Ook échte mannen hebben psychische problemen: 'Het hoeft niet altijd goed met je te gaan'

23 jaar was Tom de Vos. Een leuke studie, leuke baan. Maar ook: ouders die een nare scheiding doormaakten, een vriendin met mentale problemen, en een coronapandemie. Het was te veel. "Ik was altijd optimistisch ingesteld, maar toen kreeg ik hele donkere gedachten over hoe ik mijn leven kon beëindigen. Ik was vroeg het huis uitgegaan, altijd heel zelfredzaam geweest. Dus ik dacht: ik red het allemaal wel alleen. Ik zei weleens tegen vrienden dat ik niet zo'n lekkere dag had, maar dat ik niet zo'n lekker half jaar had, hield ik voor me. Het zorgde dat ik me heel eenzaam voelde."

Geen uitzondering

Tom is geen uitzondering: van de mannen die zeggen zich niet altijd goed te voelen, zei vorige week 56 procent tegen het RTL Nieuwspanel dat ze er niet vaak of (bijna) nooit over praten, tegenover 47 procent van de vrouwen. "Ik ben een man", gaf één van hen als reden. "Mensen zitten daar niet op te wachten, en zeker niet als je het vaker en/of langer hebt", zei een ander.

"Heel herkenbaar", zegt psycholoog Derek de Beurs. Hij doet aan de Universiteit van Amsterdam onderzoek naar het voorkomen van zelfdoding. "Boys don't cry, is een heel hardnekkig idee." Volgens De Beurs blijft het taboe op depressieve klachten en suïcidaliteit vooral voor mannen groot, zowel om erover te praten, als om hulp te zoeken.

Het is wat journalist en presentator Roos Moggré motiveerde om haar boek Altijd blijven scheren te schrijven. "Het idee ontstond jaren geleden, aan tafel bij Matthijs van Nieuwkerk, bij De Wereld Draait Door", vertelt ze. "Ik zat daar met Matthijs en hersenwetenschapper Erik Scherder. Beiden vertelden over hun angsten. 'Die heb ik ook gehad', vertelde ik. 'Ik heb daar hulp voor gezocht'. Daar moesten ze allebei niets van weten: liever meden ze snelwegen omdat ze daar niet durfden te rijden, dan dat ze naar een psycholoog gingen. Dat vond ik zo bijzonder."

Moggré sprak met bekende mannen over hun psychische problemen. "Joshua Nolet (de zanger van Chef'Special, red.) vertelde dat hij zeven jaar lang elke winter depressief was en veel in bed lag. Pas na die zeven jaar vroeg hij hulp. Nu krijgt hij antidepressiva en vindt hij het leven ook in de winter leuk. Dat hij daar zo lang mee heeft gewacht, vind ik echt verdrietig. Gijs Rademaker van het RTL Nieuwspanel en Erik Scherder hebben nog altijd geen hulp. 'Niet nodig', zeggen ze dan. Of ze vinden het eng om hulp te zoeken."

Ook Moggré vond het moeilijk om hulp te zoeken toen ze zelf jaren geleden een burn-out had die gepaard ging met hevige paniekaanvallen. "Ik vond het heel gênant. Ik dacht dat ik een watje was, en de enige die deze ervaringen had. Maar ik zocht wel hulp. Eerst bij de huisarts, die zei dat ik me ziek moest melden maar dat wilde ik niet. Na een paniekaanval op mijn werk heb ik hulp gezocht bij de bedrijfsarts. Die zei: 'Dit kan zo niet.'"

Geen watje 

Met gesprekken en tijdelijke medicatie kwam ze erbovenop. "Dat gun ik iedereen, op zijn eigen manier. Ik wil geen reclame maken voor antidepressiva, voor mij hielp het, maar dat geldt niet voor iedereen. Oud-atleet Gregory Sedoc gaat bijvoorbeeld heel anders met zijn depressie om. Maar er zijn allerlei soorten behandelmogelijkheden, ook als je geen medicijnen wil slikken. Je kunt met iemand praten, EMDR doen. Ook als man. Je bent niet de enige, en je bent geen watje als je hulp nodig hebt."

