Als je kind het slachtoffer is van online gossip: 'Ben de wanhoop nabij'

Vorige week was het weer raak op het lokale gossipkanaal met het netnummer van de regio waar ze wonen. Een stockfoto van een blond model dat de dochter van Nathalie (46) moest voorstellen, met daarbij een tekst over haar ontmaagding en de leugens die ze daarover zou vertellen.

In de 'sletten-top-10'

Op een ander account vult de naam van haar dochter de volledige 'sletten-top-10'. "Ze zou het met Jan en alleman hebben gedaan en ze noemen haar een hoer. Terwijl dat meisje 14 is en afgelopen voorjaar voor het eerst met iemand heeft gezoend!"

Nathalie wil haar verhaal alleen anoniem doen, om de plaaggeesten van haar dochter niet nog meer munitie te geven. Want de pesterijen zijn al tijden aan de gang en houden maar niet op. Dochter Emma* stapte zelfs al over naar een andere middelbare school, maar ook daar achtervolgen de roddels haar.

"De meiden van haar nieuwe school worden in die walgelijke berichten getagd, waardoor ze er maar niet aan kan ontsnappen. Vanochtend nog noemde een jongen haar uit het niets een rare hoer. Misschien stond het er los van, maar ze linkt dat natuurlijk gelijk aan dat gossipaccount."

Geen échte bedreiging

Het moeilijkst vindt Nathalie dat de roddels anoniem worden verspreid. "Dat maakt het heel ongrijpbaar. Je kunt zo weinig als je niet weet wie erachter zit. Ik heb het geprobeerd zelf te achterhalen, maar ik snap helemaal niets van dat TikTok."

Wel hebben ze zo hun verdenkingen, en Nathalie is al gaan praten met diverse ouders. De nieuwe school van Emma is ook op de hoogte en zit erbovenop. Maar tot nu toe heeft het niets aan de situatie veranderd; steeds als het overgewaaid lijkt te zijn, begint het weer. Nathalie heeft de politie gebeld, maar die kan er weinig mee, zegt ze. "Ik kan wel aangifte doen, maar tegen wie? Ik weet niet van wie het komt. Pas bij echte bedreiging gaat de politie er werk van maken begreep ik, maar daar valt dit niet onder. We zijn de wanhoop nabij."

Emma is geen schuchter type en kan goed voor zichzelf opkomen, zegt haar moeder, maar de aanhoudende pesterijen hakken er wel in. "Ze voelt zich nergens meer veilig en gaat met pijn in haar buik naar school, bang voor wat haar nu weer te wachten staat. Overal waar ze komt krijgt ze weer te horen dat ze op TikTok stond. Ik vind het een enge ontwikkeling. Ik zie Emma er niet zo snel aan onderdoor gaan, maar ik kan me voorstellen dat er meiden zijn die in eenzelfde situatie overgaan tot wanhoopsdaden."

Nathalie zit mede door het getreiter inmiddels overspannen thuis. "Ik ben alleen maar bezig met hoe het Emma vergaat op school. Ik heb er slapeloze nachten van. Ik wil er op elk moment van de dag voor haar kunnen zijn en dat kan niet als ik op kantoor zit. Ik vind het verschrikkelijk en ben heel boos. Ik gun Emma een leuke schooltijd. Maar ik kan er gewoon niets tegen doen. Ik voel me machteloos." 

Veel verder dan roddelen 

En ja, wat kún je als ouder nou doen tegen dit soort online getreiter? Makkelijk is het niet, erkent opvoedkundige Marina van der Wal. En onschuldig evenmin. Want hoewel we het hier over 'roddelkanalen' hebben, gaat wat ze doen veel verder dan roddelen.

"Wat deze kanalen doen, valt binnen de categorie smaad (als het waar is wat ze beweren, red.) en laster (als het om onwaarheden gaat, red.). Dat is van een compleet andere orde dan roddelen." Smaad en laster zijn beide strafbaar, maar zeker als je niet weet wie die vuige berichten verspreidt, kan het lastig zijn om aangifte te doen.

