Moeder met autisme: 'Alles waar ik onrustig van word, komt samen in een baby'

Pas op haar 27ste kreeg Céline de diagnose autisme. Ze studeerde op dat moment. Al jaren zat ze in de hulpverlening voor allerhande mentale en lichamelijke klachten, maar geen behandeling sloeg aan. Nadat ze meerdere keren thuis was komen te zitten, opperde haar vriend: heb jij geen autisme?

"Het kwam wel voor in mijn familie, maar ik had daar toch een heel ander beeld bij", vertelt ze. "Dat kon het niet zijn. Over vrouwen en autisme was destijds nog minder informatie te vinden dan nu, maar wat ik vond drukte me toch me wel met mijn neus op de feiten: ik herkende me in wat ik las."

Moeite met veranderingen en onduidelijkheid, enorme behoefte aan structuur en overzicht, prikkelgevoeligheid: ja, daar had ze allemaal last van. "Ik overbelastte mezelf om me staande te houden en dat veroorzaakte bij mij weer andere klachten, waaronder somberheid en lichamelijke pijn. Ik ervoer de hele dag door veel stress en spanning en moest alles wat op me afkwam analyseren. Blijkbaar ben ik daarin anders dan anderen."

De diagnose was aan de ene kant een opluchting: eindelijk wist ze waar ze al die jaren al mee rondliep en kon ze daarmee aan de slag. Maar het baarde haar ook zorgen: "Kan ik dan nog wel werken?, dacht ik. Wat is dan nu mijn leven, als ik alles wat ik deed alleen maar kon doen door over mijn grenzen heen te gaan? Kan ik nog wel een gezin stichten?"

Twijfelen over moederschap

Céline, die inmiddels ook werkt als autismecoach, hoort van veel vrouwen met autisme dat ze twijfelen over het moederschap. "Ik twijfelde zelf of ik het wel aan zou kunnen qua belasting. Overbelasting en overprikkeling vreesde ik het meest. Ik wilde heel graag moeder worden, maar ik wilde niet onderuitgaan. Je wilt zo graag duidelijk hebben dat je de juiste keuze maakt, maar je komt daar pas achter als het zover is."

Toch won de kinderwens het van de zorgen. "Ik had mezelf goed in balans, ik weet inmiddels waar ik op moet letten, wanneer ik overprikkeld raak en wanneer ik rust moet nemen. Ik heb de afgelopen jaren veel geleerd over mezelf, en daarnaast heb ik een goed netwerk om me heen. Stel dat het even te veel wordt en ik het nodig heb om te ontprikkelen, dan weet ik dat ik een beroep kan doen op anderen, en mijn partner natuurlijk. En als het dan zo is dat ik op andere dingen moet gaan inleveren, dan is dat maar zo. Op deze manier had ik er genoeg vertrouwen in om voor een kind te gaan."

Ze las zich uitvoerig in over alle mogelijke scenario’s, zoals ze dat altijd met alles doet. "Informatie is mijn houvast, ik wil alles altijd tot de bodem uitpluizen." Maar met één scenario had ze geen rekening gehouden: haar zoon kwam zes weken te vroeg ter wereld. "Ik weet wel dat geen enkele bevalling te plannen is, maar ik had er totaal niet bij stilgestaan dat dit ook kon gebeuren. Mijn placenta liet los en het was heel acuut. Totale chaos en stress, heel onwerkelijk."

Op dat moment nam adrenaline het over van haar autisme, zegt ze. "Je wordt geleefd, ik ging mee op wat ons allemaal overkwam. Geen enkel brein kan zoiets verwerken, of je nou autisme hebt of niet. Het was wel heftig. In het ziekenhuis was na de spoedkeizersnede en de eerste paniek in ieder geval nog structuur, thuis stonden we er drieënhalve week later helemaal alleen voor."