Wel is het zo dat mensen het aan mannen minder snel zien als het niet goed gaat, zegt De Beurs. Daardoor kunnen mannen die worstelen, ook sneller het idee hebben dat ze de enige zijn. "Mannen lijken beter twee gezichten te kunnen opzetten. Daarom komt zelfdoding bij mannen ook vaak als een verrassing voor de omgeving, ook al zijn ze er misschien maanden in hun hoofd mee bezig geweest. Bij vrouwen zijn er vaker signalen geweest."

Keerpunt 

Bij Tom kwam het kantelpunt toen zijn moeder op een dag vroeg hoe het met hem ging. "Er knapte iets in me. Ik heb niet verteld wat voor gedachten ik had, maar wel dat het niet goed met me ging. Dat luchtte op." 

Toch stond hij niet open voor hulp, toen zijn moeder daarover begon. "Ze zei: misschien is het handig om eens met een psycholoog te praten. Dat deed ik, maar er was geen klik. Ik gaf het ook geen kans, ik was te trots en eigenwijs. Nu weet ik: het was vooral naïef om te denken dat ik het wel even zelf kon doen." 

Hij probeerde wel een paar keer het gesprek aan te gaan met vrienden, maar zonder succes. "Dan zeiden ze: 'O ja, ik heb ook weleens een mindere dag', of: 'Je moet gewoon even op vakantie gaan' en dan dacht ik: laat maar zitten, ze begrijpen het toch niet."

Uiteindelijk vond hij zijn rust in het wielrennen. "Dat deed ik 10 tot 15 uur per week. Voor mij was het echt de manier om mijn hoofd leeg te maken. Ik leerde tijdens die tochten om voor mezelf te kiezen. Ik beëindigde mijn relatie, die niet goed zat, en verbrak tijdelijk het contact met familieleden met wie ik niet goed overweg kon. Langzaamaan ging ik me daardoor steeds beter voelen."

Aandacht voor psychische problemen 

Sinds twee jaar organiseert hij nu de MIND Summer Ride, om aandacht te vragen voor psychische problemen. Op de langste dag van het jaar fietste hij de afgelopen jaren met een vriend zo'n 400 kilometer. "Afgelopen jaar reden veel mensen het laatste stuk met ons mee nadat we ons verhaal hadden gedeeld op onder andere de Amsterdamse zender AT5. Die steun voor onze missie is heel mooi." 

"Het beeld moet vooral veranderen", zegt De Beurs. "Psychische problemen komen in alle lagen van de bevolking voor, en zowel bij mannen als bij vrouwen. Ik maak me zorgen om figuren als de controversiële influencer Andrew Tate die doen alsof je geen echte man bent als je psychische problemen hebt."

"Daarom ben ik ook juist blij met een boek zoals dat van Roos Moggré: daarin staan allemaal mannen die in de ogen van veel mensen geslaagd zijn, en ook zij worstelen ermee. Psychische problemen zijn niet iets voor losers, en echt niet iets om je voor te schamen."

Dat hoopt ook Moggré. Zij heeft een dochter en een zoon. "Bij mijn dochter op school moeten ze nu aan het begin van de dag met een wasknijper bij een plaatje aangeven hoe ze zich voelen: boos, verdrietig, blij... Ik hoop dat dat het gesprek op gang brengt als het niet goed gaat, en dat kinderen leren dat het ook niet elke dag goed hoeft te gaan. Ik hoop dat er op scholen en sportclubs nog veel meer aandacht komt voor mentale gezondheid." 

Praten over je gevoel

"Mijn zoon is nog jonger, maar ook met hem praten we al over zijn gevoel. Ik hoop dat hij dat daardoor ook durft als hij groter is, en dat we dan een maatschappij hebben waarin dat heel normaal is, zowel voor vrouwen als voor mannen."

Het boek 'Altijd blijven scheren' van Roos Moggré is nu verkrijgbaar (uitgeverij Podium).