Schrijnende gevallen in de kou bij afwikkeling toeslagenaffaire
Een groep van 400 tot 500 ouders die is gedupeerd door de toeslagenaffaire bij de Belastingdienst en daardoor in grote financiële problemen zit, wordt de komende maanden nog steeds niet gecompenseerd. De ouders worden intern bij de Belastingdienst aangeduid als 'schrijnende gevallen', maar toch blijven zij in de kou staan.
Dat blijkt uit vertrouwelijke, interne stukken waar RTL Nieuws en dagblad Trouw inzage in hadden.
Gebrek aan personeel
De Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) heeft een tekort aan mensen. De ambtelijke en politieke top heeft nog steeds geen knopen doorgehakt over hoe mensen ruimhartig tegemoet kan worden gekomen, zoals eerder was beloofd.
Ambtenaren die ouders moeten begeleiden zeggen dat geen besluiten worden genomen, uit vrees voor 'precedentwerking', zo bevestigen meerdere bronnen. Dit krijgen verschillende ouders te horen van hun 'persoonlijk zaakbehandelaars'.
'Compensatieberekening al lang klaar'
Al vanaf het begin van de toeslagenaffaire speelt in Den Haag angst voor precedentwerking. De politieke vrees is dat meer mensen aanspraak gaan maken op compensatie en dat de bedragen hoger uit zullen vallen als mensen echt ruimhartig worden geholpen.
Onder getroffen ouders neemt de frustratie en boosheid toe, over verbroken beloften, zo blijkt uit een noodoproep in manifest dat is opgesteld voor het parlement.
Ouders zelf aan zet
Hoewel de groep van 400 tot 500 mensen die ernstig in de knel zitten bekend zijn, is er voor hen nog geen zicht op een oplossing. “Ouders moeten zelf aangeven dat ze schrijnend zijn", staat in een recent vergaderverslag van de top van Toeslagen.
Ambtenaren die de gedupeerde ouders moeten helpen, mogen dit intern ook aankaarten. Maar onder hen groeit juist de onvrede over de chaotische aansturing en het uitblijven van besluiten. Want, zeggen zij: "De compensatieberekeningen liggen al lang klaar."
Geheim: aan de slag met 40 zaken
Staatssecretaris Van Huffelen (Toeslagen) meldde dinsdag in een brief aan de Kamer dat mogelijk pas vanaf november ouders op 'grotere schaal' geholpen kunnen worden. Wat dit in de praktijk betekent blijkt uit vertrouwelijke vergaderstukken.
Daar wordt onomwonden gesproken van 'een pas op de plaats maken', hoewel Van Huffelen dat naar buiten toe niet zo wil noemen. De staatssecretaris heeft het liever over 'een ander tempo volgen'.
'Verzwijgen'
De komende maanden gaat de dienst aan de slag met slechts '40 casussen', van de in totaal 26.000 gedupeerden, stelt de hoogste ambtenaar van Toeslagen. "De lessen daaruit moeten we gebruiken voor de anderen." In het topoverleg adviseert het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid voor de Kamer te verzwijgen dat de hele uitvoeringsorganisatie vrijwel stil ligt: "Geadviseerd wordt het getal 40 niet te noemen."
Morgen moet Van Huffelen zich in een steeds kritischer Kamer verantwoorden, in een ingelast debat.
Alarmcode roze
Uit de documenten blijkt dat ook intern 'grote zorgen' leven over de gang van zaken. Alle cruciale besluiten die genomen moeten worden, liggen op het bordje van het Strategisch Crisisteam van de staatssecretaris. Maar ook als daar nu wel knopen worden doorgehakt, kan het in de uitvoering voorlopig nog niet worden verwerkt, zo staat in de stukken.
Daarom krijgen alle acties de alarmcode 'roze' en kunnen er nog geen harde deadlines worden genoemd. De crisisorganisatie gaat nu op de schop, na nog vertrouwelijke kritische adviezen van de Boston Consultancy Group. Na een 'valse start' waarbij hele groepen mensen ten onrechte buiten de boot vielen, moet het straks beter gaan.
De vertraging betekent dat er dit jaar geen 220 miljoen wordt uitgetrokken voor compensatie, maar hooguit 100 miljoen. Volgens ambtenaren van Financiën zou dit geld moeten terugvloeien naar de staatskas, maar Van Huffelen wil dit geld voor gedupeerden doorschuiven naar volgend jaar.
Uit de stukken blijkt dat vrees voor precedentwerking doorwerkt
- Mogelijk moet er niet alleen compensatie komen voor onterecht teruggevorderde toeslagen voor kinderopvang, maar ook voor andere toeslagen, zoals zorg- of huurtoeslag. Daar wordt nu op gestudeerd. Dan zou de wetgeving moeten worden aangepast, met als gevolg: "Onvoorziene extra kosten."
- Tegen de Kamer is gezegd dat gedupeerde kinderopvangorganisaties maar naar de rechter moeten stappen als zij denken dat ze ook getroffen zijn. In de vertrouwelijke stukken staat echter dat er nog een 'discussiestuk' moeten komen over hoe om te gaan met 'kinderopvangorganisaties die financieel geraakt zijn'. De interne deadline daarvoor is december.
- Meer groepen burgers komen in aanmerking voor compensatie, omdat zij ook slachtoffer zijn van een vooringenomen fraudejacht. Hierover heeft adviesbureau KPMG inmiddels gerapporteerd. De Kamer is hier nog niet over geïnformeerd.
Tweede nationaliteit
Eerder deze week liet Van Huffelen de Kamer weten dat er geen extra compensatie komt voor gedupeerden die onterecht op een zwarte lijst stonden, en daarom extra hard werden aangepakt. Ook gaat ze niet in op vragen over compensatie voor het onrechtmatig gebruik van tweede nationaliteit in de fraudejacht.
Tweede nationaliteit werd gebruikt als directe 'indicator' in fraudezaken bij Toeslagen, bleek onlangs uit een rapport bij de Autoriteit Persoonsgegevens. Dit was intern al ruim een jaar bekend, maar werd verzwegen voor het parlement en gedupeerde ouders.