Structuur weg, geen overzicht

Het dagelijks leven op zich kan voor Céline al overweldigend zijn, nu komen er allerlei nieuwe dingen op haar af. Grote veranderingen, onduidelijkheid, onvoorspelbaarheid: het moederschap brengt eigenlijk alles met zich mee wat ze normaal vermijdt. Terwijl alles waar ze normaal behoefte aan heeft, juist weg valt.

"De structuur is ver te zoeken, thuis is niet meer de plek waar ik tot rust kan komen en kan ontprikkelen, er is geen overzicht. Het is allemaal niet meer zoals het was. Ik moet nu veel schakelen, terwijl het normaal al heel snel te veel wordt in mijn hoofd. Ik vond het in het begin heel spannend hoe ik daarmee om zou gaan. Alles waar je met autisme onrustig van wordt, komt in feite samen in een baby."

Het was even zoeken, en dat is het nog steeds, zegt ze. "Normaal heb ik zoals gezegd veel houvast aan informatie. Maar een baby heeft geen vaste handleiding. Mensen zeiden: het is een kwestie van aanvoelen. Hoe dan? dacht ik. Ik vind het moeilijk om naast 'de regels' te gaan werken en meer op gevoel te doen. Als Roan een uur sliep in plaats van twee, kon ik daarop vastlopen. Wat nu?"

"Ik weet rationeel wel dat het niet zo werkt, maar mijn hoofd is erg gebaat bij dat het gaat zoals ik verwacht. Dat is iets waar ik een weg in moet vinden. Ik merk dat ik het nog steeds lastig vind om balans te houden. Ik moet mezelf opnieuw uitvinden als moeder."

Oergevoel

Toch gaat het al met al beter dan verwacht. "Ik ervaar een soort oergevoel of hoe je het ook noemt, dat je koste wat kost doorgaat voor zo’n kleintje, hoe moe je ook bent. Dat houdt me staande. Het is alsof je wat extra kracht krijgt, of wat het ook is dat ervoor zorgt dat je het gewoon kúnt. Dat vind ik positief om te ervaren en dat is ook wel iets wat andere moeders met autisme mogelijk vertrouwen kan geven."

Wel is het nog even afwachten hoe het straks gaat als haar verlof eindigt. "Ik begin over twee weken weer met werken, dat vind ik wel spannend. Maar ook daarin heb ik goed gekeken naar hoe ik alles weer zo goed mogelijk kan opbouwen en kan laten samenkomen. Voorheen zei ik altijd: ik werk liever dan dat ik op vakantie ga, omdat het lekker doorkabbelt en veel structuur biedt. Daarom kijk ik er nu ook wel weer naar uit, maar nu moet ik het zien te combineren."

Voldoende in balans?

Als autismecoach en psycholoog helpt Céline ook andere vrouwen met autisme die worstelen met het moederschap of de keuze daarvoor. "Wat de keuze betreft zou ik willen zeggen: laat je autisme niet leidend zijn. Vraag je liever af of je jezelf goed genoeg kent en of je voldoende in balans bent, zoals eigenlijk voor iedereen met een kinderwens zou moeten gelden. Ken je je sterke en je zwakke punten, ken je je grenzen, heb je een goed netwerk? Als dat allemaal goed zit, hoeft niets een fijn gezinsleven in de weg te staan."

Denk wel goed na of je écht kinderen wil, zegt ze. "Mensen met autisme doen vaak dingen omdat ze zo horen, maar een kind krijgen is niets iets wat hoort, je moet het alleen doen als jij het wil." Goed om te weten: tijdens en na de zwangerschap zijn er allerlei begeleidingsvormen beschikbaar die je hulp kunnen bieden. "Bij de POP-poli in het ziekenhuis kijken ze heel goed wat je nodig hebt. Daar kun je altijd een beroep op doen."

Ook adviseert Céline aanstaande moeders met autisme al tijdens de zwangerschap samen met een begeleider een plan te maken waar je op kunt terugvallen als je overprikkeld raakt en het even niet gaat. En bovenal: "Heb vertrouwen in jezelf. Het is soms zwaar en overweldigend, maar je gaat er een weg in vinden en het wordt steeds beter."