Emma neemt haar moeder gelukkig in vertrouwen over de pesterijen, maar dat doen lang niet alle kinderen, weet Van der Wal. "Je ziet dat pubers, hoe lastig ze zich ook af en toe kunnen gedragen thuis, hun ouders toch eigenlijk niet willen teleurstellen. Als er zo over hen wordt gesproken, is dat iets waar ze zich voor schamen."

Als je kind je er niet over vertelt, is het als ouder moeilijk erachter te komen dat dit speelt. "Wij oudjes zijn al een hele pief als we het verschil kennen tussen stories, reels en berichten op Instagram. Laat staan dat we iets begrijpen van Snapchat of TikTok."

Toon oprechte interesse

Maar mocht je het overwegen: stiekem op de telefoon van je kind gaan loeren wat hij of zij daar uitspookt is not done. "Je kunt daarover wel afspraken maken, maar doe dat dan meteen op het moment dat je je kind zijn eerste mobiele telefoon overhandigt. Dan kun je zeggen: deze telefoon is van mij, jij mag hem gebruiken, maar ik wil er af en toe samen met jou doorheen scrollen."

Om de kans te vergroten dat je kind je in vertrouwen neemt over problemen online, adviseert Van der Wal om oprechte interesse te tonen in zijn belevingswereld. "Ga het gesprek aan over wat zij precies op sociale media doen en wat ze er leuk aan vinden."

"Het hoort eigenlijk bij de dagelijkse gesprekken. 'Hoe was het op school vandaag? Wat was het grappigste of verdrietigste dat je hebt gezien op de socials?' Zo zal je kind zich sneller begrepen voelen en eerder naar je toe stappen als er wat aan de hand is op die socials dan wanneer je altijd maar over die socials loopt te mopperen."

Pak nooit de telefoon af

Wees dus niet te negatief over sociale media en het telefoongedrag van je kind, en dreig al helemaal nooit met het afpakken van de telefoon, waarschuwt Van der Wal. "Ik heb er altijd grote moeite mee als ouders dat doen. Een mobiele telefoon is voor een kind van die leeftijd net zo essentieel als een fiets, en die pak je toch ook niet af? Bovendien: als je kinderen het gevoel geeft dat ze hun telefoon kwijt zijn zodra ze in de problemen komen, zullen ze wel drie keer nadenken voordat ze het jou vertellen als er iets aan de hand is. En dat is natuurlijk het laatste wat je wil."

Het beste wat je voor je kind kunt doen in crisissituaties zoals bij Emma: er voor hem of haar zijn, zonder verwijten. "Open je armen, laat je kind uithuilen en begin niet met 'zie je nou wel', 'had je nou maar' of 'ik had het nog zo gezegd'. Geef je kind de tijd om rustig zijn verhaal te doen. Vaak is dat niet in één gesprekje gebeurd, daar kunnen weken overheen gaan. Het werkt averechts als je in korte tijd alle info uit je kind wilt persen."

Ook je woede kun je beter even voor je houden. "Dat jij de treiteraars die je kind dit aandoen aan de hoogste boom wilt opknopen is begrijpelijk, maar dat is niet wat je kind op zo’n moment wil horen. Zelf rustig blijven is echt belangrijk."

Alles in overleg met je kind

Later, als het stof wat is neergedaald, kun je als ouder aangeven dat je er graag mee aan de slag wilt. "Ga niet zelf actie ondernemen maar doe alles in overleg met je kind, en zeg ook duidelijk tegen je kind dat je niets doet zonder zijn toestemming. Wellicht kunnen jullie praten met de mentor op school, of met de directie. En laat je daar niet met een kluitje het riet in sturen, maar sta erop dat er concrete actie wordt ondernomen."

*De namen Nathalie en Emma zijn op verzoek van de geïnterviewde gefingeerd. Hun echte namen zijn bekend bij de redactie.