grenzen veroorzaken. Denk aan kinderarbeid of slechte arbeidsomstandigheden, maar ook milieuvervuiling en de uitstoot van broeikasgassen", zegt Heleen Ekker, klimaatspecialist van RTL Nieuws.
"Ook in Europa was er nogal wat tegenstand, en de wet is gaandeweg ook nogal afgezwakt. Maar de bedoeling is dat bedrijven niet kunnen profiteren van landen waar minder strenge wetten gelden, of de handhaving van regels minder strikt is."
'Minder vervuilend dan gas uit de VS'
Maar de afwegingen zijn niet makkelijk. LNG uit Qatar is namelijk minder vervuilend dan Amerikaans gas, zegt Van den Beukel. Bij het winnen van Qatarees gas zijn er volgens hem namelijk minder methaanlekkages dan in de VS. Op het gebied van arbeidsomstandigheden is het overigens een ander verhaal, aldus Van den Beukel.
Azië belangrijker voor Qatar
Ongeveer 10 procent van het gas dat de EU invoert komt uit Qatar, zegt Van den Beukel, ongeveer de helft komt uit de VS en Algerije is goed voor nog eens zo'n 10 procent.
"Maar circa 15 procent van ons gas halen we nu nog Rusland en daar willen we vanaf," vult Van Cleef aan. Trump wil dat EU meer gas gaat kopen in de VS, maar het is goed om niet te afhankelijk te worden van één land, zegt hij.
Veel LNG dat Qatar produceert gaat nu naar Azië, die markt is veel belangrijker voor het land, aldus Van den Beukel. LNG is de kurk waar de economie van Qatar op drijft, zegt hij. Olie en gas zijn goed voor 60 tot 70 procent van de economie van Qatar, dat is vooral de uitvoer van gas, aldus Van Cleef.
Verder, wat speciaal is voor Qatar, zij hebben eigen schepen waarmee vloeibaar gemaakt aardgas wordt vervoerd.
In deze video zie je dat de nieuwe Europese Commissie voor grote klimaatuitdagingen staat, dit zijn ze:
